Tam Quốc Diễn Nghĩa, một thiên sử thi hào hùng, không chỉ là câu chuyện về những trận chiến long trời lở đất mà còn là nơi hội tụ của những mưu kế thâm sâu, làm thay đổi cục diện lịch sử. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích những mưu kế nổi bật nhất, được lưu danh sử sách và hậu thế truyền tụng, đồng thời đánh giá tầm ảnh hưởng của chúng trong bối cảnh Tam Quốc phân tranh.
Liên Hoàn Kế – Vương Doãn Dùng Mưu Diệt Đổng Trác
Vào thời Hán mạt, Đổng Trác nổi lên như một thế lực tàn bạo, lộng quyền, khiến triều đình nhà Hán rơi vào cảnh suy vong. Trong bối cảnh đó, Tư đồ Vương Doãn, một cựu thần Hán thất, đã nảy ra một kế sách tuyệt vời: Liên hoàn kế. Kế sách này không chỉ là một mưu kế đơn lẻ mà là sự kết hợp của nhiều kế nhỏ, trong đó nổi bật là “Mỹ nhân kế”, “Ly gián kế” và “Khổ nhục kế”.
Vương Doãn sử dụng Điêu Thuyền, con gái nuôi của mình, một mỹ nhân tuyệt sắc để làm quân cờ. Ông gả Điêu Thuyền cho cả Đổng Trác và Lữ Bố, tạo ra mối quan hệ tay ba đầy mâu thuẫn. Điêu Thuyền khéo léo dùng sắc đẹp và lời lẽ để khơi dậy lòng ghen tuông, hận thù giữa hai cha con nuôi. Cuối cùng, Lữ Bố đã ra tay giết chết Đổng Trác, giải trừ mối họa lớn cho triều đình nhà Hán.
Kế sách này không chỉ thể hiện sự mưu trí của Vương Doãn mà còn cho thấy sức mạnh của “Khổ nhục kế”. Điêu Thuyền đã chấp nhận hy sinh bản thân, chịu đựng muôn vàn cay đắng để hoàn thành sứ mệnh. Liên hoàn kế đã thành công rực rỡ, thể hiện sự tài tình của người lập kế và sự xuất sắc của người thi hành.
Không Thành Kế – Gia Cát Lượng Đánh Lừa Tư Mã Ý
Gia Cát Lượng, một trong những nhà quân sự tài ba nhất lịch sử Trung Hoa, nổi tiếng với những mưu kế xuất quỷ nhập thần. Một trong số đó là “Không thành kế”, được sử dụng trong tình huống nguy cấp khi ông chỉ có 2.500 quân sĩ đối mặt với 15 vạn đại quân của Tư Mã Ý.
Thay vì hoảng sợ, Gia Cát Lượng đã bình tĩnh chỉ huy quân sĩ mở rộng bốn cổng thành, cắm cờ hiệu như không có chuyện gì xảy ra. Bản thân ông thì ung dung ngồi trên lầu thành gẩy đàn, vẻ mặt thản nhiên như không. Tư Mã Ý, vốn là người đa nghi, đã nghĩ rằng đây là cái bẫy của Gia Cát Lượng nên không dám tiến quân. Kết quả, 15 vạn đại quân của Tư Mã Ý đã rút lui, Gia Cát Lượng đã thành công trong việc dùng trí tuệ để đánh lừa đối phương.
Không thành kế không chỉ là một mưu kế xuất sắc mà còn là biểu hiện của sự tự tin, bản lĩnh và khả năng đánh giá tình hình chính xác của Gia Cát Lượng. Ông đã hiểu rõ tính cách đa nghi của Tư Mã Ý, từ đó đưa ra kế sách phù hợp để đối phó.
Khổ Nhục Kế – Chu Du Và Hoàng Cái Đốt Cháy Xích Bích
Trận Xích Bích là một trong những trận chiến nổi tiếng nhất trong lịch sử Trung Quốc, và chiến thắng của liên quân Tôn Quyền – Lưu Bị có công lớn của “Khổ nhục kế” do Chu Du và Hoàng Cái phối hợp thực hiện.
Trước thế mạnh quân sự của Tào Tháo, Chu Du đã quyết định sử dụng kế khổ nhục để đánh lừa đối phương. Ông sai Hoàng Cái chịu đòn roi, giả vờ bất mãn, rồi tìm cách tiếp cận Tào Tháo để thực hiện kế hỏa công. Tào Tháo tin rằng Hoàng Cái thực sự muốn đầu hàng, do đó đã không đề phòng. Kết quả, khi Hoàng Cái cho đốt thuyền, gió đông nam nổi lên khiến hỏa thiêu rụi toàn bộ chiến thuyền của Tào Tháo.
“Khổ nhục kế” trong trận Xích Bích là một điển hình cho sự hy sinh vì đại nghĩa. Hoàng Cái đã chấp nhận chịu đựng đau đớn và tủi nhục để hoàn thành nhiệm vụ. Đây là một minh chứng cho sự mưu trí và lòng quả cảm của người Đông Ngô.
Kế “Giấu Trời Qua Biển” – Lã Mông Đoạt Kinh Châu
Sau khi Quan Vũ đánh lên phía Bắc, Lã Mông đã tận dụng cơ hội để đoạt lại Kinh Châu. Ông đã sử dụng kế “Giấu trời qua biển”, một kế sách đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và khả năng đánh lừa đối phương.
Lã Mông giả vờ bị ốm, giao binh quyền lại cho Lục Tốn, một thư sinh vô danh, để làm Quan Vũ chủ quan. Ông cho hóa trang quân sĩ thành thương nhân, len lỏi qua phòng tuyến của Quan Vũ. Bên cạnh đó, Lã Mông còn dùng tiền bạc để mua chuộc tướng giữ thành, tạo điều kiện cho quân mình vào thành dễ dàng.
Kết quả là, khi Quan Vũ đang bận giao chiến với quân Tào, Lã Mông đã bất ngờ tấn công Kinh Châu, chiếm lại thành mà không tốn nhiều công sức. Kế sách “Giấu trời qua biển” của Lã Mông đã thành công, góp phần làm suy yếu thế lực của Quan Vũ và Lưu Bị.
Kết Luận
Những mưu kế được phân tích trên không chỉ là những chiến thuật quân sự đơn thuần mà còn là sự thể hiện của trí tuệ, bản lĩnh và sự hy sinh của các nhân vật trong Tam Quốc Diễn Nghĩa. Chúng cho thấy rằng, trong chiến tranh, không chỉ sức mạnh quân sự mà cả sự mưu trí cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định thắng bại. Những mưu kế này đã trở thành những bài học kinh điển, được hậu thế nghiên cứu và áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Đọc Tam Quốc Diễn Nghĩa, người đọc không chỉ được thưởng thức một câu chuyện lịch sử hào hùng mà còn được học hỏi những bài học quý giá về chiến lược, mưu lược và cách ứng xử trong cuộc sống. Những mưu kế này vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay và xứng đáng được lưu truyền cho các thế hệ mai sau.