Chào mừng quý vị đến với chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa” trên website dinhbaochau.com, nơi chúng ta cùng nhau khám phá những giá trị tinh thần sâu sắc từ các kinh điển Phật Giáo và Thiên Chúa Giáo. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về “Từ bi quán” và “Năm chướng ngại” – những khái niệm quan trọng được đề cập trong cuốn sách “Vô Ngã, Vô Ưu” của Ni sư Ayya Khema, một tác phẩm kinh điển về thiền quán.
Thực hành Từ bi quán
Từ bi quán là một phương pháp thiền định tập trung vào việc nuôi dưỡng lòng từ bi, yêu thương và mong muốn hạnh phúc cho tất cả chúng sinh. Thực hành từ bi quán không chỉ là một bài tập tâm linh mà còn là cách để chúng ta kết nối sâu sắc với chính mình và thế giới xung quanh.
Để bắt đầu, hãy dành một chút thời gian tĩnh lặng và tập trung vào hơi thở. Lắng nghe xem có những lo âu, sợ hãi, đau đớn hay bất an nào đang tồn tại trong lòng bạn. Hãy để chúng nhẹ nhàng trôi qua như những đám mây trên bầu trời. Tiếp theo, hãy hướng sự ấm áp và yêu thương đến chính bản thân mình, bởi vì bạn là người bạn tốt nhất của chính mình.
Sau khi đã cảm nhận được tình yêu thương dành cho bản thân, hãy mở rộng lòng mình đến những người xung quanh. Hãy hình dung những người thân yêu, bạn bè, đồng nghiệp, và thậm chí cả những người bạn không thích. Hãy bao bọc họ bằng tình yêu thương và mong muốn cho họ được hạnh phúc và an lạc.
Cuối cùng, hãy mở rộng lòng từ bi đến tất cả chúng sinh, bao gồm cả những người đang đau khổ, bệnh tật, nghèo đói, hoặc đang phải chịu đựng bất kỳ khó khăn nào. Hãy cầu mong cho tất cả đều được hạnh phúc và giải thoát khỏi mọi khổ đau.
Năm chướng ngại lớn nhất trong đời người
Theo Phật giáo, có năm trạng thái cảm xúc tiêu cực, được gọi là năm triền cái, hoặc năm chướng ngại, là những yếu tố chính cản trở sự phát triển tâm linh và hạnh phúc của con người. Chúng bao gồm:
1. Tham ái (Kama Chanda)
Tham ái là sự ham muốn, khao khát những khoái lạc về vật chất và giác quan. Nó là một trong những chướng ngại khó nhận biết nhất vì thường được xã hội chấp nhận và khuyến khích. Chúng ta thường bị cuốn vào vòng xoáy của việc tìm kiếm sự thỏa mãn thông qua tiền bạc, danh vọng, địa vị và các thú vui giác quan, mà không nhận ra rằng những điều này chỉ mang lại hạnh phúc tạm thời và không thực sự làm ta thỏa mãn.
Tham ái thường dẫn đến sự thất vọng, bất mãn và sân hận khi chúng ta không thể đạt được những gì mình muốn. Đức Phật ví tham ái như một món nợ không bao giờ trả hết. Chính vì vậy, chúng ta cần phải tỉnh táo, nhận biết và buông bỏ những ham muốn không cần thiết, hướng đến sự hài lòng và an lạc từ bên trong.
2. Sân hận (Byapada)
Sân hận là sự tức giận, oán ghét, thù hằn, và bất mãn. Đây là một trạng thái cảm xúc tiêu cực mà chúng ta thường cố gắng che giấu hoặc biện hộ. Sân hận gây ra những đau khổ cho bản thân và người khác, từ những cuộc cãi vã nhỏ nhặt đến những cuộc chiến tranh lớn lao.
Đức Phật ví sân hận như người đang cầm than nóng, làm bỏng chính mình. Khi sân hận nổi lên, chúng ta mất kiểm soát, quên đi sự sáng suốt và gây ra những hành động sai lầm. Để vượt qua sân hận, chúng ta cần phải thực tập lòng từ bi, bao dung và tha thứ.
3. Hôn trầm thụy miên (Thina-Middha)
Hôn trầm và thụy miên là sự uể oải, lười biếng, buồn ngủ và thiếu nghị lực. Trạng thái này làm cho tâm trí trở nên mơ hồ, thiếu tập trung và không có khả năng làm việc hiệu quả. Hôn trầm thụy miên thường xảy ra khi chúng ta không có mục đích sống rõ ràng, hoặc không thấy hứng thú với công việc mình đang làm.
Đức Phật ví hôn trầm thụy miên như nhà tù giam hãm tâm trí của chúng ta. Để vượt qua trạng thái này, chúng ta cần phải nuôi dưỡng nghị lực, xác định mục tiêu rõ ràng và tập trung vào những điều có ý nghĩa.
4. Trạo cử hối hận (Uddhacca-Kukkucca)
Trạo cử là sự lăng xăng, lo lắng, bồn chồn và không thể tập trung. Hối hận là sự tiếc nuối, dằn vặt về những việc đã làm trong quá khứ. Cả hai trạng thái này đều làm cho tâm trí trở nên bất ổn và không an tịnh. Trạo cử khiến ta liên tục bị cuốn vào những ý nghĩ lang thang, không có khả năng sống trọn vẹn trong hiện tại. Hối hận khiến ta bị mắc kẹt trong quá khứ, không thể hướng đến tương lai.
Đức Phật ví trạo cử giống như mặt hồ đầy sóng gió, không thể nhìn thấy đáy. Để vượt qua trạo cử và hối hận, chúng ta cần phải tập trung vào hiện tại, chấp nhận quá khứ và buông bỏ những lo lắng không cần thiết.
5. Nghi hoặc (Vicikiccha)
Nghi hoặc là sự hoài nghi, lưỡng lự, không tin tưởng vào chính mình, vào con đường tu tập và vào giáo lý. Lòng nghi hoặc thường xuất phát từ sự thiếu hiểu biết, thiếu lòng tin và sự bất an trong tâm. Nó làm cho ta trở nên do dự, không dám quyết định và không thể tiến bước trên con đường tâm linh.
Đức Phật ví lòng nghi hoặc như một chuyến đi trong sa mạc mà không có bản đồ và phương hướng, hoặc như một mặt hồ đầy cỏ dại, không thể nhìn thấy đáy. Để vượt qua nghi hoặc, chúng ta cần phải học hỏi, tìm hiểu, thực hành và trải nghiệm để xây dựng lòng tin vững chắc vào con đường mình đã chọn.
Kết luận
Từ bi quán và năm chướng ngại là những chủ đề quan trọng trong giáo lý Phật giáo. Việc thực hành từ bi quán giúp chúng ta nuôi dưỡng lòng yêu thương và kết nối với mọi người, trong khi việc nhận biết và vượt qua năm chướng ngại giúp chúng ta giải thoát khỏi những khổ đau, phiền não và đạt được sự an lạc, hạnh phúc.
Chúng ta hãy dành thời gian mỗi ngày để thực hành từ bi quán và quán chiếu về những chướng ngại mà mình đang gặp phải. Chỉ khi chúng ta có thể hiểu rõ và kiểm soát được những cảm xúc tiêu cực trong tâm mình, chúng ta mới có thể thực sự sống một cuộc đời ý nghĩa và hạnh phúc. Mong rằng những chia sẻ này sẽ mang lại cho quý vị những giá trị thiết thực trên con đường tu tập tâm linh. Hãy tiếp tục theo dõi những bài viết khác trên dinhbaochau.com để cùng nhau khám phá thêm nhiều điều thú vị và bổ ích.