Lưu Bị, một nhân vật trung tâm trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, luôn là đề tài tranh luận không ngừng. La Quán Trung đã khắc họa ông như một người nhân từ, luôn đặt dân lên trên hết, nhưng cũng không ít ý kiến cho rằng ông chỉ là kẻ đạo đức giả, lợi dụng nước mắt để đạt được mục đích. Vậy, đâu là sự thật về con người Lưu Bị?
Những lời chỉ trích Lưu Bị thường xoay quanh việc ông khóc quá nhiều, thậm chí có người còn mỉa mai rằng ông “khóc ra cơ đồ”. Người ta cho rằng Lưu Bị khóc để chiếm Kinh Châu, khóc vì nhân nghĩa, khóc để làm vua, và thậm chí khóc để kiềm chế Gia Cát Lượng. Nhưng liệu có thể chỉ dựa vào những giọt nước mắt để đánh giá toàn diện về một con người?
Thực tế, những hành động của Lưu Bị đã nói lên nhiều điều hơn thế. Năm 193, khi Tào Tháo tấn công Từ Châu để báo thù cho cha, Lưu Bị đã không ngần ngại mang quân đến cứu Đào Khiêm. Sau khi Đào Khiêm qua đời, ông đã phó thác cả Từ Châu cho Lưu Bị, một hành động cho thấy sự tin tưởng tuyệt đối vào nhân cách của ông. Không ai trao cơ nghiệp của mình cho một kẻ đạo đức giả.
Sau này, khi Tào Tháo đánh xuống phía Nam, Kinh Châu rơi vào tình thế ngàn cân treo sợi tóc. Lưu Bị dù biết không thể chống nổi, vẫn quyết không bỏ rơi bách tính. Ông đã dẫn theo hàng ngàn người dân Kinh Châu vượt sông, đến nương náu ở Tương Dương. Chứng kiến cảnh tượng người dân phải rời bỏ nhà cửa, Lưu Bị đã vô cùng đau xót, không kìm được nước mắt. Ông nói: “Chỉ vì ta mà bách tính rơi vào cảnh này, ta còn sống để làm gì?”. Hành động này không phải là sự yếu đuối hay sợ hãi, mà là sự đồng cảm sâu sắc với những người dân vô tội. Nước mắt của Lưu Bị là nước mắt của kẻ nhân từ, luôn đặt lợi ích của người dân lên trên hết.
Thậm chí, trước tình thế nguy hiểm khi bị quân địch truy kích, Lưu Bị vẫn quyết không bỏ rơi những người dân đang đi theo mình, dù điều đó khiến tốc độ di chuyển của quân đội trở nên chậm chạp. Ông nói: “Nam tử hán muốn làm nghiệp lớn phải lấy dân làm gốc, người dân một lòng theo ta, sao ta có thể bỏ họ mà đi được?”. Câu nói này thể hiện rõ tư tưởng “dân vi bản” của Lưu Bị, một điều hiếm thấy ở các vị quân chủ thời bấy giờ.
Một kẻ đạo đức giả không thể nào giữ được những người tài giỏi và trung thành như Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Vân hay Gia Cát Lượng. Những người này đã đồng hành cùng Lưu Bị trong suốt cuộc đời, và sự gắn bó đó không thể nào xây dựng trên sự giả tạo. Việc La Quán Trung mô tả Lưu Bị có phần mềm yếu và hay khóc có lẽ chỉ là một cách để làm nổi bật hơn sự nhân từ trong con người ông.
Thực tế lịch sử, Lưu Bị không phải là một người yếu đuối. Thụy hiệu Chiêu Liệt Đế, với ý nghĩa “sáng suốt” và “mạnh mẽ”, đã nói lên tất cả. Ông được Tào Tháo coi là anh hùng thiên hạ, được Viên Thiệu thân chinh nghênh đón, và được Lưu Biểu đối đãi với lễ tiết thượng khách. Tất cả những điều này chứng tỏ Lưu Bị là một người có nhân cách cao quý, được người đời kính trọng.
Những lời chỉ trích Lưu Bị chỉ dựa trên một vài chi tiết nhỏ trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, mà không nhìn vào toàn bộ con người và hành động của ông. Rõ ràng, Lưu Bị không phải là một kẻ đạo đức giả. Ông là một anh hùng nhân từ, luôn đặt lợi ích của người dân lên trên hết. Nước mắt của Lưu Bị không phải là giả tạo, mà là sự biểu hiện của lòng trắc ẩn và sự đồng cảm sâu sắc với những người khốn khó.
Đừng chỉ nhìn vào những giọt nước mắt, hãy nhìn vào những hành động của Lưu Bị để có cái nhìn toàn diện về con người ông. Hãy cùng thảo luận và chia sẻ quan điểm của bạn về nhân vật lịch sử đầy thú vị này.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung, Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ, Tam Quốc Chí.
- Lễ Ký.