Chào mừng quý vị đến với chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa”, nơi chúng ta cùng nhau khám phá những kiến thức lịch sử, những câu chuyện bí ẩn và những bài học quý giá từ quá khứ. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về một trong bảy kỳ quan thế giới cổ đại, Vườn treo Babylon. Công trình kiến trúc được mệnh danh là kiệt tác của nhân loại này, vẫn còn ẩn chứa nhiều bí mật chưa được giải đáp, đặc biệt là về vị trí thực sự của nó. Liệu Vườn treo Babylon có thực sự nằm ở Babylon hay không? Chúng ta hãy cùng nhau khám phá nhé.
Vườn treo Babylon, một công trình được các nhà sử học Hy Lạp mô tả là một kỳ quan tráng lệ được xây dựng vào khoảng năm 600 TCN, đã trở thành một trong những biểu tượng nổi tiếng nhất của thế giới cổ đại. Tuy nhiên, sự tồn tại của nó vẫn là một chủ đề gây tranh cãi, khi mà một số người cho rằng nó chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng. Điều đáng nói là, trong số bảy kỳ quan thế giới cổ đại, Vườn treo Babylon là công trình duy nhất mà vị trí chính xác của nó vẫn chưa được xác định. Vậy, đâu là sự thật đằng sau bí ẩn này?
Vườn treo Babylon
Babylon, một thành quốc cổ đại thuộc Lưỡng Hà, ngày nay nằm ở Al Hillah, tỉnh Babil, Iraq, cách Baghdad khoảng 85 km về phía nam. Mặc dù các nhà sử học Hy Lạp như Strabo và Diodorus Siculus đã ghi chép rất nhiều về Vườn treo Babylon, nhưng thực tế lại có rất ít bằng chứng về sự tồn tại của chúng. Điều đáng chú ý là, không có bất kỳ bản ghi chép nào của người Babylonia về những khu vườn này. Các bằng chứng thu thập được từ việc khai quật cung điện tại Babylon cũng không thể chứng minh một cách hoàn toàn rằng nó giống với những mô tả trong các tài liệu cổ. Điều này đã dẫn đến một giả thuyết rằng vị trí của Vườn treo Babylon có thể đã bị nhầm lẫn với những khu vườn ở Nineveh, cách đó gần 500km. Tuy nhiên, những phiến đá được tìm thấy có những đoạn văn miêu tả việc sử dụng một loại máy bơm tương tự như máy bơm của Archimedes để đưa nước lên cao, cho thấy có thể đã tồn tại một hệ thống tưới tiêu phức tạp.
Thực tế, tên gọi “Vườn treo” có thể đã bắt nguồn từ một sự dịch không chính xác từ tiếng Hy Lạp, vốn không chỉ mang nghĩa là “treo” mà còn là “nhô ra ở trên,” như trường hợp của một sân thượng hay ban công. Vườn treo có thể được xây dựng trên một cấu trúc nhiều tầng, với các tầng được xây bằng đá, tạo thành một tháp giống như Zicgurát, một loại tháp giật cấp phổ biến trong kiến trúc Lưỡng Hà. Tầng dưới cùng của vườn có thể là một hình vuông kích thước 246m x 246m, nằm trên một hệ thống cột 25×25 chiếc. Các tầng tiếp theo nhỏ dần, với tầng thứ hai là một hình vuông 21×21 cột, tầng ba 17×17 cột và tầng trên cùng 13×13 cột, kích thước 123m x 123m. Trên mỗi bậc giật cấp, một vườn phẳng được xây dựng với các khối đá dài 5m rộng 1,2m đặt trên các tường dày, trên cùng là lớp đất màu dày để trồng cây.
Mô phỏng cấu trúc Vườn treo Babylon
Việc tưới nước cho khu vườn là một thách thức lớn, nhưng theo các nhà khảo cổ, nước có thể đã được đưa từ sông Euphrate lên bằng một hệ thống gầu xếp thành chuỗi, quay liên tục nhờ một đội quân đông đảo. Họ làm việc hàng ngày để chăm sóc cây cối, hoa quả, giữ cho vườn luôn xanh tốt. Ngày nay, Vườn treo chỉ còn là một phế tích với những tường đá đổ nát. Hàng năm, du khách vẫn đến chiêm ngưỡng những gì còn lại của nền móng cuối cùng, hình dung ra khu vườn kỳ diệu trong những câu chuyện cổ xưa.
Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của Vườn treo Babylon. Một giả thuyết cho rằng Hoàng hậu Semiramis là người đã cho xây dựng công trình này. Một giả thuyết khác lại cho rằng ngôi vườn được xây dựng bởi nhà Vua để tặng Hoàng hậu Amytis người Media, vào khoảng 2500 năm trước Công nguyên. Lúc bấy giờ, thành Babylon nằm ở vùng Lưỡng Hà, thuộc Iraq ngày nay. Babylon đã trở nên nổi tiếng và phồn vinh dưới triều đại Vua Hammourabi vào khoảng thế kỷ 18 trước Công nguyên. Đến thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên, Babylon hồi sinh và trở thành một trung tâm kinh tế, văn hóa và nghệ thuật sầm uất.
Tương truyền rằng, sau khi xây dựng xong cung điện, vua Nabucodonossor đã cho xây dựng Vườn treo ở phía Bắc Babylon để tặng Hoàng hậu Amytis, người vợ yêu của mình. Nàng Amytis là người xứ Media, con Vua Xiaxarex. Nhà vua muốn nàng đỡ nhớ nhà nên đã quyết định xây dựng một khu vườn quý, trồng những cây đẹp, quý hiếm của xứ Media. Một giả thuyết khác cho rằng, khoảng 1000 năm sau triều đại Hammourabi, Hoàng hậu Semiramis đã cho mở rộng thành cũ, xây dựng cầu lớn qua sông Euphrate, và trong quá trình đó, bà đã cho xây dựng Vườn treo Babylon nổi tiếng này. Dù Vườn treo có gắn liền với Semiramis hay Amytis, thì kiệt tác này vẫn xuất phát từ một người phụ nữ.
Hoàng hậu Amytis
Đứng trên Vườn treo, người ta có thể nhìn bao quát cả thành Babylon, vì nó có chiều cao lên đến 100m. Vườn treo là một khoảng xanh tươi mát, là niềm hy vọng và điểm định hướng cho những đoàn lữ hành trên sa mạc xa xôi, nóng bỏng. Tuy nhiên, các tài liệu ghi chép về Vườn treo Babylon mà chúng ta biết ngày nay chỉ là bản sao chép lại vào hàng thế kỷ sau khi kỳ quan này được xây dựng. Nguồn tài liệu đầu tiên có lẽ đã không còn tồn tại. Hàng trăm năm qua, các nhà khảo cổ đã săn lùng tàn tích của khu vườn này. Thậm chí, vào đầu thế kỷ 20, một nhóm khảo cổ người Đức đã mất đến 20 năm để tìm kiếm dấu hiệu của kỳ quan cổ đại bí ẩn này, nhưng không thành công. Sự thiếu vắng các cổ vật, dấu hiệu, hay tàn tích của Vườn treo đã làm dấy lên câu hỏi liệu rằng kỳ quan này có phải chỉ là một ảo tưởng?
Tuy nhiên, tiến sĩ Stephanie Dalley, nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford, tin rằng bà đã tìm thấy bằng chứng về sự tồn tại của kỳ quan này. Trong cuốn sách “Vườn treo Babylon: vén bức màn bí ẩn của kỳ quan huyền thoại”, bà khẳng định rằng tàn tích của vườn treo chưa bao giờ được tìm thấy, vì nó vốn không được xây ở Babylon. Bà cho rằng nó được xây ở Nineveh, kinh đô của đế chế Assyrian, cách Babylon gần 483km về phía Bắc. Bà tin rằng vị vua Sennacherib của Assyrian, chứ không phải Nebuchadnezzar II, mới là người cho xây dựng kỳ quan này vào đầu thế kỷ thứ 7 trước Công Nguyên. Tiến sĩ Stephanie đã tìm thấy bằng chứng này trong bản dịch tài liệu cổ của vua Sennacherib, trong đó, ông đã mô tả một cung điện có một không hai và là kỳ quan của mọi người. Ông cũng đề cập đến một cái chân vịt bằng đồng thiếc, có thể được dùng để lấy nước tưới tiêu cho khu vườn.
Tiến sĩ Stephanie Dalley
Các cuộc khai quật gần đây ở Nineveh đã phát hiện ra một hệ thống ống nước lớn, dùng để chuyển nước từ vùng núi, trên đó có khắc dòng chữ: “Vị vua Sennacherib của thế giới… xuyên qua một khoảng cách rất dài, ta đã có được một nguồn nước chảy thẳng đến Nineveh”. Theo Tiến sĩ Stephanie, sự nhầm lẫn về vị trí của khu vườn có thể là do đế chế Assyrian xâm chiếm Babylon vào năm 689 trước Công Nguyên, và sau đó Nineveh được xem là Tân Babylon. Thậm chí, vua Sennacherib đã đổi tên các cổng thành dựa vào tên các lối vào của Babylon.
Những khám phá của Tiến sĩ Stephanie đã mở ra một hướng đi mới cho việc nghiên cứu về Vườn treo Babylon. Nếu giả thuyết của bà là đúng, thì Vườn treo Babylon thực chất là Vườn treo Nineveh, và nó không phải là một sản phẩm của trí tưởng tượng mà là một công trình có thật. Câu hỏi về sự tồn tại và vị trí thực sự của Vườn treo Babylon vẫn còn nhiều bí ẩn, nhưng những phát hiện mới đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về một trong những kỳ quan vĩ đại nhất của thế giới cổ đại.
Qua bài viết này, “Những lời dạy cổ xưa” hy vọng đã mang đến cho quý vị những kiến thức thú vị về Vườn treo Babylon. Dù có nhiều tranh cãi về vị trí và sự tồn tại của nó, không thể phủ nhận rằng công trình này đã để lại một dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và văn hóa nhân loại. Hãy tiếp tục theo dõi chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa” để khám phá thêm nhiều điều kỳ diệu khác từ quá khứ nhé. Xin chào và hẹn gặp lại!