Chào mừng bạn đến với chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa” của dinhbaochau.com, nơi chúng ta cùng nhau khám phá và chiêm nghiệm những giá trị tinh thần sâu sắc từ kinh điển Phật Giáo và Thiên Chúa Giáo. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau đi sâu vào một khái niệm tưởng chừng như không liên quan đến tâm linh, nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong mọi quyết định của cuộc sống, đó là “tư duy đặt cược”. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách tiếp cận các vấn đề một cách sáng suốt, ngay cả khi không có đủ thông tin, từ đó làm chủ hành trình tâm linh của mình.
Hành trình từ ván bài Poker đến quyết định cuộc đời
Tác giả Annie Duke, một cựu đấu thủ poker chuyên nghiệp, đã chia sẻ hành trình đặc biệt của mình từ bàn poker đầy rủi ro đến những nguyên tắc đưa ra quyết định sáng suốt trong cuộc sống. Thay vì coi cuộc đời là một ván cờ vua với những nước đi được định sẵn, bà nhận thấy nó giống một ván poker, nơi sự không chắc chắn và rủi ro luôn hiện hữu.
Từ những ván bài căng thẳng, Annie Duke rút ra rằng, chúng ta thường đánh đồng chất lượng của một quyết định với kết quả mà nó mang lại, điều này có thể dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng. Bà giới thiệu khái niệm “resulting”, tức là đánh giá một quyết định dựa trên kết quả cuối cùng mà không xem xét đến quá trình và những yếu tố khách quan khác.
Sự khác biệt giữa may rủi và kỹ năng
Trong ván poker, có hai yếu tố quyết định kết quả: kỹ năng và may rủi. Kỹ năng bao gồm khả năng phân tích tình huống, đưa ra quyết định hợp lý và kiểm soát cảm xúc. May rủi đến từ những lá bài được chia ngẫu nhiên, những yếu tố bất ngờ mà chúng ta không thể kiểm soát.
Tương tự, trong cuộc sống, có những điều chúng ta có thể kiểm soát (như nỗ lực, sự chuẩn bị) và những điều nằm ngoài tầm kiểm soát (như vận may, hoàn cảnh). Việc không phân biệt được hai yếu tố này có thể dẫn đến sự thất vọng và những quyết định sai lầm.
Ví dụ, huấn luyện viên Pete Carroll của đội bóng bầu dục Seattle Seahawks đã đưa ra một quyết định gây tranh cãi trong trận Super Bowl. Mặc dù bị chỉ trích nặng nề, nhưng nếu xét trên khía cạnh xác suất và phân tích tình huống, quyết định đó không hẳn là một sai lầm. Kết quả không như mong đợi không có nghĩa là quyết định đó là sai.
Bẫy tư duy và thiên kiến nhận thức
Cuộc sống không phải lúc nào cũng công bằng, và đôi khi những quyết định đúng đắn nhất lại dẫn đến kết quả không mong muốn. Chúng ta dễ dàng rơi vào cái bẫy của “resulting”, đánh giá chất lượng của quyết định dựa trên kết quả cuối cùng, thay vì nhìn vào quá trình và sự hợp lý của nó.
Ngoài ra, chúng ta còn mắc phải thiên kiến nhận thức muộn, tức là sau khi biết kết quả, chúng ta thường nghĩ rằng mình đã biết trước điều đó. Điều này khiến chúng ta khó rút ra bài học từ những sai lầm và đưa ra những quyết định tốt hơn trong tương lai.
Bộ não của chúng ta được lập trình để tìm kiếm sự chắc chắn và trật tự, nhưng thế giới lại đầy rẫy những điều bất định. Điều này khiến chúng ta dễ mắc phải những sai lầm trong tư duy, như cho rằng có mối quan hệ nhân quả khi chỉ có tương quan, hoặc lấp liếm bằng chứng để xác nhận câu chuyện mà mình thích.
Tư duy chậm và tư duy nhanh
Để đưa ra quyết định tốt hơn, chúng ta cần hiểu cách hoạt động của bộ não. Nhà tâm lý học Daniel Kahneman đã đưa ra khái niệm về hai hệ thống tư duy: hệ thống 1 (tư duy nhanh) và hệ thống 2 (tư duy chậm).
Hệ thống 1 hoạt động tự động, nhanh chóng, dựa trên cảm xúc và trực giác. Hệ thống 2 chậm hơn, đòi hỏi sự tập trung và phân tích lý trí. Để đưa ra quyết định sáng suốt, chúng ta cần kết hợp cả hai hệ thống này, không nên chỉ dựa vào cảm xúc hoặc trực giác.
Tầm quan trọng của việc chấp nhận sự không chắc chắn
Một trong những bài học quan trọng nhất mà Annie Duke rút ra từ poker là tầm quan trọng của việc chấp nhận sự không chắc chắn. Thế giới là một nơi không hoàn hảo, và không có quyết định nào đảm bảo 100% thành công. Việc cố gắng tìm kiếm sự chắc chắn tuyệt đối chỉ khiến chúng ta thêm căng thẳng và dễ đưa ra những quyết định sai lầm.
Thay vì cố gắng loại bỏ sự không chắc chắn, chúng ta nên chấp nhận nó và học cách làm việc với nó. Điều này có nghĩa là chúng ta cần phải:
- Thừa nhận rằng mình không biết tất cả: Đừng ngại nói “Tôi không chắc” hoặc “Tôi không biết”.
- Tập trung vào quá trình thay vì kết quả: Đánh giá quyết định dựa trên sự hợp lý và quá trình đưa ra quyết định, thay vì chỉ nhìn vào kết quả cuối cùng.
- Học hỏi từ những sai lầm: Thay vì tự trách móc, hãy xem sai lầm là cơ hội để học hỏi và cải thiện.
- Đưa ra những quyết định dựa trên xác suất: Nhận thức rằng mỗi quyết định là một sự đặt cược vào tương lai, và chúng ta nên đưa ra quyết định dựa trên cơ hội thành công cao nhất, chứ không phải dựa trên sự chắc chắn tuyệt đối.
Tư duy đặt cược và hành trình tâm linh
Trong hành trình tâm linh, chúng ta cũng đối mặt với nhiều điều không chắc chắn và không thể kiểm soát. Chúng ta có thể nỗ lực tu tập, thực hành giáo lý, nhưng kết quả vẫn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Tư duy đặt cược giúp chúng ta chấp nhận điều này và tập trung vào quá trình tu tập, thay vì chỉ quan tâm đến kết quả cuối cùng.
Khi chúng ta chấp nhận sự không chắc chắn, chúng ta có thể sống an nhiên và tự tại hơn. Chúng ta không còn bị mắc kẹt trong những kỳ vọng và thất vọng, mà có thể tận hưởng trọn vẹn hành trình tâm linh của mình.
Kết luận
“Tư duy đặt cược” không chỉ là một kỹ năng trong poker, mà còn là một triết lý sống. Bằng cách chấp nhận sự không chắc chắn, tập trung vào quá trình, và học hỏi từ những sai lầm, chúng ta có thể đưa ra những quyết định sáng suốt hơn trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, bao gồm cả hành trình tâm linh của mình. Hãy cùng nhau thực hành tư duy đặt cược để làm chủ cuộc đời và tìm thấy sự bình an trong tâm hồn.
Tài liệu tham khảo
- Duke, A. (2018). Thinking in Bets: Making Smarter Decisions When You Don’t Have All the Facts.
- Kahneman, D. (2011). Thinking, Fast and Slow.
- Shermer, M. (2011). The Believing Brain: From Ghosts and Gods to Politics and Conspiracies—How We Construct Beliefs and Reinforce Them as Truths.
- Firestein, S. (2012). Ignorance: How It Drives Science.