Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, Tư Mã Ý thường bị đặt cạnh Gia Cát Lượng, một nhân vật có hào quang chói lọi, khiến nhiều người đánh giá thấp thực lực của ông. Tuy nhiên, Tư Mã Ý là một người ẩn mình suốt mấy chục năm, cuối cùng vùng dậy đoạt quyền lớn, thu cả giang sơn nhà Ngụy. Vậy, liệu ông có thực sự bị Gia Cát Lượng lừa trong kế “không thành” nổi tiếng?
Kế Trống Thành Và Sự Nghi Hoặc Của Tư Mã Ý
Kế “không thành” diễn ra khi Gia Cát Lượng dẫn quân Bắc phạt lần thứ nhất. Mã Tốc, một viên tướng thân tín, trấn thủ Nhai Đình nhưng thất thủ. Gia Cát Lượng buộc phải rút quân về Hán Trung. Khi đó, ông đang ở Tây Thành với 2.500 quân, trong khi Tư Mã Ý dẫn 15 vạn đại quân đuổi đến. Gia Cát Lượng đã mở toang cổng thành, bình thản gảy đàn. Tư Mã Ý nghi ngờ có phục binh, sau khi nghe tiếng đàn thì lặng lẽ rút quân.
Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, tình tiết này mô tả Tư Mã Ý sợ Gia Cát Lượng đến mức bỏ chạy. Tuy nhiên, liệu sự thật có phải vậy?
Phân Tích Sâu Hơn Về Hành Động Của Tư Mã Ý
Tư Mã Ý là một lão tướng dày dặn kinh nghiệm, không thể không nhận ra quỷ kế của Khổng Minh. Với 15 vạn quân, ông thừa sức công phá thành nhỏ, giả sử có phục binh cũng không đáng lo ngại. Việc Tư Mã Ý trầm ngâm nghe tiếng đàn rồi rút lui có lẽ vì ông nhận ra ý vị bên trong. Việc Gia Cát Lượng mở toang thành, thư thái đánh đàn cho thấy ông không hề sợ hãi. Điều này khiến Tư Mã Ý kinh ngạc, và có lẽ, ông không muốn đẩy Gia Cát Lượng vào chỗ chết.
Tư Mã Ý, từ thời Tào Tháo đến Tào Duệ, luôn là một trọng thần. Nếu lập công lớn giết được Gia Cát Lượng, công lao của ông sẽ lấn át cả chủ. Đây là điều mà các bậc đế vương luôn e ngại, giống như câu “thỏ chết chó săn”. Tư Mã Ý hiểu rõ điều này.
Vai Trò Của Tư Mã Ý Trong Lịch Sử Tam Quốc
Việc Tư Mã Ý không đánh vào Tây Thành còn xuất phát từ vai trò của ông và gia tộc Tư Mã ở nước Ngụy. Tư Mã Ý luôn phòng thủ, không cố gắng truy đuổi Gia Cát Lượng đến cùng. Mục tiêu của ông là duy trì sự cân bằng. Đến cuối thời Tam Quốc, gia tộc Tư Mã đã thâu tóm quyền lực, từ việc Tư Mã Ý đoạt quyền của Tào Sảng đến việc con cháu ông là Tư Mã Sư và Tư Mã Chiêu chuyên quyền, ép Ngụy Đế. Cuối cùng, Tư Mã Viêm lập nhà Tấn, kết thúc thời Tam Quốc.
Nếu không có Tư Mã Ý, liệu Tào Phi có thể kế vị Tào Tháo? Rất có thể người lên nắm quyền là Tào Chân, một tướng lĩnh được lòng người, hoặc Tào Thực, người không quan tâm đến chính trị. Như vậy, không có Tư Mã Ý, giang sơn nhà Ngụy có lẽ không thể vững mạnh. Tư Mã Ý, với trí tuệ không hề kém cạnh Gia Cát Lượng, đã giữ thế cân bằng của cục diện Tam Quốc. Nếu không có ông, rất có thể nước Thục đã sớm thống nhất thiên hạ.
Gia Tộc Tư Mã Và Ảnh Hưởng Đến Cục Diện Tam Quốc
Trên chính trường cuối thời Đông Hán, gia tộc Tư Mã đã dốc sức phò tá Tào Ngụy. Thế lực của họ lớn mạnh đến mức lấn át các nhân vật khác. Tư Mã Chiêu, con trai Tư Mã Ý, tuy không giỏi binh pháp nhưng lại là một nhà chính trị lão luyện. Ông dần thâu tóm quyền lực, ép Ngụy Đế, đặt nền móng cho nhà Tấn sau này. Nếu không có gia tộc Tư Mã, thời Tam Quốc sẽ mất đi nhiều màu sắc, và không có nhiều chuyện ly kỳ như vậy.
Kết Luận
Gia Cát Lượng thông minh tuyệt đỉnh, nhưng có lẽ cũng không thể chống lại ý trời. Việc nhà Thục mất thiên hạ, cơ nghiệp về tay họ Tư Mã có lẽ là một sự sắp đặt của số phận. Tuy nhiên, vai trò của Tư Mã Ý trong lịch sử Tam Quốc là vô cùng quan trọng. Ông không chỉ là một đối thủ đáng gờm của Gia Cát Lượng mà còn là người góp phần tạo nên cục diện và kết thúc thời kỳ này.
Tài Liệu Tham Khảo
- La Quán Trung. Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ. Tam Quốc Chí.
- Các bài nghiên cứu lịch sử về Tam Quốc và các nhân vật liên quan.