Chào mừng bạn đến với chuyên mục sách nói của dinhbaochau.com, nơi chúng tôi mang đến những trải nghiệm thính giác sâu sắc và những bài review sách giá trị. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một tác phẩm đặc biệt, “Nóng Giận Là Bản Năng, Tĩnh Lặng Là Bản Lĩnh” của tác giả Tống Mặc. Sách không chỉ là một lời khuyên mà còn là một hành trình khám phá nội tâm, tìm kiếm sự bình yên giữa cuộc sống bộn bề. Hãy cùng lắng nghe và chiêm nghiệm những triết lý sâu sắc trong từng câu chữ.
Điềm Đạm: Nền Tảng Của Dưỡng Tâm
Tác phẩm mở đầu bằng việc nhấn mạnh tầm quan trọng của sự điềm đạm trong dưỡng tâm. Điềm đạm không chỉ là sự bình tĩnh bên ngoài mà còn là sự an yên từ sâu thẳm bên trong. Cổ nhân dạy rằng, điềm tĩnh giúp chúng ta dưỡng thần, không bị chi phối bởi những yếu tố bên ngoài. Đó là một thái độ sống thuận theo tự nhiên, một tinh thần có thể giúp con người làm chủ bản thân. Trong xã hội hiện đại, nhiều người chỉ chú trọng dưỡng thân mà quên đi dưỡng tâm, dẫn đến những phiền não và bất an. Đại sư Hoàng Nhất khẳng định, điềm đạm là bước đầu tiên của dưỡng tâm, giúp chúng ta tĩnh tâm trước những biến động của cuộc đời.
Thế gian đầy rẫy những chuyện phiền não, dễ khiến con người mất đi sự tĩnh tại. Chúng ta thường nghĩ rằng tâm mình không tĩnh là do ngoại cảnh quấy nhiễu, nhưng thực chất là do tâm không tĩnh nên mới bị ngoại cảnh chi phối. Khi tâm đã tĩnh, ta có thể an nhiên tự tại trong mọi hoàn cảnh. Ham muốn là một vòng xoáy bất tận, khiến con người không bao giờ cảm thấy đủ. Chúng ta luôn chạy theo những mục tiêu vật chất, và khi đạt được rồi lại cảm thấy trống rỗng. Biệt thự, xe hơi, danh vọng không mang lại hạnh phúc thực sự nếu tâm không an. Do đó, thay vì chạy theo những ham muốn vật chất, hãy học cách từ bỏ sự cố chấp và tìm kiếm sự bình yên trong tâm hồn.
Quả Dục: Ít Ham Muốn, Tâm An Nhiên
Tịnh tâm là một khái niệm cao siêu, khó đạt được, nhưng quả dục – ít ham muốn – lại là điều mà ai cũng có thể thực hành. Ham muốn là bản năng của con người, nhưng nếu không biết kiểm soát, chúng sẽ trở thành gánh nặng, khiến ta không bao giờ thấy đủ. Ở thời đại của Đại sư Hoằng Nhất, được ăn no mặc ấm đã là phước, nhưng ngày nay, ham muốn của con người ngày càng lớn. Vậy thế nào là ham muốn vừa đủ? Đó là khi chúng ta có thể đáp ứng những nhu cầu của mình bằng lao động chân chính, và khi không được đáp ứng, ta vẫn có thể an nhiên tự tại. Sự khác biệt nằm ở chỗ, người có ít ham muốn sẽ không oán trách hay đau khổ khi không đạt được điều mình muốn.
Nhà nho cho rằng, tu tâm dưỡng tính chủ yếu là tĩnh. Muốn tĩnh thì phải có đức, và ít ham muốn là một phương pháp để đạt được sự tĩnh lặng. Ham muốn là nguồn gốc của mọi hành động, khi có ham muốn, ta sẽ hành động để thỏa mãn nó. Giữ cho mình ít ham muốn, ta sẽ tự khắc tĩnh tâm. Khi không còn bị ham muốn chi phối, danh lợi, tiền bạc không thể lay động nội tâm, giúp ta tu tâm dưỡng tính một cách hiệu quả. Tuy nhiên, cuộc sống hiện đại với quá nhiều ham muốn khiến chúng ta khó có được thời gian để tu dưỡng bản thân. Tôn Tư Mạc từng chỉ ra năm cái khó của người đời, và tĩnh tâm là chìa khóa để vượt qua chúng.
Có Chủ Kiến, Không Nóng Vội
Sau khi đạt được sự tĩnh lặng, chúng ta cần có một mục tiêu để lấp đầy nội tâm, nếu không tâm sẽ trống rỗng. Giống như một nhà thư pháp dùng việc luyện chữ để thay thế những ham muốn tầm thường, chúng ta có thể tìm một thói quen lành mạnh để nuôi dưỡng tâm hồn. Nhiều người cao tuổi sau khi nghỉ hưu đã tìm đến thư pháp, hội họa, ca hát để cuộc sống thêm phong phú. Đó là cách để quét sạch những phiền não và hướng đến sự tĩnh lặng.
Đại sư Hoàng Nhất cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc từ bỏ tính nóng nảy. Chúng ta thường muốn thay đổi mọi thứ một cách nhanh chóng, nhưng đó là một sai lầm. Hãy từ từ sửa chữa từng khuyết điểm, và hiệu quả sẽ tốt hơn. Nóng vội là một căn bệnh phổ biến, khiến chúng ta làm việc thiếu tập trung, dễ bỏ cuộc, và luôn bất an. Nó không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn cản trở thành tựu. Những người thành công thường là người kiên nhẫn, không nóng vội.
Câu chuyện về hai anh em hái thuốc trên núi là một minh chứng rõ ràng. Người anh vội vàng mở hũ thuốc khi gà gáy tiếng thứ hai, và nhận lấy sự thất vọng. Người em kiên nhẫn đợi đến tiếng thứ ba, và nhận được rượu thơm. Trong cuộc sống, có những việc cần thời gian và sự kiên nhẫn. Câu chuyện về người phát minh ra kính hiển vi cũng vậy. Ông đã dành 60 năm chỉ để mài một miếng kính, nhưng cuối cùng đã tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành vi sinh vật học.
Tham Thiền Không Phải Ở Ngoại Cảnh
Tô Thức từng có một người bạn bị đày đến Lĩnh Nam, nơi điều kiện sống rất khắc nghiệt. Nhưng khi trở về, người bạn ấy và người thiếp của mình lại tươi tỉnh hơn trước. Bí quyết nằm ở chỗ: “lòng này thanh thản thì nơi nào cũng là quê nhà”. Cùng một môi trường, có người cảm thấy khổ sở, có người lại tìm thấy niềm vui. Nếu không thay đổi được môi trường, thì hãy thay đổi tâm trạng của chính mình.
Thiền sư Vô Đức cũng dạy rằng, giữ tâm thanh tịnh cũng giống như tưới nước cho hoa mỗi ngày. Chúng ta cần không ngừng tịnh hóa tâm trí và thể xác, bỏ đi những tạp niệm. Nhiều người muốn trốn khỏi cuộc sống trần tục để tìm kiếm sự tĩnh lặng, nhưng thật ra, tĩnh lặng nằm trong chính trái tim chúng ta. Bài thơ của Bạch Cư Dị cũng nói lên điều đó, “làm nhà giữa cõi tục mà không xe ngựa gian, hỏi bác sao được thế lòng xa cảnh tự nhàn”. Chỉ cần loại bỏ tạp niệm trong tâm, dù ở đâu ta cũng có thể tĩnh lặng.
Cao Tăng Nhật Bản hòa thượng Kisen Joki bị vây trong chùa lúc bị đốt nhưng vẫn bình thản ngồi thiền. Tham thiền là lĩnh ngộ ở trong tâm chứ không phải ngoại cảnh. Khi đã từ bỏ được phiền não thì lửa cũng như nước. Một người trong lòng đầy ham muốn, dù ở núi sâu cũng không bình tĩnh được. Một người không ham muốn, dù ở thành phố ồn ào cũng không thấy xô bồ. Lòng tĩnh lặng mới có thể nhìn thấu gốc rễ của mọi việc.
Tuyệt Thực: Thanh Tịnh Thân Tâm
Đại sư Hoàng Nhất đã từng tuyệt thực để tăng cường sức mạnh tinh thần. Ngài đã giảm dần lượng thức ăn, rồi hoàn toàn nhịn ăn trong một tuần, và cảm thấy tâm trí và thân thể nhẹ nhàng hơn. Ngài còn viết chữ trong thời gian tuyệt thực và nhận thấy lực bút không hề yếu đi. Tuyệt thực là một cách tu hành, giúp cơ thể tiết kiệm năng lượng, giúp bộ não tỉnh táo hơn. Tuyệt thực không có nghĩa là ép xác, mà là để cơ thể tự điều tiết.
Khi cơ thể không khỏe, tâm trạng không tốt, việc ăn uống sẽ trở nên khó khăn. Lúc này, thức ăn có thể ngưng đọng trong ruột và dạ dày, gây hại cho cơ thể. Ý nghĩa của việc tuyệt thực là để luyện tập linh tính. Khi tuyệt thực, tâm trí sẽ tỉnh táo hơn, các giác quan nhạy bén hơn, và chúng ta có thể nghe thấy, hiểu được những điều mà bình thường không thể.
Tóm lại, “Nóng Giận Là Bản Năng, Tĩnh Lặng Là Bản Lĩnh” là một tác phẩm sâu sắc về dưỡng tâm, mang đến những triết lý sống ý nghĩa. Sách không chỉ giúp chúng ta hiểu được tầm quan trọng của điềm đạm, quả dục, và sự tĩnh lặng, mà còn hướng dẫn chúng ta cách thực hành những điều này trong cuộc sống hàng ngày. Hãy cùng dinhbaochau.com khám phá thêm nhiều tác phẩm giá trị khác, để mỗi ngày trôi qua đều là một bước tiến trên con đường hoàn thiện bản thân. Nếu bạn quan tâm đến các tựa sách nói tương tự về kinh doanh và phát triển bản thân, hãy tiếp tục theo dõi chuyên mục của chúng tôi.
Tài liệu tham khảo
- Tống Mặc. (2020). Nóng Giận Là Bản Năng, Tĩnh Lặng Là Bản Lĩnh. Nhà xuất bản Tri Thức.
- Hoàng Nhất. (Năm không rõ). Các bài giảng về dưỡng tâm.
- Bạch Cư Dị. (Năm không rõ). Thơ.