Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, điển tích “Tào Tháo uống rượu luận anh hùng” là một trong những phân đoạn kinh điển, thể hiện rõ nét tính cách của các nhân vật. Vậy, Lưu Bị đã vận dụng “thuật quyền biến” nào để vượt qua sự nghi ngờ của Tào Tháo, thoát khỏi hiểm cảnh? Bài viết này sẽ phân tích sự việc dưới góc nhìn Kinh Dịch, một góc độ thú vị và ít được khai thác.
Tào Tháo Luận Anh Hùng: Hiểm Cảnh Của Lưu Bị
Điển tích Tào Tháo uống rượu luận anh hùng được sử sách Tam Quốc Chí ghi chép lại. Khi Lưu Bị nương nhờ Tào Tháo, ông lo sợ bị Tào Tháo giết hại nên đã bày kế trồng rau, làm vườn để che mắt. Một hôm, Tào Tháo bất ngờ mời Lưu Bị thưởng rượu và bàn luận về anh hùng trong thiên hạ.
Trong buổi yến tiệc, Tào Tháo dùng hình ảnh con rồng lúc ẩn, lúc hiện để ví với người anh hùng. Tào Tháo hỏi Lưu Bị về những người anh hùng đương thời, Lưu Bị lần lượt nêu ra Viên Thuật, Viên Thiệu, Lưu Biểu, Tôn Sách, Lưu Chương nhưng đều bị Tào Tháo bác bỏ. Cuối cùng, Tào Tháo chỉ vào Lưu Bị và bản thân, khẳng định rằng: “Anh hùng trong thiên hạ, chỉ có Sứ Quân và Tháo này mà thôi!”.
Nghe vậy, Lưu Bị giật mình, đánh rơi cả đũa. Để che giấu sự hoảng hốt, ông nhanh trí cúi xuống nhặt đũa và viện cớ tiếng sấm lớn để lấp liếm. Hành động này đã khiến Tào Tháo mất cảnh giác, không nghi ngờ gì thêm về Lưu Bị.
Phân Tích Dưới Góc Nhìn Kinh Dịch: Quẻ Càn Và “Tiềm Long Vật Dụng”
Kinh Dịch là tinh hoa văn hóa cổ đại, được cho là xuất hiện từ thời Phục Hy, sau đó được Khổng Tử diễn giải và bổ sung. Đến thời Tam Quốc, các bậc anh hùng như Tào Tháo, Lưu Bị hẳn cũng đã nghiên cứu về nó. Vậy, Lưu Bị đã sử dụng “quyền biến” của quẻ nào trong Kinh Dịch để đối phó với Tào Tháo?
Chúng ta hãy xem xét quẻ Càn, quẻ số 1 trong Kinh Dịch. Quẻ Càn tượng trưng cho trời, cho sức mạnh và sự vận động không ngừng nghỉ. Sáu hào đều là hào dương, biểu thị sự mạnh mẽ, kiên cường. Hào sơ cửu (hào 1) của quẻ Càn có tên là “Tiềm Long vật dụng”.
Ý Nghĩa Của “Tiềm Long Vật Dụng”
“Tiềm Long vật dụng” có nghĩa là con rồng còn tiềm ẩn, chưa thể phát huy sức mạnh. Trong Kinh Dịch, rồng là biểu tượng của người quân tử, của bậc anh hùng. Khi còn là “tiềm long”, người đó phải ẩn mình, tích lũy sức mạnh, chờ thời cơ.
Lời văn của quẻ Càn nhấn mạnh rằng, “tiềm” là đức tính của con rồng nhỏ, cũng là đức tính của người quân tử khi chưa gặp thời. Đó là sự ẩn dật, không chạy theo hư danh, không buồn khi bị đời bỏ quên, không vui khi thành công, giữ vững niềm tin.
Lưu Bị, trong tình cảnh bị Tào Tháo kiềm chế, chẳng khác nào “tiềm long”, đang ẩn mình chờ thời. Ông đã vận dụng “phép tiềm long”, giả vờ sợ sấm sét, để đánh tan sự nghi ngờ của Tào Tháo.
Lưu Bị Vận Dụng “Thuật Quyền Biến” Của “Tiềm Long Vật Dụng”
Qua lời nói của Tào Tháo về sự biến hóa của rồng, lúc to, lúc nhỏ, lúc bay, lúc ẩn, chúng ta thấy Tào Tháo đã nhận ra Lưu Bị là một anh hùng. Tuy nhiên, Lưu Bị lúc này vẫn ở thế yếu, như chim trong lồng. Ông đã vận dụng phép “tiềm long” để che giấu chí hướng và tài năng của mình.
Hành động đánh rơi đũa, giả vờ sợ sấm sét của Lưu Bị chính là sự ứng biến tài tình, thể hiện sự vận dụng linh hoạt của “tiềm long vật dụng”. Sau này, khi có cơ hội, Lưu Bị đã xin đi đánh Viên Thuật, thoát khỏi sự kiềm tỏa của Tào Tháo, bắt đầu con đường dựng nghiệp của mình.
Kết Luận
Điển tích “Tào Tháo uống rượu luận anh hùng” không chỉ là một câu chuyện thú vị mà còn ẩn chứa nhiều bài học sâu sắc. Lưu Bị đã sử dụng “thuật quyền biến” của “tiềm long vật dụng” trong Kinh Dịch để vượt qua hiểm cảnh, thể hiện sự thông minh, bình tĩnh và khả năng ứng biến tuyệt vời. Qua đó, ta càng thấy rõ tầm quan trọng của việc “biết mình biết người” và “tùy cơ ứng biến” trong cuộc sống.
Bài viết này hy vọng đã mang đến cho bạn một góc nhìn mới mẻ về điển tích kinh điển trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, đồng thời giúp bạn hiểu hơn về triết lý của Kinh Dịch. Hãy cùng nhau thảo luận và chia sẻ những quan điểm của bạn về vấn đề này nhé!