Trận Quan Độ, một trong những trận chiến kinh điển nhất lịch sử Trung Quốc, không chỉ là cuộc đối đầu giữa Tào Tháo và Viên Thiệu mà còn là minh chứng cho tài thao lược quân sự bậc thầy của Tào Tháo. Với lực lượng ít hơn gấp bội, Tào Tháo đã đánh bại đội quân hùng mạnh của Viên Thiệu, tạo nên một bước ngoặt quan trọng trong thời Tam Quốc. Vậy, điều gì đã làm nên chiến thắng kỳ diệu này?
Tương Quan Lực Lượng Trước Trận Chiến Quan Độ
Vào năm 200 sau Công Nguyên, thế lực của Tào Tháo và Viên Thiệu nổi lên như hai ngọn núi sừng sững. Tào Tháo, với danh nghĩa phò tá Hán Hiến Đế, nắm giữ khu vực Trung Nguyên, trong khi đó Viên Thiệu, danh vọng lẫy lừng với ba đời làm Tam Công, kiểm soát các châu phía Bắc với quân đội hùng mạnh. Trận Quan Độ trở thành cuộc chiến định mệnh, quyết định vận mệnh của cả hai thế lực. Tào Tháo, bất lợi về quân số khi chỉ có khoảng bảy vạn quân, phải đối mặt với 70 vạn quân của Viên Thiệu, một sự chênh lệch quá lớn.
Diễn Biến Chiến Lược Dương Đông Kích Tây
Viên Thiệu chủ động tấn công trước, tháng 2 năm 200, ông sai Nhan Lương đánh Bạch Mã và Văn Xú đánh Diên Tân. Tào Tháo ngay lập tức nhận thấy đây là cơ hội để triển khai chiến thuật “dương đông kích tây”. Ông chỉ đạo quân đội giả vờ chuẩn bị vượt sông Hoàng Hà, đánh vào hậu phương của Viên Thiệu, khiến Viên Thiệu điều quân đến Diên Tân. Trong khi đó, Tào Tháo cùng Quan Vũ và Trương Liêu bất ngờ tấn công Bạch Mã, Quan Vũ chém chết Nhan Lương, giải vây thành công. Sau đó, Tào Tháo lại di chuyển dân Bạch Mã lánh nạn về phía tây, tránh sự trả thù của Viên Thiệu.
Tiếp đó, tháng 5 năm 200, tại Diên Tân, Tào Tháo lại một lần nữa thể hiện sự mưu trí khi đối đầu với quân của Viên Thiệu do Lưu Bị và Văn Xú chỉ huy. Khi quân Viên Thiệu ào ạt tấn công, Tào Tháo ra lệnh cho quân sĩ nghỉ ngơi ngay tại trận địa, khiến các tướng không khỏi ngạc nhiên. Tuy nhiên, Tuân Du đã nhận ra kế sách của Tào Tháo. Quả nhiên, khi kỵ binh của Viên Thiệu ham của cải, bỏ ngựa xuống cướp đoạt quân trang, Tào Tháo mới tung quân tấn công bất ngờ, đánh tan quân của Văn Xú và Lưu Bị.
Đỉnh Cao Chiến Thuật Tại Quan Độ
Sau vài tháng tạm nghỉ, trận quyết chiến tại Quan Độ chính thức bắt đầu vào tháng 8 năm 200 và kéo dài hơn 100 ngày. Viên Thiệu bày trận trên đồi cát, dựng hàng chục doanh trại. Tào Tháo, dù quân ít hơn, vẫn kiên trì phòng thủ. Khi Viên Thiệu cho quân bắn tên từ chòi cao xuống doanh trại Tào, Tào Tháo dùng xe bắn đá để phản công. Viên Thiệu tiếp tục đào địa đạo, Tào Tháo lại cho đào hầm ngang để đánh trả.
Trong lúc Tào Tháo gặp khó khăn về lương thực, Tuân Úc đã gửi thư khuyên ông kiên trì. Đúng lúc này, Hứa Du, mưu sĩ của Viên Thiệu bất mãn vì không được trọng dụng, đã đầu hàng Tào Tháo. Hứa Du chỉ ra điểm yếu của Viên Thiệu, đó là kho lương do Thuần Vu Quỳnh canh giữ. Tào Tháo chớp thời cơ, đích thân dẫn quân tấn công đốt sạch kho lương, giết chết Thuần Vu Quỳnh.
Việc mất lương khiến quân Viên Thiệu hoảng loạn. Tào Tháo thừa thắng xông lên, đánh tan tác quân Viên Thiệu, Viên Thiệu phải bỏ chạy về Hà Bắc. Trận Quan Độ kết thúc với chiến thắng vang dội của Tào Tháo.
Bài Học Từ Trận Quan Độ
Trận Quan Độ không chỉ là một chiến thắng quân sự mà còn là một bài học về sự kiên trì, mưu trí và khả năng nắm bắt thời cơ. Tào Tháo đã sử dụng chiến thuật “lấy ít địch nhiều”, “lấy yếu thắng mạnh” một cách tài tình, đánh bại đối thủ mạnh hơn mình gấp bội.
Chiến thắng này đã đánh dấu sự suy yếu của Viên Thiệu, mở đường cho Tào Tháo thống nhất phương Bắc, đặt nền móng cho sự hình thành thế chân vạc Tam Quốc sau này. Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ dừng lại ở đó, ngay sau chiến thắng, Tào Tháo đã ra tay giết Hứa Du, người đã giúp ông giành chiến thắng.
Vụ Sát Hại Hứa Du Và Bản Chất Gian Hùng Của Tào Tháo
Việc Tào Tháo giết Hứa Du có vẻ bất ngờ nhưng thực chất lại xuất phát từ tính cách ngạo mạn của Hứa Du. Sau trận thắng, Hứa Du thường xuyên gọi Tào Tháo bằng biệt danh hồi nhỏ, cho thấy sự coi thường. Dù bên ngoài Tào Tháo vẫn tỏ vẻ thân thiện, nhưng trong lòng lại vô cùng tức giận. Tào Tháo không chấp nhận sự ngông cuồng, tự cao tự đại, và đã ngầm ra lệnh giết Hứa Du. Đây là một hành động thể hiện rõ bản chất gian hùng của Tào Tháo, một con người tài giỏi nhưng cũng vô cùng tàn nhẫn.
Trận Quan Độ đã chứng minh tài năng quân sự xuất chúng của Tào Tháo, đồng thời cho thấy sự yếu kém trong khả năng lãnh đạo của Viên Thiệu, để lại những bài học sâu sắc cho hậu thế về nghệ thuật quân sự, khả năng lãnh đạo và bản chất con người.
Tài liệu tham khảo
- La Quán Trung, Tam Quốc Diễn Nghĩa, (Nhiều nhà xuất bản)
- Trần Thọ, Tam Quốc Chí, (Nhiều nhà xuất bản)
- Các bài nghiên cứu và phân tích về trận Quan Độ của các nhà sử học.