Kính viễn vọng không gian Hubble và các đài quan sát khác liên tục mang đến cho chúng ta những khám phá mới mẻ về vũ trụ bao la. Bài viết này tổng hợp những phát hiện đáng chú ý gần đây, từ ngôi sao xa nhất từng được biết đến cho đến những bí ẩn về hố đen và sự hình thành của các hành tinh.
Ngôi Sao Xa Nhất Vũ Trụ: Arendelle
Kính viễn vọng không gian Hubble đã ghi lại hình ảnh của ngôi sao xa nhất từng quan sát được, cách chúng ta 28 tỷ năm ánh sáng. Ngôi sao này, được đặt tên là Arendelle, có khối lượng gấp 50 đến 500 lần Mặt Trời và sáng hơn hàng triệu lần. Điều đặc biệt là Arendelle tồn tại chỉ 900 triệu năm sau Vụ Nổ Lớn (Big Bang), giúp các nhà thiên văn học nghiên cứu về giai đoạn sơ khai của vũ trụ. Ánh sáng từ Arendelle mất 12,9 tỷ năm để đến được Trái Đất, nhưng do sự giãn nở của vũ trụ, khoảng cách hiện tại của nó là 28 tỷ năm ánh sáng. Nghiên cứu này đã phá vỡ kỷ lục trước đó do Hubble thiết lập vào năm 2018, khi quan sát một ngôi sao tồn tại lúc vũ trụ khoảng 4 tỷ năm tuổi.
20 Ngoại Hành Tinh Tiềm Năng Cho Sự Sống
Các nhà khoa học quốc tế đã phát hiện thêm 20 ngoại hành tinh có thể duy trì sự sống của con người, nâng tổng số hành tinh có kích thước tương tự Trái Đất và có khả năng sinh sống lên khoảng 50. Kính viễn vọng không gian Kepler, dù đã ngừng hoạt động từ năm 2013, vẫn cung cấp một lượng lớn dữ liệu quan trọng. Trong số 4034 ngoại hành tinh được Kepler phát hiện, nhóm nghiên cứu đã chọn ra 20 ứng cử viên sáng giá. Một trong số đó, KOI-7923.01, có kích thước gần bằng 97% Trái Đất và có quỹ đạo 395 ngày, được coi là một ứng cử viên tiềm năng cho các nhiệm vụ thám hiểm trong tương lai. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn nhấn mạnh rằng cần nhiều nghiên cứu sâu hơn trước khi có thể đưa ra kết luận cuối cùng.
Bóng Ma Vũ Trụ: Khởi Đầu Của Một Trái Đất Khác
Kính viễn vọng không gian Spitzer của NASA đã ghi lại hình ảnh một vật thể kỳ dị giống như “bóng ma” trong vũ trụ. Đó thực chất là một ngôi sao non trẻ 10 triệu năm tuổi, mang tên HD 166191. “Bóng ma” này là tàn tích của một vụ va chạm giữa các hạt giống hành tinh, những hành tinh sơ khai va vào nhau và vỡ tan. Mảnh vỡ của vụ va chạm tạo thành một đám mây bụi lớn, che khuất ngôi sao và tạo ra hình ảnh mờ ảo. Các nhà khoa học tin rằng việc nghiên cứu hệ sao trẻ này có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá trình hình thành các hành tinh đá, bao gồm cả Trái Đất.
Vật Thể Bối Rối: Hành Tinh Quái Vật Hay Sao Lùn Nâu?
Các nhà khoa học đã tìm thấy một vật thể có khối lượng gấp 15 lần sao Mộc, quay quanh một ngôi sao trẻ kiểu K. Vật thể này, có tên gọi là w124 ba, nằm cách ngôi sao mẹ một khoảng cách rất xa. Dù có khối lượng lớn hơn tiêu chuẩn của một hành tinh, nó lại không đủ điều kiện để được coi là một sao lùn nâu. Điều này đặt ra câu hỏi về định nghĩa của hành tinh và mở rộng phạm vi tìm kiếm các hành tinh ngoài hệ Mặt Trời.
Tia Laser Vũ Trụ: Megamaser Hydroxyl
Kính thiên văn vô tuyến MeerKAT ở Nam Phi đã phát hiện ra một tia laser vũ trụ sáng nhất, nằm cách xa Trái Đất 5 tỷ năm ánh sáng. Tia laser này được phát ra từ các phân tử hydroxyl, một loại khí nén đặc biệt xuất hiện trong các thiên hà giàu khí. Quá trình phát xạ này, được gọi là megamaser hydroxyl, thường xảy ra trong các vụ hợp nhất thiên hà, mở ra một phương pháp mới để nghiên cứu sự tiến hóa của các thiên hà. Thiên hà phát ra tia laser này, được đặt tên là Uludag, có độ sáng gấp 6000 lần Mặt Trời.
Ngôi Sao Đang Chết: Vòng Tròn Bí Ẩn và Cấu Trúc Đồng Hồ Cát
Ngôi sao khổng lồ đỏ VY Canis Majoris (VY CMa) đang giải phóng những vòng khói kỳ lạ, giống như sương mù, trong giai đoạn cuối của cuộc đời. Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra 6 vòng tròn khói và một cấu trúc hình đồng hồ cát khổng lồ xung quanh VY CMa. Cấu trúc đồng hồ cát được tạo thành từ các đám mây vật chất và chùm tia phản lực phun ra từ hai cực của ngôi sao. Các nhà khoa học cho rằng việc theo dõi hành vi của những ngôi sao đang chết sẽ giúp hiểu rõ hơn về quá trình tiến hóa cuối cùng của các ngôi sao.
Thiên Hà Xa Nhất: HD1
Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra vật thể HD1, có thể là thiên hà xa nhất từng được ghi nhận, cách Trái Đất khoảng 13,5 tỷ năm ánh sáng. HD1 đặc biệt sáng dưới ánh sáng cực tím, cho thấy hoạt động năng lượng cao trong thiên hà. Các nhà khoa học đưa ra hai giả thuyết: hoặc HD1 chứa một hố đen siêu khối lượng, hoặc nó chứa các ngôi sao quần thể III, những ngôi sao đầu tiên của vũ trụ. Việc xác nhận giả thuyết nào sẽ mang lại những thông tin quan trọng về giai đoạn sơ khai của vũ trụ.
Hành Tinh Trong Bụng Mẹ: AB Aurigae b
Các nhà khoa học đã chụp được hình ảnh một hành tinh khí khổng lồ đang trong giai đoạn hình thành sớm nhất, AB Aurigae b. Hành tinh này có khối lượng gấp 9 lần sao Mộc, tức 2862 lần Trái Đất. AB Aurigae b không hình thành theo cách thông thường, mà là do đĩa vật chất xung quanh ngôi sao mẹ hội tụ lực hấp dẫn, khiến nó phân mảnh thành nhiều khối vật chất lớn, từ đó hình thành hành tinh.
Sao Bọc Trong Tro: Xác Chết Sao Zombie
Các nhà khoa học đã phát hiện ra một loại sao mới, kỳ lạ, được bao phủ trong tro, sinh ra từ hai xác chết sao. Những ngôi sao này, có bề mặt toàn cacbon và oxy, là kết quả của quá trình đốt cháy heli. Các nhà khoa học cho rằng chúng được hình thành trong sự kiện hợp nhất hiếm gặp của sao lùn trắng, xác chết của những ngôi sao đã cạn kiệt năng lượng.
Cỗ Máy Thời Gian Trong Vũ Trụ: Hiện Tượng Bóng Ma Ánh Sáng
Các nhà khoa học đã chứng minh rằng hiện tượng bóng ma ánh sáng trong siêu tân tinh (vụ nổ của một ngôi sao) thực chất là do sự bẻ cong của không gian và thời gian. Ánh sáng phát ra từ siêu tân tinh bị bẻ cong khiến nó xuất hiện chập chờn, thay vì phát sáng cực đại ngay lập tức. Hiện tượng này cho thấy các siêu tân tinh có đủ sức mạnh để tác động đến không-thời gian, tạo ra những hình ảnh như thể được gửi qua một cỗ máy thời gian.
Lỗ Đen Quái Vật Lật Ngược Từ Trường
Một lỗ đen siêu lớn ở trung tâm thiên hà 1ES 1927+654 đã bất ngờ ngừng phát xạ tia X trong vài tháng, sau đó lại tiếp tục phát xạ với cường độ mạnh hơn. Các nhà khoa học cho rằng hiện tượng này có thể do sự đảo ngược từ trường của lỗ đen, làm thay đổi cách nó tương tác với vật chất xung quanh. Sự kiện này có thể giúp các nhà vật lý thiên văn hiểu rõ hơn về sự thay đổi của từ trường hố đen và ảnh hưởng của nó đến môi trường xung quanh.
Cánh Thiên Thần: Vụ Va Chạm Thiên Hà
Kính viễn vọng không gian Hubble đã ghi lại cảnh va chạm giữa hai thiên hà, tạo ra một vật thể có hình dạng giống như đôi cánh thiên thần. Hệ thống thiên hà VV 689 là kết quả của sự hợp nhất giữa hai thiên hà lớn, Iris F09588+2002 và Rida 29031. Các nhà khoa học cho rằng việc nghiên cứu các vụ hợp nhất thiên hà có thể giúp hiểu rõ hơn về sự phát triển của dải ngân hà của chúng ta.
Hành Tinh Xoay Quanh Hố Đen
Các nhà khoa học đã phát hiện ra hàng ngàn hành tinh có thể xoay quanh các hố đen siêu khối lượng. Những hành tinh này, được gọi là “planets”, hình thành từ bụi vũ trụ và khí bao quanh hố đen. Việc phát hiện ra sự tồn tại của “planets” cho thấy rằng hành tinh có thể hình thành trong nhiều môi trường đa dạng hơn so với những gì chúng ta nghĩ trước đây.
Ngôi Sao Quay Quanh Hố Đen: Quỹ Đạo Tử Thần
Các nhà khoa học đã phát hiện ra một ngôi sao quay quanh hố đen với tốc độ 2 vòng một giờ, và là ngôi sao ở gần hố đen nhất từng được phát hiện. Ngôi sao lùn trắng này quay quanh hố đen ở khoảng cách chỉ gấp 2,5 lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trăng. Vật chất từ ngôi sao này bị kéo vào hố đen, làm thay đổi quỹ đạo và cuối cùng sẽ biến nó thành một vật thể kỳ lạ.
Ánh Sáng Đầu Tiên Của Vũ Trụ: Big Bang
Các nhà thiên văn học đã công bố khám phá về những ngôi sao đầu tiên hình thành sau Vụ Nổ Lớn. Bằng chứng về các ngôi sao hoạt động cách đây 13,6 tỷ năm, tức 180 triệu năm sau Big Bang, đã mở ra hướng đi mới trong nghiên cứu vũ trụ thời kỳ đầu. Các dữ liệu cũng cho thấy vũ trụ trong thời kỳ đầu lạnh hơn dự đoán trước đây.
Hố Đen Lang Thang: Bẻ Cong Không Thời Gian
Các nhà khoa học đã tìm thấy một hố đen lang thang trong dải ngân hà, cách Trái Đất 5.200 năm ánh sáng. Hố đen này được phát hiện thông qua hiện tượng thấu kính hấp dẫn, khi trường hấp dẫn của nó bẻ cong và phóng đại ánh sáng của các ngôi sao ở phía sau. Việc phát hiện ra hố đen lang thang này cho thấy vũ trụ có thể có nhiều hố đen hơn chúng ta nghĩ.
Kết Luận
Những khám phá mới nhất về vũ trụ đã mang lại cho chúng ta những hiểu biết sâu sắc hơn về nguồn gốc, sự tiến hóa và các hiện tượng kỳ lạ của vũ trụ. Từ những ngôi sao xa xôi cho đến những hành tinh đang hình thành, mỗi phát hiện mới đều mở ra một cánh cửa mới để chúng ta khám phá và tìm hiểu về thế giới rộng lớn bên ngoài Trái Đất. Vũ trụ vẫn còn rất nhiều điều bí ẩn cần được khám phá, và các nhà khoa học sẽ tiếp tục tìm kiếm những câu trả lời cho những câu hỏi lớn nhất của nhân loại.