Vào những năm cuối thời Đông Hán, thiên hạ đại loạn, Tào Tháo lợi dụng danh nghĩa Hán triều, chinh phạt bốn phương, tiêu diệt Viên Thuật, Viên Thiệu, Lữ Bố, Lưu Biểu, Mã Siêu, Hàn Toại và các thế lực ly khai khác, dần thống nhất phương Bắc, trở thành thế lực hùng mạnh nhất. Trong khi đó, Lưu Bị và Tôn Quyền cũng từng bước xây dựng cơ đồ, hình thành thế chân vạc sau trận Xích Bích. Trong bối cảnh đó, không thể không nhắc đến những danh tướng góp phần làm nên lịch sử. Có những người được trọng dụng, nhưng cũng có những người khiến các vị quân chủ phải e dè, trong đó có một người đặc biệt: Trương Liêu. Ở tuổi 25, ông truy sát Tào Tháo, 29 tuổi truy sát Lưu Bị, và đến 46 tuổi lại truy sát Tôn Quyền. Vậy vị tướng này là ai và vì sao ông lại khiến ba vị lãnh chúa này phải khiếp sợ đến vậy?
Trương Liêu, một trong 64 danh tướng kiêu hùng được sử sách ghi lại, xuất hiện trong nhiều tác phẩm về Tam Quốc, đặc biệt được khắc họa rõ nét trong Tam Quốc Diễn Nghĩa. Sinh năm 169, Trương Liêu ban đầu là thuộc hạ của Hà Tiến. Sau khi Đổng Trác nắm quyền, ông theo Đổng Trác, rồi sau khi Đổng Trác bị tiêu diệt, ông lại theo Lữ Bố. Chính trong thời kỳ này, Trương Liêu đã thể hiện sự dũng mãnh của mình, gây ra nhiều sóng gió cho Tào Tháo.
Năm 194, khi Tào Tháo đang ở Từ Châu, Lữ Bố cùng Trương Liêu chiếm giữ Diễn Châu, vốn là đại bản doanh của Tào Tháo. Tào Tháo tức giận, dẫn quân tấn công Lữ Bố, hai bên giao chiến ở Bộc Dương. Tào Tháo thất bại, bị Trương Liêu phục kích, suýt mất mạng. Theo ghi chép, Trương Liêu đã truy sát Tào Tháo khắp nơi, khiến Tào Tháo phải chật vật trốn chạy. May mắn cho Tào Tháo, nếu không có lẽ ông đã bị hai mãnh tướng này hạ sát.
Sau khi Lữ Bố chiếm Từ Châu của Lưu Bị, Trương Liêu và Lưu Bị nhiều lần giao chiến. Năm 198, Trương Phi giả làm sơn tặc cướp ngựa của Lữ Bố. Biết không phải đối thủ của Lữ Bố, Lưu Bị sai người đến xin trả ngựa. Lữ Bố muốn chấp nhận nhưng Trần Cung can ngăn, khuyên giết Lưu Bị. Lữ Bố nghe theo, quyết đánh chiếm thành của Lưu Bị. Trong trận chiến này, Lưu Bị cùng gia quyến bị quân Lữ Bố truy đuổi, may mắn có Trương Phi và Quan Vũ đến ứng cứu, nếu không thì tính mạng khó bảo toàn. Năm đó Trương Liêu 29 tuổi.
Sau đó, Lưu Bị nương nhờ Tào Tháo. Vài năm sau, Lữ Bố và Trương Liêu bại trận, bị Tào Tháo bắt. Tại lầu Bạch Môn, Tào Tháo vẫn nhớ như in cảnh Trương Liêu truy sát mình năm xưa. Trong cuộc đối thoại giữa Tào Tháo và Trương Liêu, Tào Tháo đã nhắc lại trận chiến ở Bộc Dương. Điều này cho thấy Tào Tháo bị Trương Liêu truy sát đến mức thảm hại, và vẫn còn nhớ rõ mặt Trương Liêu. Tào Tháo định giết Trương Liêu nhưng được Lưu Bị và Quan Vũ ngăn cản, cho rằng Trương Liêu là người trung nghĩa. Cuối cùng, Trương Liêu đầu hàng Tào Tháo.
Sau khi Lữ Bố bị diệt, Trương Liêu trở thành tướng dưới trướng Tào Tháo, lập được nhiều đại công và được Tào Tháo trọng dụng. Năm 213, Trương Liêu theo Tào Tháo chinh phạt Tôn Quyền. Sau đó, ông ở lại Hợp Phì. Hai năm sau, Tào Tháo dẫn quân đi chinh phạt Trương Lỗ, Tôn Quyền nhân cơ hội mang quân bao vây Hợp Phì. Lúc này, Hợp Phì chỉ có vài nghìn quân Tào trấn thủ, quân Ngô lại đông gấp nhiều lần. Tình thế vô cùng nguy hiểm.
Trong tình cảnh hỗn loạn đó, Trương Liêu đã cho thấy sự quả cảm và tài thao lược của mình. Ông dẫn 800 quân cảm tử xông thẳng vào trại quân Ngô, khiến quân Ngô bị đánh tan tác. Quân Tào thấy Trương Liêu dũng mãnh, tinh thần lên cao, tiếp tục giữ vững Hợp Phì. Quân Ngô tấn công không được, phải rút lui. Trong lúc rút quân, Trương Liêu lại dẫn quân truy sát, khiến quân Ngô thiệt hại nặng nề, thậm chí Tôn Quyền suýt bị bắt sống. Trận chiến này diễn ra vào năm 215 khi Trương Liêu 46 tuổi.
Trận chiến tại Hợp Phì đã làm cho danh tiếng của Trương Liêu vang xa khắp thiên hạ. Người Giang Nam khi nghe đến tên Trương Liêu đều phải khiếp sợ. Trẻ con Đông Ngô nghe đến tên ông cũng không dám khóc vào ban đêm. Ba vị lãnh chúa nổi tiếng nhất thời Tam Quốc là Tào Tháo, Lưu Bị và Tôn Quyền đều từng bị Trương Liêu truy sát.
Sau khi Tào Tháo mất, Tào Phi lên ngôi, Trương Liêu được phong làm tiền tướng quân. Những năm sau đó, Tào Phi tiếp tục phái Trương Liêu đi đánh Ngô, thể hiện sự trọng dụng của ông dành cho Trương Liêu. Đến lúc Trương Liêu lâm bệnh, quân Ngô vẫn không dám khinh thường ông. Năm 222, Trương Liêu qua đời tại Giang Đô, thọ 54 tuổi. Sử sách ghi rằng, ông mất vì bệnh, khác với Tam Quốc Diễn Nghĩa miêu tả ông trúng tên mà chết.
Trương Liêu, một vị tướng tài năng, dũng mãnh, đã từng khiến cả Tào Tháo, Lưu Bị và Tôn Quyền phải khiếp sợ. Ông là một nhân vật lịch sử đầy ấn tượng, góp phần làm nên sự hấp dẫn của Tam Quốc. Những chiến công của ông sẽ mãi được hậu thế nhắc đến như một biểu tượng của lòng dũng cảm và tài năng quân sự.