Tam Quốc Diễn Nghĩa, tuyệt tác của La Quán Trung, không chỉ là câu chuyện về cuộc chiến tranh giành quyền lực giữa ba nước Ngụy, Thục, Ngô mà còn là bức tranh khắc họa những nhân vật lịch sử đầy mâu thuẫn. Trong đó, Lữ Bố nổi lên như một hình tượng đặc biệt, vừa là chiến thần dũng mãnh, vừa là kẻ bội tín khó dung. Liệu Lữ Bố thực sự là một chiến thần bất khả chiến bại hay chỉ là một kẻ phản bội, một con người yếu lòng, luôn chạy theo lợi ích cá nhân mà không hiểu thế nào là lòng trung thành?
Lữ Bố, tự Phụng Tiên, là một trong những vị tướng dũng mãnh nhất thời Tam Quốc. Không ai có thể phủ nhận sức mạnh phi thường của ông trên chiến trường. Với Phương Thiên Họa Kích trong tay và cưỡi trên lưng ngựa Xích Thố, Lữ Bố trở thành biểu tượng của sức mạnh và sự dũng cảm, khiến không ít đối thủ phải khiếp sợ. Ông được ví như chiến thần, từng khiến các bậc anh hùng của Tam Quốc phải dè chừng.
Tuy nhiên, điều làm nên sự khác biệt của Lữ Bố không chỉ là sức mạnh mà còn là những lựa chọn và hành động của ông. Cuộc đời Lữ Bố là một chuỗi những quyết định sai lầm và phản bội, xen kẽ giữa những chiến công lừng lẫy và phút giây oai hùng ngắn ngủi.
Trong trận Viên Môn, Lữ Bố đã bắn một mũi tên trúng giữa cành kích từ khoảng cách xa để chứng minh tài năng và thuyết phục các bên ngừng chiến. Hành động này thể hiện sự chính xác tuyệt đối, khả năng xuất chúng và bản lĩnh của một chiến thần. Lữ Bố từng đánh bại các danh tướng của Tào Tháo, uy hiếp được Quan Vũ, Trương Phi, những dũng tướng lừng danh nhất thời đại. Tài năng của Lữ Bố không chỉ nằm ở sức mạnh cá nhân mà còn ở khả năng điều binh khiển tướng. Thế nhưng, những chiến công đó cũng chỉ như ngọn lửa bùng lên rồi vụt tắt.
Mặc dù sở hữu sức mạnh phi thường, Lữ Bố lại thiếu đi sự kiên định, lý tưởng và lòng trung thành. Điều này được thể hiện rõ qua việc ông liên tục thay đổi phe phái, chạy theo lợi ích cá nhân. Trong một thời kỳ hỗn loạn, khi mỗi quyết định đều có thể định đoạt số phận, Lữ Bố không giữ được sự kiên định, biến mình thành kẻ phản bội để tìm kiếm những quyền lợi tức thời.
Lữ Bố không phải là người trung thành. Ngay từ đầu, ông đã phản bội người cha nuôi đầu tiên của mình, Đinh Nguyên. Trong cuộc tranh chấp quyền lực giữa Đinh Nguyên và Đổng Trác, Lữ Bố đã không ngần ngại phản bội Đinh Nguyên để nhận lấy những hứa hẹn về quyền lực và tiền tài từ Đổng Trác. Đó chính là khởi đầu cho chuỗi sai lầm trong cuộc đời ông.
Tiếp theo, Lữ Bố lại một lần nữa trở mặt với Đổng Trác. Nguyên nhân là vì Điêu Thuyền, người đẹp nổi tiếng trong kế sách liên hoàn của Vương Doãn. Điêu Thuyền đã thành công trong việc khiến Lữ Bố ghen tuông và nảy sinh ý định giết cha nuôi. Chính Lữ Bố đã giết Đổng Trác, kẻ mà ông từng thề sẽ trung thành cả đời. Sự phản bội này khiến Lữ Bố mất đi chỗ dựa quyền lực và bắt đầu cuộc sống lưu lạc. Sự yếu mềm trong lòng ông đã biến Điêu Thuyền thành vũ khí hủy diệt cuộc đời mình.
Sau khi giết Đổng Trác, Lữ Bố lang thang tìm chỗ dựa mới như Viên Thiệu và Lưu Bị. Nhưng không nơi nào ông có thể yên vị. Ông thể hiện tính cách phản trắc, làm mất lòng tin của những người từng ủng hộ. Dù tạm thời hợp tác với Lưu Bị, Lữ Bố vẫn trở mặt, khiến ông bị cô lập và mất chỗ đứng trong cuộc chiến loạn lạc.
Tại Lầu Bạch Môn, Lữ Bố bị quân Tào Tháo bao vây. Trong tình cảnh tuyệt vọng, ông cầu cứu các thuộc hạ như Hầu Thành và Tống Hiến. Nhưng chính những kẻ này đã trói ông và giao nộp cho Tào Tháo. Khi bị bắt, Lữ Bố xin Tào Tháo tha mạng và thề sẽ phục vụ ông. Tuy nhiên, Lưu Bị đã cảnh báo Tào Tháo rằng Lữ Bố là kẻ không thể tin cậy, từng phản bội Đổng Trác. Cuối cùng, Tào Tháo quyết định xử tử Lữ Bố ngay tại Lầu Bạch Môn, khép lại cuộc đời của một chiến thần lẫy lừng nhưng bị hủy hoại bởi sự phản trắc của chính mình.
Kết cục của Lữ Bố tại Lầu Bạch Môn không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, mà là hệ quả tất yếu của những hành động và lựa chọn của ông. Dù có sức mạnh vượt trội, những quyết định sai lầm và sự phản bội đã tích tụ thành một nút thắt không thể gỡ. Khi bị bao vây bởi Tào Tháo, ông đã không còn bất kỳ ai để dựa vào. Những thuộc hạ mà ông từng tin tưởng đã phản bội và dâng nộp ông cho Tào Tháo. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy rằng những gì ông đã gieo rắc trong suốt cuộc đời mình cuối cùng đã quay lại trả thù ông.
Lữ Bố là một nhân vật phức tạp. Ông vừa là anh hùng lẫy lừng, vừa là kẻ phản bội, một người luôn bị cuốn vào vòng xoáy của tham vọng và quyền lực. Nếu chỉ nhìn vào những chiến công oai hùng trên chiến trường, Lữ Bố là hình mẫu lý tưởng của một chiến thần. Nhưng nếu nhìn sâu hơn vào những hành động và quyết định của ông, người ta sẽ thấy rõ một sự lầm lạc và thiếu định hướng. Lữ Bố có thể mạnh mẽ, nhưng ông không có sự khôn ngoan của một chính trị gia hay sự kiên định của một lãnh đạo. Ông đã để cảm xúc và tham vọng cá nhân chi phối, cuối cùng bị cuốn vào những âm mưu mà ông không thể tự mình thoát ra.
Từ chiến thần đến kẻ cô độc, Lữ Bố từng là người khiến tất cả mọi người phải cúi đầu trước sức mạnh và tài năng của mình. Nhưng điều đáng buồn là, dù có khả năng chiến đấu vô địch, ông lại không biết cách giữ vững lòng trung thành hay tạo dựng mối quan hệ bền vững. Khi liên tục thay đổi chủ nhân, ông không nhận ra rằng mình đang đánh mất niềm tin của những người khác. Sau khi giết Đổng Trác, Lữ Bố lang thang tìm chỗ dựa từ Viên Thiệu đến Lưu Bị, nhưng do tính cách phản trắc, ông không giữ được quan hệ với bất kỳ ai. Cuối cùng, ông trở thành kẻ cô độc, không ai tin tưởng và không nơi nào dung chứa.
Một câu hỏi đặt ra là, Lữ Bố thực sự chiến đấu vì điều gì? Nếu vì danh vọng, ông đã từng có tất cả. Nhưng tại sao ông lại tiếp tục đánh mất tất cả? Câu trả lời có thể nằm ở sự mâu thuẫn trong tâm hồn ông. Lữ Bố dù là một chiến thần, không thực sự biết mình muốn gì. Ông luôn tìm kiếm quyền lực và sự công nhận, nhưng lại không có định hướng rõ ràng hay nguyên tắc cốt lõi để theo đuổi. Chính vì vậy, ông dễ bị lợi dụng, bị cuốn vào những âm mưu và kết cục là phải trả giá đắt.
Ví dụ rõ ràng nhất là mối quan hệ với Điêu Thuyền. Dù là một chiến thần hùng mạnh, Lữ Bố lại dễ dàng bị lôi cuốn bởi tình cảm cá nhân. Kế sách liên hoàn của Vương Doãn, lợi dụng lòng yêu thương của Lữ Bố với Điêu Thuyền, đã biến ông thành con rối trong tay những kẻ mưu đồ chính trị. Thay vì thấy rõ âm mưu, Lữ Bố đã để tình cảm chi phối và chính tay giết cha nuôi Đổng Trác. Đó không chỉ là hành động của một kẻ phản bội mà còn là sự thể hiện sự yếu đuối trong nội tâm của một người mà lẽ ra phải có trí tuệ và lý trí cao cường hơn.
Cuộc đời Lữ Bố là một bi kịch của tham vọng và lòng trung thành. Ông có tất cả các điều kiện để trở thành một vị tướng vĩ đại, nhưng chính tham vọng và sự thiếu kiên định đã phá hủy tất cả. Sự phản bội không chỉ khiến ông mất đi lòng tin của những người xung quanh mà còn biến ông thành biểu tượng của sự thất bại trong lòng trung thành. Lữ Bố không thể thấy rằng sự trung thành và kiên định là những yếu tố quan trọng giúp duy trì quyền lực và địa vị lâu dài. Khi phản bội những người đã tin tưởng và bảo vệ mình, ông không chỉ đánh mất những mối quan hệ quý báu mà còn đánh mất cơ hội xây dựng một tương lai vững chắc.
Câu chuyện của Lữ Bố không chỉ dừng lại ở quá khứ mà còn mang lại bài học cho thế hệ hiện tại. Tham vọng, khi không được kiểm soát và định hướng đúng đắn, có thể trở thành con dao hai lưỡi. Dù có tài năng đến đâu, nếu không giữ được lý tưởng, sự trung thực và lòng trung thành, mọi vinh quang cuối cùng cũng chỉ là phù phiếm. Trong cuộc sống hiện đại, nhiều người có thể đối diện với những cám dỗ tương tự như Lữ Bố, những lựa chọn giữa lợi ích cá nhân và lòng trung thành với giá trị cốt lõi của mình. Liệu chúng ta có thể kiên định giữ vững nguyên tắc hay dễ dàng bị cuốn vào vòng xoáy của tham vọng như Lữ Bố? Đó là câu hỏi mà mỗi người cần tự mình trả lời.
Lữ Bố, dù là một chiến thần lừng lẫy hay một kẻ phản bội đáng trách, vẫn là một nhân vật mà không ai có thể quên được trong Tam Quốc Diễn Nghĩa. Ông là minh chứng cho một thực tế rằng, tài năng không phải là tất cả. Một người có thể sở hữu sức mạnh vô song nhưng nếu không biết dùng trí tuệ để kiểm soát tham vọng và không biết giữ lòng trung thành, thì tất cả những gì họ đạt được rồi cũng sẽ tan thành mây khói. Lữ Bố, với tất cả sự dũng mãnh và bi kịch của mình, để lại cho hậu thế một câu chuyện về sự lầm lạc, về cái giá phải trả khi thiếu đi lý tưởng, lòng trung thành và sự kiên định. Đó là thông điệp bất hủ mà La Quán Trung muốn gửi gắm để chúng ta nhìn vào đó mà suy ngẫm, mà hiểu rằng sức mạnh thực sự không chỉ nằm ở chiến trường mà còn nằm trong tâm hồn mỗi con người.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung. Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Khả, Bàn về các nhân vật lịch sử trong Tam Quốc Diễn Nghĩa.