Giai đoạn cuối thời Đông Hán, lịch sử Trung Hoa chứng kiến sự trỗi dậy của thời Tam Quốc đầy biến động. Trong bối cảnh đó, bên cạnh Lưu Bị, Gia Cát Lượng, Quan Vũ của nhà Thục, Chu Du, Tôn Quyền của Đông Ngô, Tào Tháo nổi lên như một nhân vật đầy quyền lực và tham vọng của nhà Ngụy. Ông được khắc họa là một nhà lãnh đạo tàn nhẫn, một chiến binh đáng sợ. Tuy nhiên, một câu hỏi lớn vẫn luôn được đặt ra: Tại sao Tào Tháo, người đã nắm trong tay quyền lực tối thượng, lại không tự xưng đế?
Tào Tháo sinh năm 155 và mất năm 220, lớn lên trong thời loạn lạc và chứng kiến sự hủ bại của triều đình nhà Hán. Mặc dù nỗ lực can gián, Tào Tháo không thể thay đổi tình hình. Sau cái chết của Hán Linh Đế, triều đình càng trở nên suy yếu, Tào Tháo quyết định tập hợp binh mã, chiêu mộ nhân tài, dần dần thâu tóm quyền lực và trở thành Thừa tướng nhà Đông Hán. Sau hàng loạt chiến thắng, Tào Tháo có trong tay nhiều quyền hành, mở ra hy vọng thống nhất thiên hạ. Năm 213, ông được phong Ngụy Công, ba năm sau trở thành Ngụy Vương, với các đặc quyền như miễn xưng danh, được đeo kiếm lên điện, và đội mũ miện 12 tua.
Vậy nhưng, Tào Tháo vẫn không xưng đế, điều này có thể giải thích bằng ba nguyên nhân chính.
Chiến Lược “Tá Thiên Tử Hiệu Lệnh Chư Hầu”
Thứ nhất, Tào Tháo sử dụng chiến lược “tá thiên tử hiệu lệnh chư hầu”. Nhà Đông Hán cuối thời dù đã suy yếu, nhưng vị thế hoàng đế vẫn có ảnh hưởng to lớn. Nếu Tào Tháo tự xưng đế, ông sẽ bị coi là phản tặc, mất đi sự ủng hộ của dân chúng. Hơn nữa, để thống nhất thiên hạ, Tào Tháo cần một danh nghĩa chính đáng. Vì vậy, việc phò tá thiên tử để hiệu lệnh chư hầu là một sách lược vẹn toàn, giúp ông đạt được nhiều thành công. Chiến lược này cho phép Tào Tháo có thể tập trung vào việc củng cố quyền lực và mở rộng lãnh thổ mà không cần phải đối mặt với những chỉ trích về việc tiếm ngôi.
Bài Học Từ Thất Bại Của Viên Thiệu
Thứ hai, Tào Tháo rút ra bài học từ thất bại của Viên Thiệu. Viên Thiệu tuy binh hùng tướng mạnh, nhưng lại mất lòng dân và cuối cùng phải chịu kết cục thảm bại. Tào Tháo, dù nắm đại quyền, vẫn cẩn trọng, không dám hành động hấp tấp. Trong chính trị, ngọn cờ chính nghĩa là điều vô cùng quan trọng. Tào Tháo khởi binh dẹp loạn, luôn lấy danh nghĩa phụng sự nhà Hán, đánh đuổi nghịch tặc. Nếu vứt bỏ ngọn cờ này, Tào Tháo sẽ mất đi sự ủng hộ của người dân, và sẽ khó lòng thu phục nhân tâm.
Thực Quyền Quan Trọng Hơn Hư Danh
Thứ ba, việc Tào Tháo tự xưng đế là không cần thiết. Hoàng đế nhà Đông Hán lúc bấy giờ chỉ là bù nhìn, trong khi Tào Tháo nắm giữ thực quyền. Ông tập trung sức lực chinh phạt Thục Hán và Đông Ngô, thống nhất thiên hạ. Khi Tôn Quyền dâng biểu mong Tào Tháo lên ngôi, ông đã nói: “Thiên mệnh chỉ cho ta làm một Chu Văn Vương mà thôi”. Câu trả lời này cho thấy sự khôn ngoan và tầm nhìn của Tào Tháo. Ông không có ý chiếm ngôi nhưng cũng không loại trừ khả năng con cháu ông sẽ làm điều đó. Thực tế, con trai ông là Tào Phi đã thuận lợi lên ngôi hoàng đế sau này.
Việc Tào Tháo không xưng đế là một quyết định hợp lý, giúp ông tránh những rắc rối từ cả bên trong lẫn bên ngoài. Ông đã xây dựng thế lực vững chắc, tạo nền tảng cho Tào Phi lập nên nhà Ngụy sau này.
Nhận Định Đa Chiều Về Tào Tháo
Trong lịch sử và tiểu thuyết, Tào Tháo thường bị phác họa là một nhà lãnh đạo tàn nhẫn với nhiều giai thoại đáng sợ. Tuy nhiên, người đời sau cũng có những đánh giá khác nhau về ông. Tào Tháo coi trọng lợi ích hơn đạo đức, dùng người không tính đến phẩm chất, điều này khiến nhà Ngụy suy vong nhanh chóng. Các học giả Trung Quốc sau này đã nhìn nhận lại việc Tào Tháo bị vùi dập. Tào Tháo vi phạm tư tưởng Nho giáo, không trung quân, không coi trọng dân, đi ngược lại với những giá trị truyền thống trong xã hội phong kiến.
Một trong những lý do khiến Tào Tháo bị đánh giá tiêu cực là do tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa đề cao Lưu Bị và Gia Cát Lượng, làm lu mờ vai trò của Tào Tháo trong việc dẹp loạn. Mao Trạch Đông từng nhận định Tào Tháo là một gian thần, nhưng đây là một bản án oan cần được xem xét lại.
Thực tế, Tào Tháo đã vận dụng linh hoạt các phép tắc quân sự, bình định các chư hầu phương Bắc, xây dựng chính quyền Tào Ngụy. Ông sáng suốt chọn người tài, không tính thù riêng, đề cao năng lực. Tào Tháo cũng có đóng góp lớn trong việc khôi phục nông nghiệp, phát triển chính sách đồn điền. Những yếu tố này là nền tảng quan trọng cho chiến thắng của Tào Tháo.
Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng Tào Tháo là một nhà chính trị kiệt xuất thời phong kiến, xứng đáng được gọi là anh hùng chứ không phải gian hùng.
Kết Luận
Tào Tháo không xưng đế không phải vì ông không có tham vọng, mà đó là một quyết định mang tính chiến lược, dựa trên sự đánh giá kỹ lưỡng tình hình thực tế và tầm nhìn chính trị sâu rộng. Việc không xưng đế không làm giảm đi vị thế và tầm ảnh hưởng của Tào Tháo, mà ngược lại, nó càng khẳng định sự khôn ngoan và tài năng của một nhà lãnh đạo kiệt xuất. Tào Tháo đã xây dựng một nền tảng vững chắc cho con cháu, góp phần định hình lịch sử Trung Hoa thời kỳ Tam Quốc. Hãy tiếp tục thảo luận và tìm hiểu thêm về nhân vật phức tạp và thú vị này.
Tài liệu tham khảo
- La Quán Trung. (2018). Tam Quốc Diễn Nghĩa. Nhà xuất bản Văn học.
- Trần Thọ. (2020). Tam Quốc Chí. Nhà xuất bản Hồng Đức.
- Tư Mã Quang. (2017). Tư trị thông giám. Nhà xuất bản Thế Giới.