Trận Xích Bích không chỉ là một trận chiến lịch sử mà còn là một vở kịch lớn, nơi các thế lực Ngụy, Thục, Ngô giao tranh quyết liệt. Liên minh Tôn Lưu, dù mang vẻ bề ngoài đoàn kết, thực chất lại tiềm ẩn nhiều toan tính riêng. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về các yếu tố chiến lược, diễn biến và những yếu tố bất ngờ quyết định chiến thắng của liên quân Tôn Lưu trước Tào Tháo.
Liên Minh Tôn Lưu: Sự Hợp Tác Bất Đắc Dĩ
Mối liên minh giữa Tôn Quyền và Lưu Bị không xuất phát từ sự đồng điệu về tư tưởng hay mục tiêu cao cả mà hoàn toàn dựa trên lợi ích. Cả hai thế lực đều có tham vọng riêng, muốn lợi dụng liên minh để củng cố địa vị và bành trướng thế lực. Trong khi Tào Tháo một mình một ngựa trên con đường bá chủ, việc liên kết với một kẻ thù của Tào Tháo là lựa chọn duy nhất của cả hai. Sự liên minh này mang tính chất bất đắc dĩ, không bền chặt và luôn tiềm ẩn những mưu toan riêng.
Chuẩn Bị Cho Trận Chiến: Chiến Lược và Bố Trí Binh Lực
Trước khi trận chiến diễn ra, cả hai bên đều có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Gia Cát Lượng đến Đông Ngô để thuyết phục liên minh, đồng thời phân tích tình hình, khơi dậy quyết tâm chống Tào của Tôn Quyền. Chu Du cũng nhanh chóng nhận ra mối nguy từ Tào Tháo và quyết định hợp sức. Sau đó, các bên tiến hành thảo luận kỹ lưỡng về việc liên hợp binh lực, bố trí quân sự và phân công nhiệm vụ rõ ràng.
Quân Ngô được chia làm nhiều cánh:
- Hoàng Cái và Hàn Đương: Tiên phong thủy quân, đóng ở mé nam Xích Bích.
- Cam Ninh và Chu Thái: Chủ lực thủy quân, sẵn sàng xuất kích.
- Chu Du và Trình Phổ: Chỉ huy trung quân, điều phối toàn bộ chiến dịch.
- Lã Phạm: Hậu bị thủy quân, sẵn sàng tiếp viện.
- Lã Mông, Lăng Thống, Thái Sử Từ: Bộ quân đóng ở bờ bắc Trường Giang, chặn đường bộ quân Tào.
- Lưu Bị: Chặn ở Hán Khẩu, làm lớp phòng thủ thứ hai.
- Lưu Kỳ: Đóng ở Vũ Xương, đề phòng quân Ngô thua trận.
Về phía quân Tào, với ưu thế quân số vượt trội, Tào Tháo huy động hơn 4000 chiến thuyền, xếp thành hàng dài trên sông Trường Giang. Quân Tào cũng cố gắng khắc phục nhược điểm về thủy chiến bằng cách ghép thuyền lại thành bè lớn và huấn luyện chiến thuật thủy chiến.
Hội Nghị Bàn Bạc: Màn Kịch Hiệu Triệu Lòng Quân
Hội nghị bàn đánh hay bàn hòa thực chất là một buổi hiệu triệu, củng cố ý chí và sự đoàn kết của quần thần Giang Đông. Chu Du và Tôn Quyền đã khéo léo điều khiển buổi họp để mọi người cùng thống nhất quyết tâm chống Tào.
Xích Bích: Địa Điểm Quyết Chiến
Việc lựa chọn Xích Bích làm nơi quyết chiến là một quyết định có tính toán của Chu Du. Địa hình khúc khuỷu, nước chảy xiết và có những đoạn xoáy nước dữ dội đã tạo lợi thế cho thủy quân Đông Ngô, đồng thời gây bất lợi cho quân Tào vốn không quen thủy chiến. Bên cạnh đó, bờ dốc trơn trượt và rừng rậm Ô Lâm cũng gây khó khăn cho việc phối hợp giữa bộ binh và thủy binh của quân Tào.
Biến Cố Bất Ngờ: Cái Chết Của Sái Mạo và Trương Doãn
Một biến cố lớn xảy ra trong quân Tào, đó là cái chết của hai viên tướng thủy quân hàng tướng là Sái Mạo và Trương Doãn. Sự nghi ngờ của Tào Tháo đã đẩy hai viên tướng này vào chỗ chết, làm suy yếu khả năng chỉ huy thủy quân của quân Tào. Đây được coi là một đòn phản gián kinh điển của Chu Du.
Yếu Tố Thiên Thời: Gió Đông Nam
Một yếu tố quan trọng, thậm chí mang tính quyết định của trận chiến là sự xuất hiện của gió đông nam. Vào mùa đông, gió tây bắc thường thổi mạnh, gây bất lợi cho quân Ngô nếu dùng hỏa công. Tuy nhiên, Gia Cát Lượng đã tính toán kỹ lưỡng và dự đoán chính xác thời điểm gió đông nam thổi mạnh. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho liên quân Tôn Lưu thực hiện hỏa công và giành chiến thắng.
Việc Gia Cát Lượng lập đàn cầu gió thực chất là một biện pháp để trấn an quân sĩ, đồng thời thể hiện vai trò quan trọng của mình. Ông đã khôn khéo lợi dụng yếu tố thiên thời để giành lợi thế trên chiến trường.
Hỏa Công và Sự Tan Rã Của Quân Tào
Khi gió đông nam thổi mạnh, Hoàng Cái dẫn đầu đội thuyền cảm tử phóng hỏa vào hạm đội của Tào Tháo. Ngọn lửa nhanh chóng lan rộng, thiêu rụi các chiến thuyền của quân Tào. Sự hoảng loạn và rối loạn lan rộng trong quân Tào. Các cánh quân của liên minh Tôn Lưu đồng loạt tấn công, khiến quân Tào đại bại. Tào Tháo phải dẫn tàn quân tháo chạy về phía bắc.
Kết Quả và Hậu Quả của Trận Chiến
Trận Xích Bích là một chiến thắng vang dội của liên quân Tôn Lưu, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cục diện Tam Quốc. Quân Tào chịu tổn thất nặng nề, mất đi phần lớn binh lực và uy thế. Tào Tháo phải từ bỏ Kinh Châu và rút về phương bắc. Dù vậy, Tào Tháo vẫn giữ được một số điểm chốt quan trọng và duy trì được sức mạnh.
Trận Xích Bích không chỉ là một trận chiến quân sự mà còn là một minh chứng cho sự quan trọng của các yếu tố thiên thời, địa lợi, nhân hòa và cả những yếu tố bất ngờ trên chiến trường.
Tài Liệu Tham Khảo
- La Quán Trung, Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Các sách lịch sử và nghiên cứu về thời kỳ Tam Quốc.