Kênh “Những lời dạy cổ xưa” xin chào quý độc giả! Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một chủ đề đặc biệt, đó là góc nhìn của Phật giáo về Chúa Giêsu. Đây là một vấn đề phức tạp nhưng vô cùng thú vị, đòi hỏi chúng ta cần một tâm trí cởi mở để có thể tiếp cận một cách toàn diện. Bài viết này không chỉ giúp bạn hiểu sâu hơn về Phật giáo và Kitô giáo, mà còn mở ra những suy tư về hành trình tâm linh của mỗi người. Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu xem, liệu quan điểm của Phật giáo về Chúa Giêsu là tích cực hay tiêu cực, và điều đó có ý nghĩa gì đối với chúng ta.
Như chúng ta đã biết, Phật giáo không chấp nhận một đấng tối cao duy nhất, thường hằng, có quyền năng vô biên tạo hóa mọi sự, và cũng không chấp nhận một linh hồn bất biến. Chính vì phủ nhận tính thường hằng của một cá thể, người Phật tử không thể chấp nhận một Đấng Tạo Hóa như quan niệm của phương Tây. Tuy nhiên, Phật giáo không phủ nhận sự tồn tại của các vị thần linh. Theo Phật giáo, có vô số các vị thần tiên, từ những vị có quyền năng lớn lao đến những vị thần nhỏ bé hơn. Dù có quyền phép đến đâu, các vị này vẫn bị giới hạn trong thời gian sống và quyền năng của mình. Họ cũng phải trải qua sinh tử luân hồi, tái sinh vào các cõi khác nhau tùy theo nghiệp lực của mình.
Phật giáo và Kitô giáo
Điều này có nghĩa là, trong quan điểm Phật giáo, Chúa Giêsu không phải là Đấng Tạo Hóa, mà là một con người đã tu tập và đạt được những thành tựu lớn lao. Dựa trên luật nhân quả, sau khi qua đời, ngài có thể đã tái sinh vào một cõi trời, trở thành một vị siêu nhân với những quyền năng và sứ mệnh đặc biệt. Sứ mệnh này có thể là quán chiếu chân lý, hưởng thụ lạc thú thiên giới, hoặc kiểm soát các hoạt động của con người. Tuy nhiên, theo quy luật vô thường, vị trời này cũng sẽ phải trải qua sinh tử luân hồi, tái sinh vào một cõi khác tùy theo nghiệp lực. Do đó, Phật giáo không phủ nhận tính trời của Chúa Giêsu, tức là ngài có những quyền phép siêu nhiên, nhưng cũng không phủ nhận tính người của ngài. Hai tính chất này không tồn tại đồng thời mà kế tiếp nhau.
Người Phật tử dễ dàng chấp nhận việc Chúa Giêsu đã trở thành một vị trời, đáng được kính trọng vì những thiện nghiệp của ngài. Nghi lễ của đạo Kitô không sát sinh, điều này cũng tương đồng với giới cấm của đạo Phật. Người Phật tử không có lý do gì để chê trách tín đồ Kitô giáo tôn thờ Chúa Giêsu. Thậm chí, họ có thể tôn sùng ngài như một vị thần linh, tương tự như cách họ tôn thờ các vị thần xuất xứ từ Ấn Độ giáo. Phật giáo không hề phủ nhận sự hiện hữu của các vị thần linh, mà còn thu nạp và nâng họ lên hàng mẫu mực, mặc dù không phải là mẫu mực cho các tăng sĩ tu hành.
Trong thế giới quan của Phật giáo, có rất ít vị trời còn giữ tính hung dữ hoặc thù hận với con người. Ma Vương, một đối thủ của Đức Phật, chỉ là một hình ảnh mang tính biểu tượng, thường được mô tả là lố bịch hơn là đáng sợ. Các vị trời hầu hết đều hiền hòa và xứng đáng được tôn kính, vì họ hưởng quả báo từ những thiện nghiệp đã tạo trong quá khứ.
Chúa Giêsu
Vậy, nếu Chúa Giêsu đã trở thành một vị trời, thì giáo lý của ngài có đáng được trọng vọng không? Với người Phật tử, giáo lý của Chúa Giêsu đáng được trân trọng trong chừng mực mà nó phù hợp với lời dạy của Đức Phật, tức là có ích cho con người, giúp con người tiến bộ trên con đường giải thoát hoặc ít nhất là tái sinh vào cõi trời hay cõi người. Tuy nhiên, giáo lý của Chúa Giêsu không dẫn đến Niết Bàn, mà chỉ dừng lại ở việc tái sinh vào cõi thiên đàng, một nơi vẫn còn trong vòng luân hồi. Giáo lý của Đức Phật nhắm đến những người tu sĩ, những người muốn chấm dứt mọi tái sinh, đạt đến Niết Bàn.
Tuy có sự khác biệt về mục tiêu cuối cùng, nhưng thực tế, những lời dạy của Chúa Giêsu và Đức Phật có nhiều điểm tương đồng, đặc biệt là về mặt đạo đức. Cả hai đều khuyên dạy tín đồ tránh làm điều ác, nuôi dưỡng lòng nhân ái, từ bi, kiên trì, và vị tha. Cả hai đều hướng đến một đời sống đạo hạnh, tu luyện tâm linh. Tuy nhiên, giáo lý của Chúa Giêsu được xem là không triệt để, không đúng với những chân lý mà Đức Phật đã giác ngộ. Nó dựa trên niềm tin vào một vị trời duy nhất và một linh hồn vĩnh cửu, mà không chấp nhận lẽ vô thường, vô ngã. Giáo lý này cũng khuyến khích lòng sùng bái và yêu thương, trong khi Phật giáo khuyên dạy phải xa lìa mọi chấp trước.
Dưới con mắt của người Phật tử, Chúa Giêsu là một vị thánh nhân đáng kính, có thể đã trở thành một vị trời sau khi qua đời. Tuy nhiên, ngài vẫn kém Đức Phật, người đã tự mình giác ngộ và tìm ra con đường giải thoát khỏi luân hồi. Hạnh phúc của các vị trời không đủ để họ thấu hiểu khổ đau của chúng sinh, một điều mà người Phật tử coi là bước đầu trên con đường giải thoát.
Phật Thích Ca Mâu Ni
Trong lịch sử, quan điểm của Phật tử về Chúa Giêsu đã thay đổi tùy theo thời gian và địa điểm. Người Trung Quốc vào thế kỷ 17 và 18 có cái nhìn nghiêm khắc nhất, cho rằng Chúa Giêsu bị kết án tử hình vì làm loạn xã hội. Họ xem cái chết của ngài là kết quả của ác nghiệp, và không tin rằng ngài có thể cứu được người khác. Tuy nhiên, ngày nay, những mâu thuẫn cũ đã giảm bớt, và người Phật tử có cái nhìn nhẹ nhàng hơn về Chúa Giêsu. Họ không xem ngài là Đấng Tạo Hóa hay vị cứu thế, nhưng vẫn kính trọng ngài như một vị thánh nhân.
Một số nhà truyền giáo đã cố gắng chứng minh rằng Đức Phật là người đi trước, chuẩn bị cho sự xuất hiện của Chúa Giêsu, nhưng điều này không được người Phật tử chấp nhận. Họ cũng không tin vào sự phục sinh của Chúa Giêsu, vì khái niệm này không có trong giáo lý Phật giáo. Tuy nhiên, hầu hết Phật tử thời nay đều có thiện cảm với Chúa Giêsu, sẵn sàng nêu lên những điểm tương đồng giữa hai vị, và tôn kính cả hai như những bậc thánh nhân.
Thượng tọa Thích Thiện Châu đã đưa ra một ý kiến thú vị, dựa trên giáo lý Ba Thân Phật của Phật giáo Đại Thừa. Theo giáo lý này, Đức Phật có ba thân: hóa thân (thân người), báo thân (thân Bồ Tát) và pháp thân (thực thể của các pháp). Ta có thể áp dụng lý thuyết này vào trường hợp của Chúa Giêsu, để giải thích tính chất vừa người vừa trời của ngài. Thân thứ nhất là thân mà mọi người thấy được, thân của Chúa Giêsu lịch sử. Thân thứ hai là thân huyền diệu mà các môn đệ đã chứng kiến trên núi. Và thân thứ ba là thân trời, thân cha trong quan niệm ba ngôi của đạo Kitô. Cách so sánh này giúp người Phật tử dễ hiểu hơn về Chúa Giêsu và kính trọng ngài hơn.
Một vị tăng sĩ khác ở Việt Nam còn đưa ra một điểm tương đồng giữa đạo Kitô và tông Tịnh Độ của Phật giáo. Phật A Di Đà và Bồ Tát Quán Thế Âm trong Tịnh Độ tông có hình ảnh gần gũi với Chúa Giêsu. Do đó, người tu theo Tịnh Độ tông có thể tôn kính Chúa Giêsu như một vị Bồ Tát.
Tóm lại, mặc dù có những khác biệt về giáo lý và phương cách hành đạo, Phật giáo vẫn đánh giá cao những giá trị tâm linh của đạo Kitô. Trong thời đại ngày nay, khi đạo Kitô đã từ bỏ thái độ thù địch với các tín ngưỡng khác, thì sự hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau giữa các tôn giáo càng trở nên quan trọng.
Kênh “Những lời dạy cổ xưa” hy vọng rằng qua bài viết này, quý vị sẽ có một cái nhìn sâu sắc hơn về mối quan hệ giữa Phật giáo và Kitô giáo, và nhận ra rằng dù con đường tâm linh mỗi người có khác nhau, thì mục tiêu cuối cùng của chúng ta vẫn là hướng đến sự thiện lương, tình yêu thương và lòng trắc ẩn. Hãy cùng nhau xây dựng một xã hội đầy ắp những giá trị tốt đẹp đó. Xin cảm ơn quý vị đã theo dõi và hẹn gặp lại trong các bài viết tiếp theo!