Trong ấn tượng của nhiều người, Tào Tháo thường bị xem là một kẻ gian hùng, mưu mô và quỷ quyệt. Tuy nhiên, nhiều điều tiếng đó phần lớn là do hậu thế thêm thắt, gán ghép. Bản chất Tào Tháo là một anh hùng hào kiệt, một tay khuynh đảo thời đại. Phần lớn ấn tượng không mấy tốt đẹp về Tào Tháo chịu ảnh hưởng từ cuốn Tam Quốc Diễn Nghĩa của La Quán Trung, vốn là một tác phẩm văn chương mang đậm tinh thần ủng Lưu phản Tào, nơi Tào Tháo được khắc họa như một gian hùng chiếm quyền đoạt vị. Tuy nhiên, khi xét kỹ trong các sách sử, ta thấy một Tào Tháo khác hẳn, dường như đối lập hoàn toàn với những gì người đời vẫn lầm tưởng. Bài viết này sẽ chứng minh rằng Tào Tháo là một con người tín nghĩa, trọng chữ tín.
Tào Tháo Giữ Lời Hứa Sau 30 Năm Với Kiều Huyền
Sử sách ghi lại rằng khi còn nhỏ, Tào Tháo tuy thông minh cơ trí hơn người nhưng lại ham chơi, suốt ngày chỉ thích đi săn bắn. Họ hàng đều nghĩ rằng ông sẽ chẳng làm nên công trạng gì, thậm chí còn là kẻ phá gia chi tử. Tuy nhiên, Tào Tháo vẫn luôn ôm chí lớn trong lòng. Một hôm, ông đến gặp Kiều Huyền, một người có kiến thức uyên bác và khả năng quan sát, đánh giá người khác. Sau khi trò chuyện, Kiều Huyền vô cùng ngưỡng mộ Tào Tháo và nói: “Hiện nay thiên hạ sắp đại loạn, nếu không phải là bậc nhân tài kinh bang tế thế thì không thể khiến thiên hạ an định được. Ta đã gặp rất nhiều danh sĩ trong thiên hạ nhưng chưa thấy ai có thể so được với người. Một ngày kia, người nhất định có thể định quốc an bang.”
Tào Tháo vô cùng cảm kích và coi Kiều Huyền là tri kỷ. Kiều Huyền khuyên Tào Tháo nên tìm gặp Hứa Thiệu, một danh sĩ nổi tiếng khác. Sau khi Tào Tháo cáo biệt, Kiều Huyền nửa đùa nửa thật nói: “Ta lớn hơn ngươi 29 tuổi, ngày tháng gặp nhau cũng không còn nhiều. Sau này khi ngươi đi qua mộ phần của ta, đừng quên mang gà và rượu đến tế ta, nếu không thì bụng người có đau cũng đừng oán trách ta.” Tào Tháo vui vẻ nhận lời.
Ba mươi năm sau, Tào Tháo đánh bại Viên Thiệu trong trận Quan Độ, thống nhất miền Bắc. Lúc này, danh tiếng của ông đã vang như sấm động thiên hạ. Khi đóng quân tại Thiếu Hư, Tào Tháo cho người đến trước mộ Kiều Huyền để tế lễ long trọng bằng thịt trâu, thịt dê, thịt lợn. Tào Tháo còn tự tay viết bài văn tế, hết lời khen ngợi đạo đức cao thượng của Kiều Huyền và tự xưng mình là đệ tử. Ông khẳng định rằng dù người tri kỷ đã khuất bóng, ông vẫn nhớ mãi ơn này. Từ đó, người đời dùng điển cố “Kiều Công ngữ” để nói về tình xưa nghĩa cũ.
Tào Tháo Đưa Tiễn Mẹ Già Của Trần Cung
Trần Cung tự Công Đài là một mưu sĩ nổi tiếng thời Tam Quốc. Khi Tào Tháo nhậm chức Thái Thú Đông Quận, Trần Cung đã về theo dưới trướng ông. Trần Cung đã giúp Tào Tháo đánh dẹp quân Khăn Vàng ở Thái Châu, thu phục được mấy chục vạn quân mà không mất một mũi tên. Quan hệ giữa hai người lúc đó vô cùng thân thiết, Trần Cung còn hy vọng Tào Tháo sẽ làm nên nghiệp bá vương.
Tuy nhiên, theo Tam Quốc Chí, Tào Tháo sinh lòng nghi ngờ Trần Cung. Lúc Tào Tháo mải mê đánh Từ Châu, Trần Cung đã phản bội và đầu quân cho Lã Bố. Năm 198, Lã Bố bị đại quân Tào Tháo vây khốn ở Hạ Phì, phải đầu hàng. Trần Cung cũng bị bắt sống. Tào Tháo hỏi ông: “Ngươi nên xử lý thế nào?”. Trần Cung đáp: “Ta là thần mà bất trung, là con mà bất hiếu, theo lý thì phải bị đưa ra pháp trường”. Tào Tháo lại hỏi: “Nếu ngươi chết rồi, mẹ già của ngươi phải làm sao?”. Trần Cung nói: “Ta nghe nói rằng người định lấy hiếu trị vì thiên hạ sẽ không giết cha mẹ của người khác. Mẹ của ta sống hay chết là do mệnh trời định đoạt”.
Tào Tháo lại hỏi: “Thế thì vợ con ngươi phải làm sao?” Trần Cung đáp: “Ta nghe nói rằng người định dùng nhân trị vì thiên hạ sẽ không làm hại vợ và con cái của người khác. Vợ và con của ta sống hay chết cũng là do mệnh định đoạt.” Tào Tháo nghe xong im lặng không nói gì. Trần Cung xin được xử tử để làm gương. Sau đó, ông tự mình chạy ra ngoài, binh sĩ không thể ngăn nổi. Tào Tháo không biết làm thế nào, chỉ biết nắm tay lại mà than rằng: “Yên tâm đi, mẹ già của ngươi cũng như mẹ già của ta, ta nhất định sẽ thay ngươi nuôi dưỡng và tiễn đưa bà lúc lâm chung”.
Sau khi Trần Cung chết, Tào Tháo không quên lời hứa của mình. Ông cho người đón mẹ già của Trần Cung về phụng dưỡng đến khi bà qua đời. Con cái của Trần Cung khi trưởng thành cũng được Tào Tháo lo chuyện hôn sự. Sự quan tâm của Tào Tháo đối với người nhà Trần Cung còn chu đáo hơn cả khi Trần Cung còn sống.
Tào Tháo Đối Đãi Với Quan Vũ Bằng Nghĩa Khí
Tam Quốc Diễn Nghĩa miêu tả Quan Vũ vì bảo vệ hai chị dâu mà phải hàng Tào Tháo. Tuy nhiên, Quan Vũ giao ước với Tào Tháo rằng một khi biết tin tức của Lưu Bị sẽ lập tức rời đi. Tào Tháo vì quý trọng nhân tài, ái mộ Quan Vũ nên đã chấp thuận yêu cầu. Khi Quan Vũ quy hàng, Tào Tháo không chỉ ban tặng mỹ nữ, vàng bạc, mà còn ban rượu ngon, sơn hào hải vị. Ngay cả con ngựa Xích Thố của Lã Bố cũng được Tào Tháo tặng cho Quan Vũ mà không dành cho các dũng tướng của mình. Tào Tháo còn tâu lên vua Hán phong cho Quan Vũ tước Hán Thọ Đình Hầu.
Trong Tam Quốc Chí cũng chép rằng Tào Tháo bắt được Quan Vũ, phong làm tướng quân, ban cho rất nhiều bổng lộc. Người đời sau cho rằng Quan Vũ quy hàng Tào Tháo vì nghĩ Lưu Bị đã chết. Nhưng khi nghe tin Lưu Bị ở trong quân Viên Thiệu, Quan Vũ quyết định ra đi. Quan Vũ nói với Trương Liêu rằng: “Ta hiểu rằng Tào công trọng đãi ta, nhưng ta chịu ơn sâu của Lưu tướng quân, thề cùng sống chết, ta không thể ở lại”.
Sau khi Quan Vũ giết Nhan Lương, báo đáp ơn tri ngộ, Tào Tháo biết Quan Vũ nhất định sẽ rời đi nên càng khoản đãi ban tặng cho Quan Vũ nhiều hơn. Không lâu sau, Quan Vũ mang trả lại tất cả những vật phẩm đã nhận, để lại một phong thư cáo từ. Thuộc hạ của Tào Tháo muốn đuổi theo, nhưng Tào Tháo không đồng ý. Ông nói: “Ai có chủ của người ấy, đừng đuổi nữa”.
Tào Tháo biết Quan Vũ không ở lại mà lòng càng thêm yêu mến cái chí của ông. Việc Quan Vũ bỏ đi mà Tào Tháo không đuổi theo thể hiện sự độ lượng của bậc bá vương. Điều này đã miêu tả chân thực đạo đức lương thiện của Tào Tháo.
Tào Tháo Cắt Tóc Thay Đầu Để Giữ Kỷ Luật Quân Đội
Tào Tháo rất nghiêm khắc với quân pháp, thưởng phạt phân minh. Trong một lần hành quân, Tào Tháo hạ lệnh những kẻ giẫm lên lúa mạch bất kể là ai lập tức sẽ bị chém đầu. Các tướng sĩ đều cẩn thận khi đi qua ruộng lúa. Đột nhiên, một con chim bay lên làm kinh động ngựa của Tào Tháo, ngựa giật mình chạy vào ruộng lúa. Tào Tháo lập tức gọi quân tùy tùng đến yêu cầu trị tội mình. Quan viên nói không thể trị tội Thừa Tướng, Tào Tháo nói: “Ta đích thân nói ra, nếu ngay cả ta cũng không tuân thủ, thì ai sẽ cam tâm tình nguyện tuân thủ nữa?”.
Tào Tháo rút kiếm định tự sát, văn thần võ tướng quỳ xuống van xin. Mưu sĩ Quách Gia nói: “Trong Xuân Thu, Khổng Tử nói rằng pháp luật không áp dụng với người tôn quý”. Tào Tháo cắt tóc thay cho việc chặt đầu và tuyên lệnh cho ba quân biết. Quan niệm cho rằng thân thể tóc và da đều do cha mẹ ban cho, việc cắt tóc là một hình thức tự trừng phạt nghiêm khắc. Tào Tháo cắt tóc vừa giữ uy tín trước mặt tướng sĩ, vừa được lòng dân, lại thể hiện sự thành tín “nói là làm”.
Tào Tháo Dùng Người Không Nghi Ngờ
Tào Tháo dùng sự thành tín đối đãi với người khác, đồng thời tín nhiệm và khoan dung với các mưu thần tướng lĩnh. Ông có thói quen “đã dùng người thì không nghi ngờ”. Trong trận chiến Quan Độ, sau khi đánh bại Viên Thiệu, Tào Tháo phát hiện có một vài mưu sĩ đã liên lạc với Viên Thiệu trước khi xảy ra chiến tranh. Tào Tháo nói: “Bản thân ta cũng chưa chắc chắn thắng trận, nên việc họ lựa đường lui cũng là có thể thông cảm”.
Sau đó, Tào Tháo sai đốt hết tất cả thư từ đó trước mặt mọi người. Điều này khiến các mưu sĩ vô cùng cảm kích tấm lòng quảng đại của Tào Tháo. Tào Tháo lấy thiện đãi người, đối nhân xử thế rất khẳng khái, được cả thiên hạ tín nhiệm. Bên cạnh Tào Tháo đã quy tụ rất nhiều bậc anh tài trong thiên hạ, giúp ông hoàn thành nghiệp đế vương.
Khi nghe tin Tào Tháo qua đời, quân dân đều khóc thương. Ngay cả Hán Hiến Đế cũng không thể giữ được sự trang nghiêm khi thiết triều. Tình cảm chân thành và xúc động này chính là lời ca ngợi tốt nhất dành cho người anh hùng Tào Tháo, người luôn lấy tín đãi người, lấy sự chân thành đối đãi với thiên hạ.
Kết Luận
Tào Tháo không chỉ là một nhà quân sự tài ba mà còn là một người có nhân cách cao thượng, trọng tín nghĩa. Những pha xử thế đi vào lòng người của Tào Tháo đã chứng minh rằng ông không phải là một kẻ gian hùng như người đời vẫn lầm tưởng. Tào Tháo là một nhân vật phức tạp, một anh hùng thời loạn, xứng đáng được hậu thế nhìn nhận một cách công bằng hơn.
Tài Liệu Tham Khảo
- La Quán Trung, Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ, Tam Quốc Chí.
- Bùi Tùng Chi, Tam Quốc Chí Chú.