Sự biến Lăng Cao Bình là một bước ngoặt lịch sử, đánh dấu sự chuyển giao quyền lực từ nhà Ngụy sang nhà Tấn, đồng thời thể hiện rõ nét tài năng chính trị và quân sự của Tư Mã Ý. Bài viết này sẽ phân tích sự kiện này dưới góc độ chiến lược và kỹ thuật, làm sáng tỏ những bài học sâu sắc về nghệ thuật đảo chính.
Tư Mã Ý Chiếm Ngôi Ngụy: Một Quá Trình Chuẩn Bị Kỹ Lưỡng
Câu nói “Tam Quốc quy Tư Mã Ý” không chỉ là một sự kiện lịch sử mà còn là một quy luật tất yếu. Dù Khổng Minh và Khương Duy tốn nhiều công sức nhưng không thể lật đổ nhà Ngụy, Tư Mã Ý chỉ mất một thời gian ngắn để đoạt được cơ nghiệp của họ Tào. Tuy nhiên, để đạt được điều này, Tư Mã Ý đã phải trải qua một quá trình chuẩn bị lâu dài và đầy gian khổ, như chính ông đã từng nói “Ta vung kiếm chỉ một lần, nhưng đã mài kiếm suốt 20 năm.”
Sau khi Tào Tháo qua đời, con trai là Tào Phi cướp ngôi nhà Hán, lập nên nhà Ngụy. Trong khi đó, Lưu Bị và Tôn Quyền cũng lần lượt xưng đế, hình thành thế chân vạc Tam Quốc. Mặc dù nước Ngô có diện tích tương đương, thậm chí Tây Thục còn nhỏ hơn, nhưng xét về kinh tế và văn hóa, Ngụy vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối. Tuy vậy, Tam Quốc vẫn kéo dài hàng chục năm do các vấn đề nội tại và địa hình tự nhiên.
Sau khi Ngụy Minh Đế Tào Duệ qua đời, Tào Phương lên ngôi khi còn nhỏ tuổi. Lúc này, nội bộ nhà Ngụy chia rẽ thành hai phe: phe Tào Sảng chủ trương văn trị, hưởng thái bình, và phe Tư Mã Ý chủ trương võ trị, tiếp tục thống nhất thiên hạ. Tào Sảng nắm quyền, dần dần đẩy Tư Mã Ý vào thế bất lợi, buộc ông phải cáo bệnh về nhà. Tuy nhiên, đây chỉ là bước chuẩn bị cho một cuộc đảo chính được tính toán kỹ lưỡng.
Kỹ Thuật Đảo Chính Tinh Vi Của Tư Mã Ý
Sự biến Lăng Cao Bình là một cuộc đảo chính cung đình, khác với cuộc cách mạng của Tào Tháo. Điểm đáng chú ý nhất ở đây là kỹ thuật cực kỳ tinh vi của Tư Mã Ý và những sai lầm chí mạng của Tào Sảng. Để hiểu rõ hơn về điều này, chúng ta cần xem xét các sự kiện trong hồi 103 và 107 của Tam Quốc Diễn Nghĩa.
Tào Sảng rất trọng vọng Tư Mã Ý, nhưng lại nghe lời Hà Yến, Đặng Dương, Lý Thắng và Hoàn Phạm, những người cho rằng Tư Mã Ý có thể đe dọa quyền lực của mình. Vì vậy, Tào Sảng đã phong Tư Mã Ý làm Thái phó, một chức vị chỉ mang tính danh dự mà không có thực quyền. Tư Mã Ý giả vờ đau ốm, tỏ ra suy nhược, khiến Tào Sảng lơ là cảnh giác.
Khi Lý Thắng đến từ biệt trước khi nhậm chức, Tư Mã Ý đã giả điếc, nói năng lảm nhảm, cố tình để Lý Thắng tin rằng ông đã già yếu và không còn khả năng gây hại. Sau khi Lý Thắng báo cáo tình hình, Tào Sảng chủ quan cho rằng Tư Mã Ý không còn là mối nguy. Trong khi đó, Tư Mã Ý đã lên kế hoạch tỉ mỉ cho cuộc đảo chính.
Tư Mã Ý lợi dụng việc Tào Sảng cùng Tào Phương ra ngoại thành tế lăng Cao Bình để phát động đảo chính. Ông nhanh chóng chiếm giữ các cơ quan trọng yếu trong kinh thành, đồng thời ra lệnh cho Hứa Doãn và Trần Thái thuyết phục Tào Sảng đầu hàng, hứa hẹn sẽ không làm hại đến tính mạng. Bên cạnh đó, Tư Mã Ý cũng sai Tưởng Tế đến trấn an Tào Sảng, làm suy yếu ý chí chiến đấu của phe này.
Tào Sảng hoang mang, không quyết đoán, bị Hoàn Phạm giục giã mà vẫn do dự. Cuối cùng, Tào Sảng chấp nhận đầu hàng, nộp ấn tín cho Tư Mã Ý. Tư Mã Ý bắt giữ toàn bộ phe Tào Sảng và sau đó hành quyết họ.
Bài Học Từ Sự Biến Lăng Cao Bình
Kế hoạch đảo chính của Tư Mã Ý được xây dựng dựa trên Tam Quốc Chí và Tam Quốc Diễn Nghĩa, bao gồm các yếu tố chính:
- Nhanh chóng chiếm giữ chính quyền: Khi Tào Sảng ra khỏi thành, Tư Mã Ý nhanh chóng phong tỏa các thân tín của Tào Sảng, kiểm soát các vị trí quan trọng trong kinh thành.
- Phân hóa Ngụy chủ và Tào Sảng: Tư Mã Ý tạo ra mâu thuẫn giữa Tào Phương và Tào Sảng, làm suy yếu phe Tào Sảng và củng cố vị thế của mình.
- Làm tê liệt ý chí chống đối: Tư Mã Ý cho người đến thuyết phục, hứa hẹn sẽ không làm hại, đánh vào tâm lý sợ hãi của Tào Sảng.
Tư Mã Ý không biến cuộc tranh đoạt quyền lực thành chiến tranh mà sử dụng lực lượng tinh nhuệ, trung thành và có chiến thuật rõ ràng để chiếm giữ các điểm chiến lược. Cuộc đảo chính diễn ra nhanh chóng, không gây đổ máu và giữ kín thông tin.
Sự thất bại của Tào Sảng đến từ sự thiếu nghị lực cai trị và sự vô tổ chức. Họ chỉ đơn thuần nắm quyền rồi ăn chơi hưởng lạc, dẫn đến thiếu cảnh giác và không có đường lối dài hạn. Ngay khi xảy ra biến cố, họ đã dễ dàng từ bỏ quyền lực.
Thời Thế Tạo Anh Hùng
Tào Tháo mất nhiều công sức để gây dựng cơ nghiệp nhà Ngụy, nhưng Tư Mã Ý chỉ mất chưa đầy một tuần để đoạt lấy. Điều này cho thấy quy luật “anh hùng tạo ra thời thế, thời thế tạo ra anh hùng”. Chính sự nhu nhược của Tào Duệ đã tạo cơ hội cho Tư Mã Ý cướp ngôi.
Tư Mã Ý có tài năng quân sự và chính trị, nhưng ông không hơn Tào Tháo và Khổng Minh về mặt này. Tuy nhiên, Tư Mã Ý lại có lòng nhẫn nại và khả năng ẩn mình, chờ thời cơ. Chính nhờ sự nhẫn nại này mà ông đã tàng trữ được nguyên khí và trí lực, không bị kiệt quệ như Gia Cát Lượng.
Kết Luận
Sự biến Lăng Cao Bình là một bài học sâu sắc về nghệ thuật đảo chính. Tư Mã Ý đã chứng minh rằng, để thành công, không chỉ cần có tài năng mà còn cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chiến lược rõ ràng, và quan trọng nhất là sự nhẫn nại. Sự kiện này không chỉ là một bước ngoặt trong lịch sử Tam Quốc mà còn là một ví dụ điển hình về sự chuyển giao quyền lực trong xã hội.
Tài liệu tham khảo
- La Quán Trung, Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ, Tam Quốc Chí.