Gia Cát Lượng, một nhân vật lịch sử lừng danh trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, không chỉ được người dân Trung Quốc ngưỡng mộ mà còn được cả người Nhật Bản tôn sùng. Vậy điều gì đã khiến một nhân vật sống cách đây gần 2000 năm lại có sức ảnh hưởng lớn đến vậy ở một quốc gia khác? Phải chăng chỉ bởi tài năng mưu lược hay tiếng tăm lẫy lừng của ông?
Thực tế, sự tôn sùng của người Nhật dành cho Gia Cát Lượng vượt xa những yếu tố đó. Một bài nghiên cứu của tạp chí Sukonbu Jun (Nhật Bản) cho thấy, Gia Cát Lượng được người dân Nhật Bản xem là một trong 100 doanh nhân được tôn sùng nhất thế giới. Hàng năm, lễ hội Osha tại thành phố Sochi (tỉnh Shiga) luôn có màn diễu hành xe hoa, trong đó xe của Khổng Minh luôn được người dân tung tiền và cúi đầu cung kính. Ngay tại quê hương của Gia Cát Lượng, một tấm bia đá do người Nhật tặng cũng ca ngợi đạo dùng binh của ông, không dựa vào vũ lực mà dựa vào “tâm ngoại vô đào”. Vậy, điều gì đã tạo nên sự ngưỡng mộ đặc biệt này?
Có lẽ, một phần câu trả lời nằm ở cách người Nhật nhìn nhận về cuộc đời Gia Cát Lượng. Nhà nghiên cứu chữ Hán nổi tiếng của Nhật Bản đã ví cuộc đời ông như hoa anh đào – “hoa chi sinh nhai”. Hoa anh đào, loài hoa tượng trưng cho sự cao quý, chính trực, và sự sống ngắn ngủi nhưng rực rỡ, đã phản ánh một cách hoàn hảo cuộc đời của Gia Cát Lượng.
Cuộc đời của Gia Cát Lượng quả thực là một trang sử oanh liệt. Từ khi xuất sơn phò tá Lưu Bị, ông đã dùng tài năng của mình để lập nên nhiều chiến công hiển hách: đánh tan quân Tào tại Xích Bích, bảy lần bắt sống Mạnh Hoạch, lập đàn cầu gió Đông. Mưu lược và tài thao lược của ông đã trở thành biểu tượng của một chiến lược gia vĩ đại. Tuy nhiên, cuộc đời của ông cũng ngắn ngủi, chỉ 54 tuổi, với nỗi day dứt “chí nguyện chưa thành”. Trong mắt người Nhật, sự ngắn ngủi nhưng đầy rực rỡ và liêm khiết đó giống như hoa anh đào, khoe sắc thắm rồi tàn úa, một hình ảnh lay động lòng người, nhắc nhở về sự hữu hạn của cuộc đời và ý nghĩa của sự cống hiến.
Không chỉ vậy, người Nhật còn đặc biệt trân trọng những phẩm chất cao quý của Gia Cát Lượng. Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, ông là người luôn trung thành với lý tưởng phục hưng nhà Hán, đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích cá nhân. Điều này hoàn toàn phù hợp với tinh thần trọng nghĩa, liêm chính của văn hóa Nho giáo mà người Nhật Bản tiếp thu và gìn giữ.
Hơn nữa, Gia Cát Lượng không chỉ là một nhà quân sự tài ba mà còn là một nhà chính trị có tư tưởng tận trung báo quốc. Ông luôn cúc cung tận tụy với sự nghiệp của Lưu Bị đến hơi thở cuối cùng. Những phẩm chất này càng làm nổi bật giá trị đạo đức nhân, lễ, nghĩa, trí, tín mà người Nhật Bản luôn coi trọng. Giáo sư Kayou Shisaki, một nhà sử học Nhật Bản nổi tiếng, đã từng bày tỏ sự kính trọng đặc biệt với Gia Cát Lượng, và kể rằng mỗi lần đọc Xuất Sư Biểu của ông đều không kìm được nước mắt. Bởi trong suy nghĩ của ông, Gia Cát Lượng là một tấm gương về tinh thần mẫu mực, một lòng trung thành và tận tụy.
Sự kết hợp giữa những phẩm chất đáng quý, tư tưởng chính trị cao thượng và tài năng quân sự xuất chúng đã tạo nên một hình tượng Gia Cát Lượng vĩ đại, không chỉ trong lịch sử Trung Hoa mà còn trong lòng người dân Nhật Bản. Ông trở thành một hình mẫu lý tưởng, một tấm gương sáng về sự tận trung, liêm khiết và ý chí kiên cường, giống như loài hoa anh đào được họ tôn kính.
Tóm lại, sự tôn sùng của người Nhật Bản đối với Gia Cát Lượng không chỉ đơn thuần là sự ngưỡng mộ tài năng quân sự hay tiếng tăm lừng lẫy, mà còn là sự trân trọng những phẩm chất cao đẹp, tinh thần cống hiến và lý tưởng cao cả mà ông đại diện. Cuộc đời ông, dù ngắn ngủi, nhưng vẫn tỏa sáng rực rỡ, giống như hoa anh đào – một biểu tượng vĩnh cửu trong lòng người Nhật.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung (2017). Tam Quốc Diễn Nghĩa. Nhà xuất bản Văn học.
- Sukonbu Jun (Nhật Bản). (Năm không xác định). Bài nghiên cứu về quan điểm của người dân Nhật Bản đối với 100 doanh nhân nổi tiếng nhất thế giới.
- Các bài nghiên cứu, phân tích về Tam Quốc Diễn Nghĩa và văn hóa Nhật Bản.