Con người luôn khao khát tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất, và các hành tinh trong vùng ở được của các ngôi sao luôn là tâm điểm chú ý. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây đã cảnh báo rằng chính “vật chủ” của các hành tinh này, đặc biệt là các sao lùn đỏ, có thể là mối đe dọa lớn nhất đối với sự sống.
Sao Lùn Đỏ: “Quái Vật” Tiềm Ẩn
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Monthly Notices của Hội Thiên văn học Hoàng gia đã chỉ ra rằng các hành tinh quay quanh sao lùn đỏ có thể đã bị tước bỏ sự sống. Mặc dù nhỏ bé và lạnh hơn so với Mặt Trời, các sao lùn đỏ lại thường xuyên tạo ra các vụ phun trào tia cực tím (UV) cực mạnh. Những vụ nổ này không chỉ hiếm gặp mà còn phổ biến và tàn khốc hơn nhiều so với những gì chúng ta từng nghĩ. Với cường độ vượt xa tưởng tượng, chúng có thể làm bốc hơi bầu khí quyển của các hành tinh xung quanh, từ đó phá hủy mọi cơ hội cho sự sống phát triển. Điều này giáng một đòn mạnh vào niềm tin rằng các hành tinh trong quỹ đạo của sao lùn đỏ là nơi trú ẩn an toàn cho sự sống. Thay vào đó, chúng có thể là những môi trường vô cùng khắc nghiệt, nơi sự sống khó lòng tồn tại, chứ đừng nói đến phát triển và tiến hóa.
Bức Xạ UV Khắc Nghiệt
Dữ liệu từ kính viễn vọng không gian GALEX đã giúp các nhà nghiên cứu phân tích các vụ bùng phát trên khoảng 300.000 ngôi sao gần đó. GALEX, dù đã ngừng hoạt động, đã kịp quan sát phần lớn bầu trời ở bước sóng UV từ năm 2003 đến 2013. Nhờ các kỹ thuật tính toán mới, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khả năng phát xạ UV của các sao lùn đỏ có thể gây xói mòn khí quyển của các hành tinh xung quanh. Điều này đe dọa nghiêm trọng đến khả năng hỗ trợ sự sống của các hành tinh.
Không may mắn như Trái Đất, các hành tinh quay quanh sao lùn đỏ phải đối mặt với lượng tia cực tím UV cao gấp 3 đến 12 lần so với mức cần thiết cho sự sống. Điều này không chỉ làm cạn kiệt khả năng sinh tồn mà còn biến môi trường của chúng thành nơi chết chóc, nơi bức xạ hủy hoại mọi dấu hiệu sự sống ngay khi nó bắt đầu hình thành. Nguyên nhân chính xác của sự phát xạ UV mạnh này vẫn chưa rõ ràng, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng nó có thể liên quan đến thành phần hóa học và cấu trúc khác biệt của các ngôi sao này so với Mặt Trời.
Hệ Quả Nghiêm Trọng Cho Việc Tìm Kiếm Sự Sống
Sự phổ biến của sao lùn đỏ trong dải ngân hà càng làm tăng thêm sự lo ngại. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều ngoại hành tinh mà các nhà sinh học thiên văn từng kỳ vọng sẽ có sự sống, thực chất lại nằm dưới sự cai trị của những “quái vật” sao lùn đỏ. Thay vì là nơi ươm mầm sự sống, những hành tinh này có thể đã bị tia cực tím hủy diệt ngay từ đầu.
Proxima Centauri b: “Nạn Nhân” Tiêu Biểu
Một trong những ví dụ điển hình nhất là hành tinh Proxima Centauri b, một ngoại hành tinh nằm trong vùng ở được của ngôi sao lùn đỏ gần nhất với chúng ta, Proxima Centauri. Khi được phát hiện, Proxima Centauri b đã ngay lập tức trở thành ứng cử viên sáng giá cho khả năng tồn tại sự sống, do vị trí của nó nằm trong vùng có điều kiện nhiệt độ phù hợp để nước lỏng tồn tại trên bề mặt. Thậm chí, một số nghiên cứu còn kỳ vọng rằng Proxima Centauri b có thể chứa đựng các dạng sinh vật biển tương tự như trên Trái Đất.
Tuy nhiên, những phát hiện mới về mức độ bức xạ mạnh mẽ từ các ngôi sao lùn đỏ đã dập tắt những hy vọng này. Giấc mơ khám phá những đại dương sâu thẳm nơi sự sống có thể phát triển đã trở nên xa vời hơn. Đây thực sự là một tin buồn cho các nhà sinh học thiên văn.
Điều Chỉnh Tiêu Chí Tìm Kiếm
Những dữ liệu mới này không chỉ làm sáng tỏ những thách thức mà các ngoại hành tinh trong quỹ đạo của sao lùn đỏ phải đối mặt, mà còn giúp chúng ta tinh chỉnh các tiêu chí tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất. Các nhà khoa học có thể tập trung hơn vào những hành tinh có điều kiện thuận lợi hơn. Mặc dù hành trình tìm kiếm sự sống ngoài Trái Đất trở nên khó khăn hơn, nhưng những bước tiến này sẽ đưa chúng ta gần hơn đến mục tiêu cuối cùng: khám phá một thế giới thật sự có thể là ngôi nhà thứ hai trong vũ trụ rộng lớn này.
Phát Hiện Mới Về Dấu Vết Sự Sống Trên Europa Và Enceladus
Tuy nhiên, không phải tất cả tin tức đều bi quan. Một nghiên cứu khác từ NASA và Đại học Pennsylvania đã chỉ ra rằng chúng ta có thể sớm tiếp cận bằng chứng về sự sống ngoài hành tinh theo cách dễ dàng hơn chúng ta từng nghĩ. Các nhà khoa học đã phân tích hai mục tiêu hàng đầu trong cuộc săn tìm sự sống ngoài hành tinh của NASA: Europa và Enceladus, hai mặt trăng khổng lồ của sao Mộc và sao Thổ. Cả hai đều được cho là có đại dương ngầm phù hợp cho sự sống.
Tiếp Cận Dấu Vết Sự Sống Dễ Dàng Hơn
Trước đây, các tàu vũ trụ dạng robot được cho là cần phải đào sâu hàng chục km để xuyên thủng lớp vỏ băng tiếp cận đại dương ngầm. Nhưng giờ đây, các nhà khoa học cho rằng có thể tìm thấy dấu vết sự sống ở độ sâu khiêm tốn, chỉ 20 cm hoặc thậm chí vài mm. Bán cầu sau của Europa, nơi ít bị ảnh hưởng bởi các vụ va chạm thiên thạch, được cho là nơi lý tưởng để tìm kiếm. Đối với Enceladus, việc lấy mẫu dưới bề mặt thậm chí không cần thiết, vì các phân tử axit amin có thể tồn tại sau quá trình phân hủy do bức xạ.
Việc tìm thấy một số loại axit amin nhất định trên Europa hoặc Enceladus có thể là dấu hiệu tiềm tàng của sự sống, vì chúng được sự sống trên cạn sử dụng như một thành phần để tạo nên protein. Các axit amin và các hợp chất khác từ đại dương bên dưới bề mặt có thể được đưa lên bề mặt thông qua hoạt động của mạch nước phun hoặc chuyển động khuấy chậm của lớp băng.
Lưu Ý Khi Thu Thập Mẫu
Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng lưu ý rằng các tàu vũ trụ cần tránh các vùng giàu silica trên hai mặt trăng này, vì tốc độ phân hủy các phân tử sinh học hữu cơ tiềm ẩn trong các vùng này cao hơn so với trong băng thuần khiết. Do đó, các vùng giàu silica có thể thiếu dấu hiệu quan trọng của sự sống.
Kết Luận
Mặc dù nghiên cứu về sao lùn đỏ mang đến tin không mấy khả quan về khả năng tìm thấy sự sống trên các hành tinh quay quanh chúng, nhưng những phát hiện mới về Europa và Enceladus lại mở ra một hướng đi đầy hứa hẹn. Với những tiến bộ không ngừng trong công nghệ và nghiên cứu, chúng ta ngày càng tiến gần hơn đến việc khám phá bí mật của vũ trụ và có thể tìm thấy “người hàng xóm” ngoài Trái Đất.