Tam Quốc Diễn Nghĩa không chỉ là một tác phẩm kinh điển mà còn là kho tàng bài học sâu sắc về nghệ thuật lãnh đạo và quản trị. Nhiều doanh nhân ngày nay vẫn coi đây là cuốn cẩm nang gối đầu giường để học hỏi cách xây dựng và duy trì sự nghiệp. Ba vị quân chủ Lưu Bị, Tào Tháo và Tôn Quyền, mỗi người đều sở hữu những phẩm chất và chiến lược riêng, xứng đáng là những tấm gương cho hậu thế. Bài viết này sẽ phân tích những bài học quý giá về sự nghiệp của ba vị anh hùng này, tập trung vào câu nói nổi tiếng “Lập nghiệp học Lưu Bị, quản nghiệp học Tào Tháo”.
Lập Nghiệp Học Lưu Bị: Nhân Nghĩa Thu Phục Nhân Tâm
Lưu Bị, dù xuất thân là dòng dõi hoàng thất nhưng cuộc đời lại long đong, khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng. Trong quá trình lập nghiệp, ông liên tục thất bại, thua nhiều hơn thắng, phải nương nhờ khắp nơi. Thế nhưng, cuối cùng Lưu Bị vẫn thành công dựng nên nhà Thục Hán, một phần ba thiên hạ. Bí quyết thành công của Lưu Bị nằm ở ba yếu tố chính: xây dựng đội ngũ nhân sự trung thành, lấy nhân nghĩa làm gốc và giỏi hợp tác.
Xây Dựng Đội Ngũ Nhân Sự Trung Thành
Lưu Bị không phải là người giỏi bày binh bố trận hay mưu lược hơn người. Tuy nhiên, ông có con mắt tinh đời, khả năng kết giao bằng hữu và tấm lòng nhân nghĩa. Chính điều này đã giúp ông thu hút được những nhân tài kiệt xuất như Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Vân, Gia Cát Lượng, Bàng Thống… Dù điều kiện làm việc khó khăn, họ vẫn một lòng trung thành, cống hiến hết mình cho sự nghiệp của Lưu Bị. Quan Vũ thà bỏ bổng lộc cao sang của Tào Tháo để quay về với Lưu Bị. Triệu Vân dũng cảm xông pha, cứu ấu chúa giữa vòng vây quân địch. Bàng Thống dốc lòng bày mưu hiến kế, giúp Lưu Bị chiếm được Tây Xuyên. Gia Cát Lượng tận trung, phò tá Thục Hán đến hơi thở cuối cùng. Đây chính là nền tảng vững chắc cho sự nghiệp của Lưu Bị.
Lấy Nhân Nghĩa Làm Gốc
Trong cuộc tranh luận với Tào Tháo, Lưu Bị cho rằng, thiên hạ đại loạn là do lòng người lầm lạc, muốn chiếm được thiên hạ phải lấy được lòng người. Ông chủ trương dùng nhân nghĩa để thu phục nhân tâm. Tào Tháo xem thường quan điểm này, cho là cổ hủ, giáo điều. Nhưng sau này, khi chứng kiến Quan Vũ treo ấn, trả vàng, từ bỏ danh lợi để tìm về với Lưu Bị, Tào Tháo mới nhận ra sự sâu sắc trong tư tưởng của Lưu Bị. Nhân nghĩa của Lưu Bị không chỉ là tính cách mà còn là chiến lược, đường lối hoạt động. Nếu không có nhân nghĩa, Lưu Bị, với hai bàn tay trắng, không thể nào thu hút và giữ chân được nhân tài. Trong khi Tào Tháo và Tôn Quyền có thể dùng tài năng, thế lực, bổng lộc để chiêu mộ nhân sự, Lưu Bị chỉ có thể dựa vào danh tiếng và lòng nhân nghĩa. Ông tạo dựng niềm tin tuyệt đối, trao cho họ danh phận và sự tín nhiệm, từ đó xây dựng được lực lượng hùng mạnh.
Giỏi Hợp Tác
Trong quá trình lập nghiệp, Lưu Bị biết rằng khi thế lực còn yếu kém, hợp tác là điều cần thiết. Tuy nhiên, ông biết cách lựa chọn đối tác, giữ vững đường lối, không bị thôn tính. Hợp tác với Công Tôn Toản, Lưu Bị có được binh tướng, bắt đầu gây dựng thanh thế. Hợp tác với Tào Tháo, ông giết được Lữ Bố, loại bỏ mối họa lớn. Hợp tác với Viên Thiệu, ông thoát khỏi họa diệt vong. Hợp tác với Lưu Biểu, ông có được đất dung thân. Hợp tác với Đông Ngô, ông chiếm được Kinh Châu, tạo thế chân vạc. Điều đáng học hỏi ở Lưu Bị là dù hợp tác với ai, ông vẫn giữ vững lý tưởng “phò Hán diệt Tào”, không đánh mất bản sắc. Ông luôn biết rời đi đúng lúc, không để bản thân bị phụ thuộc vào đối tác.
Kiên Trì, Nhẫn Nại, Buông Bỏ Đúng Lúc
Trước khi lập nên nhà Thục Hán, Lưu Bị thường xuyên gặp khó khăn, mất đi địa bàn, phải nương nhờ người khác. Nếu không có khả năng buông bỏ, chấp nhận thất bại để tìm cơ hội mới, có lẽ ông đã không thể thành công. Lưu Bị coi thiên hạ là mục tiêu lớn nhất, không quá coi trọng những lợi ích nhỏ nhặt. Vì mục tiêu lớn, ông sẵn sàng bỏ qua những chiến lợi phẩm mà người khác ao ước, theo đuổi sách lược lớn hơn, đối đầu với những đối thủ đáng gờm.
Quản Nghiệp Học Tào Tháo: Tài Năng Quản Trị Xuất Chúng
Tào Tháo là một nhà chính trị, quân sự, văn học kiệt xuất, có tầm ảnh hưởng lớn trong lịch sử Trung Quốc. Những bài học về quản trị sự nghiệp của Tào Tháo vẫn còn giá trị đến ngày nay. Tào Tháo được biết đến với khả năng dụng người, xây dựng chế độ và có tầm nhìn chiến lược.
Biết Người Biết Việc, Tín Nhiệm Thuộc Hạ
Dưới trướng Tào Tháo có vô số mưu sĩ và dũng tướng. Tào Tháo luôn biết cách sắp xếp, bố trí thuộc hạ vào đúng vị trí, phát huy tối đa năng lực của họ. Tuân Úc giỏi lo việc nội chính, Tào Tháo giao cho quản lý hậu cần. Quách Gia, Tuân Du giỏi mưu lược, Tào Tháo đưa đi theo để bày mưu tính kế. Điển Vi trung thành, dũng cảm, Tào Tháo cho làm hộ vệ. Hứa Chử, Trương Liêu, Từ Hoảng… mỗi người đều được Tào Tháo sử dụng đúng sở trường, lập công lớn. Khả năng nhìn người, đặt người đúng việc của Tào Tháo là bài học quý giá cho những nhà quản trị ngày nay. Ông không chỉ tin dùng người tài mà còn biết khai thác tối đa tiềm năng của họ, tạo nên một tập thể đoàn kết, vững mạnh.
Xây Dựng Chế Độ Hoàn Thiện
Nước Ngụy là một quốc gia có chế độ chính trị và luật pháp hoàn thiện. Đa số chế độ của Ngụy đều do Tào Tháo đặt nền móng, trong đó có chế độ Cửu phẩm Trung chính do Trần Quần đề xuất, được đánh giá cao trong lịch sử. Cửu phẩm Trung chính là hình thức của “duy tài thị cử”, giúp Ngụy tuyển chọn được nhiều nhân tài, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của quốc gia. Điều này cho thấy tầm nhìn xa trông rộng của Tào Tháo, không chỉ tập trung vào mưu lược trên chiến trường mà còn chú trọng xây dựng nền tảng chính trị vững chắc. Tào Tháo hiểu rằng, muốn giành chiến thắng cuối cùng, phải có sức mạnh kinh tế, chính trị, xã hội tổng hợp.
Tầm Nhìn Chiến Lược
Tào Tháo là người có tầm nhìn chiến lược, ông không chỉ tập trung vào những trận thắng nhất thời mà còn chú trọng xây dựng một bộ máy vững mạnh, hoạt động trơn tru. Tào Tháo hiểu rõ, trước khi nghĩ tới việc đánh chiếm thiên hạ, cần phải xây dựng một nền tảng vững chắc, có một đội ngũ nhân sự tài giỏi và một chế độ chính trị ổn định. Bài học này vẫn còn nguyên giá trị đối với các doanh nghiệp ngày nay. Trước khi mở rộng thị trường hay triển khai dự án, doanh nghiệp cần xây dựng một bộ máy nhân sự hoàn thiện, có chế độ đãi ngộ tốt, phân chia nhiệm vụ rõ ràng để nhân viên yên tâm làm việc, cống hiến hết mình.
Giữ Nghiệp Học Tôn Quyền: Giỏi Quản Trị, Phát Huy Lợi Thế
Tôn Quyền không có công lao sáng lập cơ nghiệp như Lưu Bị hay Tào Tháo, nhưng ông là người giỏi trong việc giữ gìn và phát huy cơ nghiệp của gia tộc. Tôn Quyền có tài thu phục lòng người, khéo léo trong đối nhân xử thế, biết phát huy lợi thế và có tầm nhìn chiến lược.
Lôi Kéo Tâm Phúc, Khéo Léo Trong Cư Xử
Tôn Quyền biết cách xây dựng mối quan hệ tốt với những người thân cận, biến họ thành những người trung thành, hết lòng vì mình. Ông kết thân với Chu Du, Lỗ Túc, coi họ như những người bạn tri kỷ. Ông gả con gái cho con trai của các tướng lĩnh quan trọng, tạo mối liên kết bền chặt. Tôn Quyền không giỏi như Tào Tháo, không nhân nghĩa như Lưu Bị, nhưng ông cực kỳ khéo léo trong ứng xử. Ông biết nhìn người, nhận thấy Chu Du là người đủ tài năng để chống Tào, trao quyền cho Chu Du, bất chấp sự phản đối của các lão tướng. Đồng thời, Tôn Quyền vẫn sử dụng Lỗ Túc để kiềm chế Chu Du, tránh cho Chu Du lạm quyền, phát huy hết khả năng, cống hiến cho Đông Ngô.
Phát Huy Lợi Thế Cạnh Tranh
Tôn Quyền biết lượng sức mình, không tham vọng chiếm đoạt thiên hạ, mà tập trung củng cố vững chắc lãnh thổ. Ông biết phát huy lợi thế của Đông Ngô là Trường Giang thiên hiểm, thủy quân thiện chiến và thế trung lập, để chống lại các thế lực hùng mạnh như Tào Tháo, Lưu Bị. Tôn Quyền hiểu rằng nếu chưa đủ năng lực chiếm các thị trường mới thì phải tập trung củng cố thị trường đang có. Đây là bài học đắt giá cho các doanh nghiệp. Không nên chạy theo những thị trường có tính cạnh tranh cao khi chưa đủ thực lực.
Kiến Lập Quan Hệ Tốt
Tôn Quyền giỏi trong việc liên minh, hợp nhất các thế lực để tăng cường sức mạnh, chống lại kẻ thù. Ông liên minh với Thục Hán để chống Tào Tháo, sau đó lại cầu kết với Tào Tháo để chống lại Thục Hán, khi thấy cần thiết. Tôn Quyền là người rất giỏi trong các trò chơi chính trị, luôn biết cách sử dụng các mối quan hệ để đạt được lợi ích cho mình. Nhờ vào chiến lược này, Đông Ngô đã tồn tại vững chắc trong thời Tam Quốc đầy biến động.
Kết Luận
Tam Quốc Diễn Nghĩa không chỉ là một tác phẩm văn học kinh điển mà còn là kho tàng tri thức về nghệ thuật lãnh đạo và quản trị. Câu nói “Lập nghiệp học Lưu Bị, quản nghiệp học Tào Tháo” đã đúc kết được những bài học quý giá từ ba vị quân chủ tài ba này. Lưu Bị dạy chúng ta cách xây dựng sự nghiệp bằng lòng nhân nghĩa, thu phục nhân tâm. Tào Tháo cho ta thấy tầm quan trọng của việc quản trị, biết dùng người, xây dựng chế độ. Tôn Quyền giúp ta hiểu được cách giữ gìn, phát huy cơ nghiệp, biết phát huy lợi thế cạnh tranh và tạo dựng các mối quan hệ tốt. Những bài học này không chỉ có giá trị trong lịch sử mà còn hữu ích cho những người làm kinh doanh và quản lý hiện đại. Hãy cùng thảo luận và chia sẻ những góc nhìn khác của bạn về Tam Quốc Diễn Nghĩa.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung. Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ. Tam Quốc Chí.
- Các bài nghiên cứu, phân tích chuyên sâu về Tam Quốc Diễn Nghĩa.