Kênh “Những lời dạy cổ xưa” xin chào quý vị độc giả. Trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống, chúng ta thường đối diện với những câu hỏi lớn: Mục đích của sự tồn tại là gì? Tại sao tôi được sinh ra? Liệu cuộc sống chỉ là sự ngẫu nhiên hay có một ý nghĩa sâu xa hơn? Những thắc mắc này có thể dẫn đến sự khai sáng hoặc ngược lại, gây ra cảm giác hụt hẫng. Kênh của chúng tôi mong muốn mang đến cho quý vị những góc nhìn đa chiều, từ triết học phương Tây đến những lời dạy uyên thâm của Phật giáo, giúp quý vị khám phá và kiến tạo một cuộc sống ý nghĩa.
Ý Nghĩa Cuộc Sống: Một Câu Hỏi Bất Tận
Khái niệm “ý nghĩa” có thể không liên quan đến chính cuộc sống. Cuộc sống tự nó không có ý nghĩa cũng như không vô nghĩa. Tuy nhiên, từ bao đời nay, con người luôn tin rằng cuộc sống chứa đựng một ý nghĩa cao cả nào đó. Tất cả những ý nghĩa này đều mang tính chủ quan. Thế kỷ này, lần đầu tiên trong lịch sử loài người, câu hỏi “Ý nghĩa cuộc sống là gì?” trở thành một trong những câu hỏi quan trọng nhất. Điều này xảy ra bởi vì những quan niệm xưa cũ đã bị phơi bày. Người ta thường cho rằng cuộc sống có ý nghĩa nếu có Thượng Đế, hoặc có kiếp sau. Các tôn giáo cũng liên tục nhắc nhở con người về điều này.
Năm nhà tư tưởng lớn đã đặt câu hỏi này một cách trực diện: Soren Kierkegaard, Martin Heidegger, Karl Jaspers, Gabriel Marcel và Jean-Paul Sartre. Họ đã khẳng định rằng cuộc sống là vô nghĩa. Tuy tôi không hoàn toàn đồng ý với họ, tôi vẫn dành sự tôn trọng sâu sắc cho những người dũng cảm này. Họ đã chỉ ra rằng, khi ý nghĩa bị loại bỏ, tôn giáo cũng biến mất. Bởi vì tôn giáo, từ trước đến nay, luôn cố gắng lấp đầy cuộc sống của chúng ta bằng ý nghĩa, bằng việc bao bọc chúng ta bằng Chúa và các thiên thần, để chúng ta không còn cảm thấy cô đơn.
Sự tồn tại là một thách thức cho sự sáng tạo. Từ hàng ngàn năm qua, con người đã không quỳ gối trước các vị linh mục mà không có lý do. Họ nhận lại được điều gì đó. Họ đã bị khai thác, nhưng ngay cả trong sự khai thác đó, họ đã tìm thấy một sự an ủi. Họ không đơn độc; họ được chăm sóc. Cuộc sống không vô nghĩa mà mang một ý nghĩa to lớn, thiêng liêng, bí ẩn và sâu sắc, vượt quá khả năng nhận thức của con người. Tuy nhiên, phần lớn mọi người không bị làm phiền bởi câu hỏi này. Họ dễ dàng tìm thấy sự an ủi trong một quá khứ không hề chết đối với họ.
Những ý nghĩa mà các nhân vật tôn giáo đã gieo vào cuộc sống con người mang tính tùy tiện. Việc họ phơi bày sự tùy tiện trong những ý nghĩa này không có nghĩa là cuộc sống vô nghĩa. Nó chỉ có nghĩa là những ý nghĩa được gán cho cuộc sống cho đến nay đã bị chứng minh là không còn phù hợp. Thượng Đế không phải là ý nghĩa của cuộc sống. Cuộc sống sau cái chết không phải là ý nghĩa của cuộc sống. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là cuộc sống không có ý nghĩa.
Khi bạn nghĩ rằng những điều này là ý nghĩa của cuộc sống, và rồi chúng đột nhiên sụp đổ, bạn sẽ bị thu hút về ý tưởng đối lập cực đoan về sự vô nghĩa. Hãy nhớ rằng, cuộc sống không phải là có ý nghĩa hay không có ý nghĩa. Câu hỏi đó không liên quan. Cuộc sống là một cơ hội, một tiềm năng đang mở ra. Nó phụ thuộc vào những gì bạn tạo ra từ nó. Nó phụ thuộc vào ý nghĩa, màu sắc, bài hát, thơ ca, điệu nhảy mà bạn mang đến cho nó. Cuộc sống là một thách thức sáng tạo. Vẻ đẹp của nó nằm ở chỗ nó không có một ý nghĩa cố định.
Mười Câu Trả Lời Cho Một Cuộc Sống Ý Nghĩa
Từ góc nhìn Phật giáo của Tiến sĩ B. Alan Wallace, một học giả và hành giả Phật giáo nổi tiếng tại Hoa Kỳ, cuộc sống ý nghĩa bắt nguồn từ “sự phát triển của con người”. Vậy điều gì làm cho cuộc sống của chúng ta có ý nghĩa? Theo ông, ý nghĩa nằm trong từng ngày chứ không chỉ là một khoảng thời gian.
Tiến sĩ Wallace đưa ra bốn yếu tố cho một ngày hạnh phúc:
- Kỷ luật đạo đức: Thực hành các nguyên tắc đạo đức cơ bản trong Phật giáo, như không làm hại người khác, không nói lời cay nghiệt, thực hành lòng trắc ẩn và chánh niệm.
- Cảm nhận hạnh phúc thay vì đau khổ: Thể hiện sự an lạc trong từng bước đi, cách ứng xử với những thử thách và tương tác với người khác.
- Tìm kiếm sự thật: Khao khát nhìn thấy và hiểu được thực tại, bản chất thật sự của bản thân và cuộc sống.
- Đóng góp cho cuộc đời: Tự hỏi bản thân: “Tôi mang đến điều gì cho cuộc đời?”
Khi nhìn lại một ngày, nếu bạn thấy mình đã sống theo bốn yếu tố này, bạn có thể nói rằng “Tôi là một người hạnh phúc”. Hạnh phúc không phụ thuộc vào tài khoản ngân hàng, thái độ của bạn đời, công việc hay mức lương. Chúng ta có thể sống một cuộc đời ý nghĩa ngay cả khi chỉ còn mười phút để sống.
Vậy bí mật của hạnh phúc thật sự là gì?
Bí mật nằm ở việc không tìm kiếm hạnh phúc từ những yếu tố bên ngoài. Khi chúng ta dựa vào địa vị, tiền bạc hoặc người bạn đời để mang lại hạnh phúc, chúng ta sẽ không bao giờ thực sự hạnh phúc. Hơn nữa, những điều này không phải lúc nào cũng có sẵn cho tất cả mọi người.
Tin tốt là hạnh phúc đích thực không được bán trên thị trường. Nó luôn có sẵn bên trong chúng ta, chỉ chờ đợi được kết nối. Thay vì tìm kiếm bên ngoài, hãy quay vào bên trong và khám phá. Điều này không có nghĩa là bạn không nên kết hôn, mua xe hơi hay tìm một công việc thỏa mãn. Nhưng hãy nhớ rằng, hạnh phúc thật sự không phụ thuộc vào những yếu tố bên ngoài vì chúng nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn.
Nhiều người nói rằng tiền bạc và địa vị không mang lại hạnh phúc, nhưng thực tế, sâu thẳm trong lòng, chúng ta không thực sự tin vào điều đó. Chúng ta tiếp tục tìm kiếm bên ngoài, theo đuổi những gì chúng ta nghĩ sẽ làm cho chúng ta hạnh phúc. Chúng ta thiếu hy vọng và niềm tin vào một hình thức hạnh phúc thực sự. Chúng ta tự nhủ: “Có lẽ hạnh phúc thật sự không tồn tại; chỉ là nói cho hay thôi.”
Lòng trắc ẩn và sự rộng mở
Khi chúng ta thực hành lòng trắc ẩn, chúng ta bắt đầu bằng việc yêu thương bản thân. Không phải là “Công việc nào là tốt nhất cho tôi? Tôi xứng đáng với mức lương bao nhiêu?”, mà là “Làm thế nào để tôi phát triển? Tôi nên sống như thế nào để hạnh phúc, an lạc và ý nghĩa?”. Sau đó, chúng ta mở rộng tầm nhìn: “Làm thế nào để những người đang đau khổ có thể tìm thấy hạnh phúc thực sự?”.
Sự thật là chúng ta không thực sự biết điều gì có thể mang lại hạnh phúc thực sự. Chúng ta bị ràng buộc bởi những hình ảnh và ý tưởng trong đầu: “Giá như bạn đời của tôi như thế này, giá như tôi có công việc đó, số tiền đó, có ngoại hình như thế này, có sức khỏe như thế này… thì tôi sẽ hạnh phúc.” Nhưng đây chỉ là ảo tưởng.
Chúng ta đều biết những người có sức khỏe hoàn hảo, giàu có, địa vị, và tình yêu… nhưng họ vẫn mang nhiều đau khổ. Những người này là thầy của chúng ta, bởi vì họ dạy cho chúng ta một bài học quan trọng: bạn có thể trúng số độc đắc của cuộc đời nhưng vẫn có thể thua cuộc trong xổ số hạnh phúc.
Tám ngọn gió thế gian
Chúng ta thường nhầm lẫn những gì Đức Phật gọi là “Tám ngọn gió thế gian” – sự thăng trầm của cuộc sống – với hạnh phúc. Tám ngọn gió này là mong muốn được thịnh vượng chứ không suy tàn, trải nghiệm niềm vui chứ không đau khổ, nhận được lời khen ngợi chứ không bị chỉ trích, đạt được danh tiếng chứ không bị lãng quên. Tuy nhiên, chúng ta phải nhớ rằng: không có gì sai khi giàu có, vui vẻ, được khen ngợi và nổi tiếng. Nhưng sẽ là một sai lầm nghiêm trọng nếu tin rằng chúng có thể mang lại hạnh phúc.
Hạnh phúc thật sự là kết nối với gốc rễ của hạnh phúc, chứ không phải chỉ nắm bắt những yếu tố có thể hoặc không thể tạo ra hạnh phúc. Một số người thực hành thiền định với mục tiêu thỏa mãn những ham muốn này. Họ xem thiền như một tách cà phê, một buổi chạy bộ hoặc một buổi mát-xa. Tuy không có gì sai với điều đó, nhưng nó khá hạn chế. Thiền có thể làm được điều mà mát-xa không thể: chữa lành những vết thương trong tâm trí.
Hành trình khám phá nội tâm
Con đường dẫn đến hạnh phúc đòi hỏi sự tin tưởng và buông bỏ. Đừng vội lao mình vào vực sâu. Hãy bắt đầu bằng cách thiền một chút mỗi sáng và tối. Hãy xem nó ảnh hưởng đến ngày của bạn như thế nào. Dần dần, bạn sẽ cảm nhận được hương vị của những lời dạy. Bạn sẽ thấy thú vị! Bạn cảm thấy hạnh phúc hơn. Không chỉ hạnh phúc hơn, bạn còn có được một số đức hạnh. Bạn nhìn thấy thực tại rõ ràng hơn. Và nếu bạn muốn, bạn có thể giúp đỡ người khác và thế giới hiệu quả hơn thông qua thực hành của mình.
Tám ngọn gió thế gian sẽ vẫn thổi; chúng tiếp tục đến rồi đi. Chúng vẫn ở đó, nhưng giờ đây bạn có thể sử dụng chúng để thúc đẩy thực hành của mình.
Kết Luận
Con đường tu tập của Đức Phật không chỉ dành cho sự giác ngộ dưới cội Bồ Đề mà còn để mang lại hạnh phúc cho người khác. Đức Phật đã trải nghiệm một điều gì đó sâu sắc và phi thường dưới cội Bồ Đề. Tuy nhiên, ông cũng ý thức rằng sự giác ngộ này sẽ không hoàn toàn ý nghĩa nếu ông không chia sẻ nó với người khác. Thế giới đã được biến đổi bởi sự hiện diện của Đức Phật trong đó.
Do đó, quay trở lại bốn yếu tố đã đề cập trước đó, khi ngồi dưới cội Bồ Đề, Đức Phật đã thể hiện ba yếu tố đầu tiên: đức hạnh, hạnh phúc và chân lý. Và trong 45 năm tiếp theo, Ngài đã phát triển yếu tố thứ tư, mang lại hạnh phúc vào cuộc sống. Theo quan điểm này, Đức Phật là hiện thân của một cuộc đời đầy hạnh phúc và ý nghĩa.
Hãy nhớ rằng, đôi khi để tiếp cận được hạnh phúc thật sự, bạn có thể cần phải tạm gác chiếc điện thoại và TV thông minh của mình sang một bên!