Tam Quốc Diễn Nghĩa, một giai đoạn lịch sử hào hùng và đầy biến động của Trung Hoa, đã sản sinh ra vô số anh hùng hào kiệt, quân sư tài ba cùng những mưu kế làm rung chuyển cả trời đất. Những mưu kế ấy không chỉ là những đòn chiến thuật đơn thuần mà còn là những tuyệt tác nghệ thuật, được hậu thế truyền tụng và ngưỡng mộ. Bài viết này sẽ điểm lại những đại mưu kế kinh điển nhất trong Tam Quốc Diễn Nghĩa.
Vương Tư Đồ Dùng Liên Hoàn Kế Diệt Đổng Trác
Cuối thời Đông Hán, Đổng Trác nổi lên như một thế lực tàn bạo, lộng quyền, khiến triều đình suy yếu, dân chúng lầm than. Hắn không chỉ giết vua, phế hậu mà còn tàn sát bá quan văn võ, gây ra biết bao tội ác tày trời. Bên cạnh Đổng Trác là Lã Bố, một dũng tướng kiêu hùng, càng khiến thế lực của hắn thêm lớn mạnh. Trong tình cảnh đó, quan Tư Đồ Vương Doãn, một vị lão thần trung nghĩa, đã âm thầm lập kế liên hoàn để trừ khử hai kẻ đại ác này.
Kế sách của Vương Doãn dựa trên lòng háo sắc của Đổng Trác và Lã Bố. Ông có một người con gái nuôi tuyệt sắc tên Điêu Thuyền, được mệnh danh là một trong Tứ đại mỹ nhân. Vương Doãn quyết định dùng Điêu Thuyền làm quân cờ, thực hiện liên hoàn kế “mỹ nhân kế”, “khổ nhục kế” và “ly gián kế”. Đầu tiên, ông hứa gả Điêu Thuyền cho Lã Bố, rồi lại hiến nàng cho Đổng Trác. Điêu Thuyền, vì đại nghĩa, đã chấp nhận hy sinh, dùng vẻ đẹp và sự quyến rũ của mình để chia rẽ hai cha con nuôi. Nàng khéo léo tạo ra những hiểu lầm, ghen tuông, khiến Lã Bố căm hận Đổng Trác. Cuối cùng, Lã Bố đã ra tay giết Đổng Trác, giải phóng triều đình khỏi ách thống trị của hắn.
Kế liên hoàn của Vương Doãn không chỉ thể hiện sự mưu trí mà còn là sự hy sinh cao cả. Ông ví mình như đạo diễn và Điêu Thuyền như diễn viên, cả hai đã cùng nhau tạo nên một kỳ tích mà 18 lộ chư hầu với hàng chục vạn quân cũng không thể làm nổi.
Không Thành Kế Của Gia Cát Lượng
Gia Cát Lượng, một quân sư tài ba bậc nhất thời Tam Quốc, nổi tiếng với những mưu kế xuất quỷ nhập thần. Trong số đó, “Không thành kế” là một trong những mưu kế kinh điển nhất, thể hiện sự bình tĩnh, gan dạ và khả năng phán đoán tuyệt vời của ông. Sau khi Mã Tốc để mất Nhai Đình, Gia Cát Lượng chỉ còn 2.500 quân đóng ở Tây Thành. Khi Tư Mã Ý dẫn 15 vạn đại quân ập đến, tình thế vô cùng nguy cấp.
Trong tình thế đó, Gia Cát Lượng không hề nao núng. Ông ra lệnh thu hết cờ xí, mở rộng bốn cổng thành, cho quân sĩ ẩn mình, chỉ để 20 dân thường quét dọn đường phố. Bản thân ông thì ung dung ngồi trên lầu thành, gảy đàn, đốt hương. Tư Mã Ý, vốn đa nghi, nhìn thấy cảnh tượng này liền sinh nghi. Ông cho rằng Gia Cát Lượng đang giăng bẫy, không dám tiến quân vào thành mà rút lui.
Thực chất, “Không thành kế” của Gia Cát Lượng dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về tâm lý của Tư Mã Ý. Ông biết rằng Tư Mã Ý vốn là người đa nghi, cẩn trọng, sẽ không dám mạo hiểm khi không nắm chắc phần thắng. Tiếng đàn của Gia Cát Lượng không chỉ là một hành động giả tạo mà còn là một thông điệp gửi đến Tư Mã Ý, rằng ông đang ẩn chứa một mưu đồ thâm sâu. Tư Mã Ý, vì sự đa nghi của mình, đã bỏ lỡ cơ hội tiêu diệt Gia Cát Lượng.
Khổ Nhục Kế Của Chu Du Và Hỏa Thiêu Xích Bích
Năm 208, Tào Tháo mang đại quân xuống phía Nam, đánh chiếm Kinh Châu và tiến sang Đông Ngô. Để đối phó với Tào Tháo, Chu Du đã quyết định dùng kế “hỏa công”, nhưng để thực hiện kế hoạch này, ông cần phải đánh lừa được Tào Tháo.
Hoàng Cái, một lão tướng của Đông Ngô, đã hiến kế “khổ nhục kế”. Chu Du và Hoàng Cái đã diễn một màn kịch cãi vã, đánh đập nhau. Hoàng Cái giả vờ bị Chu Du đánh 100 trượng, bị thương nặng, rồi tìm cách liên lạc với Tào Tháo, xin hàng. Tào Tháo, vốn chủ quan và tin vào những gì mình thấy, đã tin vào kế trá hàng của Hoàng Cái.
Khi Tào Tháo đang chờ quân Hoàng Cái đến hàng, Hoàng Cái đã cho 10 thuyền chất đầy mồi lửa và đồ dễ cháy, tiến vào thủy trại của Tào Tháo. Gió Đông Nam nổi lên, lửa bùng cháy dữ dội, thiêu rụi toàn bộ chiến thuyền của Tào Tháo. Quân Tào chết như rạ, trận Xích Bích trở thành một trong những trận đánh kinh điển nhất trong lịch sử Trung Quốc.
“Khổ nhục kế” của Chu Du và Hoàng Cái đã cho thấy sự quyết tâm, gan dạ và sự hy sinh vì đại nghĩa. Hoàng Cái, dù tuổi đã cao, vẫn chấp nhận đau đớn, chịu nhục để thực hiện kế hoạch, góp phần quan trọng vào chiến thắng tại Xích Bích.
Thuyền Cỏ Mượn Tên Của Gia Cát Lượng
Cũng trong giai đoạn chuẩn bị cho trận Xích Bích, Gia Cát Lượng đã thực hiện một mưu kế tuyệt vời khác, đó là “thuyền cỏ mượn tên”. Khi Chu Du yêu cầu Gia Cát Lượng phải kiếm đủ 10 vạn mũi tên trong vòng 10 ngày, Gia Cát Lượng đã nhận lời và hứa chỉ cần 3 ngày là có thể hoàn thành.
Trong hai ngày đầu, Gia Cát Lượng không có động tĩnh gì, đến ngày thứ ba, ông cho 20 thuyền chở đầy rơm, kéo đến gần thủy trại của Tào Tháo. Khi sương mù dày đặc, Gia Cát Lượng cho quân sĩ đánh trống, hò hét, khiến quân Tào hoảng sợ và bắn tên loạn xạ vào những chiếc thuyền. Sau khi những chiếc thuyền đã đầy tên, Gia Cát Lượng cho quay thuyền trở về, thu được hơn 10 vạn mũi tên.
“Thuyền cỏ mượn tên” của Gia Cát Lượng không chỉ thể hiện sự thông minh, mưu trí mà còn cho thấy khả năng lợi dụng tình thế để đạt được mục tiêu của ông. Ông đã biến bất lợi thành lợi thế, xoay chuyển tình thế một cách tài tình.
Kết luận
Những mưu kế trên chỉ là một phần nhỏ trong kho tàng mưu lược phong phú của Tam Quốc Diễn Nghĩa. Những mưu kế này không chỉ là những đòn chiến thuật đơn thuần mà còn là những bài học sâu sắc về trí tuệ, sự dũng cảm, tinh thần hy sinh và khả năng ứng biến linh hoạt. Chúng đã đi vào lịch sử, trở thành những câu chuyện bất hủ, truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ sau.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung (2019). Tam Quốc Diễn Nghĩa. Nhà xuất bản Văn học.
- Trần Văn Đức (2018). Tam Quốc Chí. Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.