Chào mừng bạn đến với chuyên mục “Những Lời Dạy Cổ Xưa” trên website dinhbaochau.com, nơi chúng ta cùng nhau khám phá những giá trị tinh thần sâu sắc từ kinh điển Phật Giáo và Thiên Chúa Giáo, cũng như các tôn giáo khác tại Việt Nam. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau chiêm nghiệm một tác phẩm văn học kinh điển, một áng văn chương mang đậm dấu ấn thời đại và những suy tư về tình yêu và cuộc sống: “Tố Tâm” của Hoàng Ngọc Phách. Dù không phải là một kinh điển tôn giáo, tác phẩm này lại ẩn chứa những triết lý nhân sinh sâu sắc, phản ánh những rung động tâm hồn của con người.
Mở Đầu:
“Tố Tâm” không chỉ là một câu chuyện tình yêu bi thương mà còn là một tác phẩm mang đậm dấu ấn của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20. Tác giả, Hoàng Ngọc Phách, đã gửi gắm vào đó những suy tư sâu sắc về những ảnh hưởng của văn chương, tư tưởng phương Tây đối với giới trẻ thời bấy giờ, đặc biệt là trong tình yêu và hôn nhân. Những lời mở đầu của người chép chuyện đã đặt ra vấn đề về việc giới trẻ dễ bị lôi cuốn vào những ảo mộng tình ái, dẫn đến những bi kịch không đáng có.
Nội dung chính
Lời người chép chuyện: Góc nhìn về ảnh hưởng của văn chương và tư tưởng
Người chép chuyện bắt đầu bằng việc nêu ra một thực trạng đáng lo ngại: thanh niên thời đó thường hay “lạm dụng” những tư tưởng văn chương phương Tây để “ghẹo lòng người nhi nữ”, dẫn đến những “bi kịch thiệt cho mình mà khổ cho người”. Họ cho rằng chính những “cảnh tuyệt vời của ái tình” được mô tả trong sách vở đã khiến người ta mơ mộng và tìm kiếm những điều không có thực.
Những cảnh “viển vông phảng phất” ấy, cũng như “giọt sương buổi sáng” hay “ánh nắng buổi chiều” thoạt trông thì đẹp đẽ nhưng khi tìm đến thì lại tan biến. Từ đó, người chép chuyện đưa ra nhận định rằng nếu hai người cùng nhau “mơ màng đi tìm” những điều viển vông ấy, sẽ rất dễ gặp phải những “quãng gai góc đầy đường” và dẫn đến “bi kịch”.
Vấn đề không chỉ dừng lại ở đó. Người chép chuyện còn chỉ ra rằng, những người “thích văn chương” và có “tư tưởng đã xem được vài chục bộ tiểu thuyết Tây” có thể bị “Mũi Tên Tình Ái Sát Nhân” gây ảnh hưởng. Bởi vì “bao nhiêu tinh thần đã bị thu hết”, họ dễ dàng bị cuốn vào những “tính tình lai láng” và “ý tưởng lạ”. Tình yêu, lúc này, không còn là sự rung động tự nhiên của trái tim mà đã trở thành một thứ “mài rũa riêng vào một khuôn khổ”.
Sức mạnh của tinh thần và những vết thương khó lành
Người chép chuyện cho rằng, “khi hai người nam nữ yêu nhau, đem đánh vào tinh thần vẫn đau lâu hơn đánh vào thể chất”. Vì “thể chất thì thường giống nhau, tinh thần thì không”, những tổn thương về tinh thần thường “thấm vào gan óc khó gỡ ra được” và để lại “vết về sau suốt đời”.
Câu chuyện của bạn và sự hợp lý của tâm lý
Từ những quan sát và lý luận trên, người chép chuyện đã quyết định “chép ra đây” câu chuyện của một người bạn, người đã từng trải qua những bi kịch tương tự. Câu chuyện này, theo người chép chuyện, sẽ giúp các bạn thiếu niên hiểu rõ hơn về những “việc hiện nhiên của tâm tình liên lạc với nhau có nguyên nhân có kết quả”.
Người chép chuyện khẳng định rằng, “lúc xét một việc về tâm lý phát hiện phải xét đến cả điều liên lạc chung quanh”, như “giáo dục, tính chất, tinh thần”. Khi hành động đã hợp với nguyên nhân, thì không có gì là lạ thường, mà chỉ là một trong những “mối riêng trong các mối khác của tâm lý”.
Lời thương cho đôi lứa thiếu niên và những giá trị cao đẹp
Cuối cùng, người chép chuyện bày tỏ lòng thương đối với những “đôi lứa thiếu niên xô nhau vào bể ái”, và khẳng định những giá trị cao đẹp của người thiếu nữ “đã có tính tình đằm thắm”, biết “chịu thiệt mình để khỏi lụy đến người yêu” và “thương đến một bạn gái khác” dù có là “kình địch vô tội” của mình. Những người như vậy, dù ở đâu cũng đều đáng quý và đáng trân trọng.
Người chép chuyện không có ý định “thoa vẽ” hay “bình luận ái tình” theo đạo đức mà chỉ muốn “xét cái tình trạng của lòng người, chép cái hành động của tâm lý”. Vì “luân lý phẩm bình xin để phần dư luận”, người chép chuyện chỉ tập trung vào việc kể lại câu chuyện một cách chân thực nhất.
Chương 1: Kỳ nghỉ hè và cuộc gặp gỡ định mệnh
Mùa hè đến, trường học trở nên vắng vẻ, chỉ còn lại những học sinh sắp thi. Trong bối cảnh ấy, một người bạn của ký giả là Lê Thanh Vân (Đạm Thủy Đường) đang thu xếp hành lý về quê. Ký giả đến thăm, nhận thấy bạn mình mang vẻ thanh đạm, sách vở chủ yếu thuộc về khoa triết học và văn chương.
Trong lúc soạn đồ, Đạm Thủy Đường giữ lại một chiếc hộp Nhật Bản có khóa, khiến ký giả tò mò. Anh tiết lộ bên trong là những lá thư và kỷ vật liên quan đến một câu chuyện buồn. Sau nhiều lần trì hoãn, cuối cùng Đạm Thủy Đường quyết định kể lại cho bạn mình.
Mất ví và cuộc gặp gỡ bất ngờ
Câu chuyện bắt đầu vào dịp Tết Nguyên Đán, khi Đạm Thủy Đường trên đường về quê đã bị mất ví. Anh đến trình báo tại huyện, được Quan Huyện tiếp đón nồng hậu. Tại đây, anh vô tình thấy một thiếu nữ ở thềm nhà công đường.
Khi trở lại trường, Đạm Thủy Đường được một cậu bé mời đến nhà một người tên Tân. Ngạc nhiên vì không quen ai, anh vẫn quyết định đến, và bất ngờ gặp lại cô gái mình đã thấy ở huyện.
Ngôi nhà của Tân là một ngôi nhà cổ kính, mang phong cách nhà quan lại. Cô gái, tên Lan, là chị của Tân. Vẻ đẹp thanh tú của Lan đã gây ấn tượng sâu sắc với Đạm Thủy Đường. Qua những cuộc trò chuyện, anh biết được Lan là một người có tâm hồn tinh tế, yêu thích văn chương và có tư chất thông minh.
Từ đó, Đạm Thủy Đường thường xuyên đến chơi nhà Tân, và mối quan hệ giữa anh và Lan dần trở nên thân thiết.
Kết luận:
“Tố Tâm” chương 1 đã mở ra một bức tranh sinh động về xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20, nơi những tư tưởng mới giao thoa với những giá trị truyền thống. Câu chuyện không chỉ là một cuộc tình đơn thuần mà còn là một sự khám phá về chiều sâu tâm hồn con người, về những ảnh hưởng của văn chương và những rung động của ái tình. “Tố Tâm” là một tác phẩm đáng đọc để chúng ta suy ngẫm về những giá trị của cuộc sống, đặc biệt trong bối cảnh hiện tại, khi mà những ảnh hưởng của văn hóa và xã hội có thể khiến chúng ta dễ dàng đánh mất bản thân. Hãy cùng đón đọc những chương tiếp theo để khám phá câu chuyện đầy xúc cảm này nhé.
Tài liệu tham khảo
- Hoàng Ngọc Phách (1925), Tố Tâm, Nhà xuất bản Mai Lĩnh.