Kênh “Những lời dạy cổ xưa” xin chào quý vị khán giả. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá một địa danh không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp hùng vĩ mà còn chứa đựng những giá trị tâm linh sâu sắc – Mạch Tích Sơn, một thánh địa Phật giáo cổ kính tại Trung Quốc. Nơi đây không chỉ là một danh lam thắng cảnh mà còn là một bảo tàng sống động về lịch sử và văn hóa Phật giáo, nơi mà những lời dạy cổ xưa được khắc họa một cách sống động qua những tác phẩm điêu khắc và kiến trúc độc đáo.
Trung Quốc, một quốc gia có truyền thống tôn giáo phong phú, luôn là điểm đến hấp dẫn đối với những ai quan tâm đến Phật giáo và Đạo giáo. Những ngọn núi linh thiêng, nơi các bậc hiền triết tu hành, đã trở thành biểu tượng của sự thanh tịnh và giác ngộ. Và trong số đó, Mạch Tích Sơn nổi lên như một viên ngọc quý, không chỉ vì bức tượng Phật đặc biệt mà còn vì câu chuyện kỳ lạ về những đồng tiền được người hành hương dâng cúng.
Mạch Tích Sơn là một quần thể hang động được đục vào núi đá một cách vô cùng độc đáo. Dù ngọn núi không quá cao và không có vẻ ngoài đặc biệt, nhưng nó lại là một trong bốn hang đá điêu khắc lớn nhất Trung Quốc, mang trong mình lịch sử hàng ngàn năm. Hang động Mạch Tích Sơn được xem là nơi đẹp nhất trong số đó. Từ xa, người ta có thể nhìn thấy trên vách đá cheo leo những bức tượng khổng lồ cao đến 50 mét.
Nhà mỹ thuật nổi tiếng Lưu Khải Cừ đã từng nhận xét rằng: “Nếu Đôn Hoàng là trung tâm hội họa lớn của bích họa thì Mạch Tích Sơn là trung tâm điêu khắc tượng lớn của các triều đại tại Trung Quốc.” Thật vậy, hệ thống hang động này được xây dựng từ thời kỳ cuối nhà Tần, khoảng thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên và được tiếp tục trùng tu, xây dựng bởi nhiều triều đại sau đó như Hậu Tần, Bắc Ngụy, Tây Ngụy, Bắc Chu, Tùy, Đường, Tống, Nguyên, Minh, Thanh. Các bức tượng Phật được tạc trên vách núi cao từ 30 đến 70 mét với phong cách nghệ thuật đặc trưng của từng thời kỳ.
Các bức tượng thời Bắc Ngụy mang vẻ thanh thoát, tượng thời Tùy và Đường thì đầy đặn, mỹ miều, còn tượng thời Tống lại nổi bật với kỹ thuật khắc họa tỉ mỉ, chân thực. Nơi đây còn lưu giữ những tác phẩm điêu khắc Phật giáo bằng đất sét và những bức tranh tường tinh xảo có niên đại từ năm 384 – 417 và hàng nghìn năm sau đó.
Nằm trên vách đá dựng đứng của núi Maiji, hang đá Mạch Tích Sơn không dễ dàng tiếp cận nhưng lại được bảo tồn rất tốt. Hang đá cách thành phố Thiên Thủy, tỉnh Cam Túc khoảng 35km về phía đông nam. Núi Maiji, có nghĩa là “núi lúa mì” trong tiếng Trung Quốc, được gọi như vậy vì hình dáng của nó giống như đống lúa mì xếp chồng lên nhau.
Điều đáng ngạc nhiên là trên vách đá cheo leo, không có bất kỳ chỗ đứng nào, thậm chí thiết bị bảo hộ cũng chưa xuất hiện vào thời điểm cách đây hàng nghìn năm, vậy làm sao người xưa có thể đục khoét các hang động này? Đây vẫn còn là một câu hỏi lớn đối với hậu thế.
Bên cạnh những câu chuyện lịch sử và nghệ thuật, Mạch Tích Sơn còn được mệnh danh là ngọn núi “giàu nhất” nhờ vào một tục lệ độc đáo. Du khách đến đây thường nhét tiền vào khe hở của vách núi hoặc dùng que chống tiền lên vách đá để cầu nguyện. Dần dần, hành động này đã trở thành một thói quen, tạo nên cảnh tượng ấn tượng với hàng nghìn tờ tiền giấy đủ màu sắc.
Tuy số tiền trên vách núi rất nhiều nhưng không ai dám lấy đi vì đó là tiền hương khói dâng lên Đức Phật và Bồ Tát. Điều này thể hiện sự tôn kính và lòng tin của người dân đối với Phật pháp.
Núi Mạch Tích không chỉ là một di tích văn hóa mà còn là một điểm đến tâm linh đặc biệt. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những hang động với vô số tượng điêu khắc kỳ công mà còn cảm nhận được sự thanh tịnh và linh thiêng của một thánh địa Phật giáo.
Núi Mạch Tích nằm trơ trọi giữa khu vực, cao khoảng 1.576 mét. Theo quan niệm phong thủy của người Trung Quốc, hình dáng của núi Mạch Tích trong mây và sương mù được ví như đầu rồng. Các hang động được xây dựng trên các vách đá, xếp chồng lên nhau như một tổ ong, tạo nên một khu phức hợp kiến trúc ba chiều tráng lệ.
Các hang động mang phong cách của một ngôi chùa Phật giáo không có cột trụ trung tâm. Mỗi bức tượng trong các hang động đều có lịch sử hơn 1.500 năm và được tạc một cách sống động như thật. Đặc biệt, Phòng trưng bày Vạn Phật với 258 bức tượng Phật nhỏ được tạc trên hành lang, mỗi bức tượng đều nhìn về phía xa với vẻ mặt nghiêm túc, tạo cho du khách cảm giác như đang đối thoại với các vị thần.
Hiện nay, Mạch Tích Sơn có 194 hang động Phật giáo, 7200 tác phẩm điêu khắc bằng đất sét và 1000m2 tranh tường. Các tác phẩm điêu khắc ở đây có thể cao tới 16m hoặc chỉ nhỏ chừng 10cm, tất cả đều được chạm khắc tỉ mỉ từng chi tiết, phản ánh đặc điểm điêu khắc trong nhiều thời kỳ và sự phát triển của nghệ thuật điêu khắc đất sét Trung Quốc.
Để bảo vệ di tích văn hóa, một số hang động được chọn là hang động đặc biệt và du khách cần mua vé để tham quan. Mỗi ngày, chỉ có 6400 vé được phát hành để tránh tình trạng quá tải. Các khu vực nổi bật nhất để tham quan là động số 003, 004, 013, 121.
Theo ghi chép lịch sử, núi Mạch Tích ban đầu vẫn còn nguyên vẹn, nhưng ngọn núi ở giữa đã bị sụp đổ do trận động đất. Tuy nhiên, những công trình kiến trúc và chạm khắc tinh xảo vẫn được bảo tồn đến ngày nay.
Một điều thú vị khác là có một số tượng Phật trong hang bị bao phủ bởi lớp bùn màu vàng. Theo giải thích, trong quá trình tạc tượng, người thợ thủ công đã dùng men màu quý giá để làm mắt cho tượng Phật. Tuy nhiên, sau khi mắt Phật bị đánh cắp, những tên trộm đã dùng bùn vàng bịt kín lại để che giấu hành vi của mình. Đến nay, các bức tượng Phật vẫn giữ nguyên hiện trạng với lớp bùn kín trong mắt như một lời nhắc nhở về những biến cố trong lịch sử.
Ngày nay, hang động Mạch Tích Sơn cùng với các hang động Long Môn, Đôn Hoàng, Đại Túc, Vân Cương trở thành ngũ thạch động Phật giáo tiêu biểu cho hệ thống kiến trúc tạc tượng Phật trong hang động, bảo tồn và lưu giữ hình ảnh của Đức Phật theo phong cách Ấn Độ.
Mạch Tích Sơn không chỉ là một địa điểm du lịch mà còn là một nơi để chúng ta tìm về với những giá trị tâm linh. Nơi đây là minh chứng cho sự kiên trì, lòng tin và sức sáng tạo của con người trong việc theo đuổi con đường giác ngộ. Hy vọng rằng qua bài viết này, quý vị đã có thêm những hiểu biết sâu sắc về một trong những thánh địa Phật giáo quan trọng của Trung Quốc. Xin chào và hẹn gặp lại trong những bài viết tiếp theo của kênh “Những lời dạy cổ xưa”.