Trái Đất, hành tinh xanh tuyệt đẹp, là ngôi nhà chung của nhân loại và cũng là nơi duy nhất trong vũ trụ mà chúng ta biết có sự sống tồn tại. Dù đã sống trên hành tinh này từ khi sinh ra, liệu bạn có thực sự hiểu rõ về nó? Bài viết này sẽ hé lộ 18 sự thật thú vị về Trái Đất, những điều có thể bạn chưa từng được biết đến.
1. Kiến tạo mảng giúp Trái Đất luôn “dễ chịu”
Trái Đất là hành tinh duy nhất trong hệ mặt trời có các mảng kiến tạo. Lớp vỏ ngoài của Trái Đất được chia thành nhiều phần, gọi là các “mảng kiến tạo”, trôi nổi trên lớp magma nóng chảy bên dưới. Khi các mảng này va vào nhau, một mảng sẽ bị đẩy xuống dưới mảng kia, hoặc chúng tách ra tạo thành vỏ mới. Quá trình này không chỉ tạo ra các hiện tượng địa chất như động đất, núi lửa, và hình thành núi, rãnh đại dương mà còn đóng vai trò quan trọng trong chu trình carbon.
Các sinh vật phù du nhỏ bé khi chết sẽ chìm xuống đáy đại dương. Theo thời gian, xác của chúng và một lượng lớn carbon bị đẩy sâu vào lòng đất và tái tạo. Điều này giúp loại bỏ carbon khỏi bầu khí quyển, ngăn chặn hiệu ứng nhà kính không kiểm soát như ở sao Kim, biến Trái Đất thành một nơi nóng “khủng khiếp”.
2. Trái Đất gần như hình cầu, nhưng không hoàn hảo
Mọi người thường nghĩ Trái Đất có hình cầu, nhưng thực tế không phải vậy. Với sự phát triển của thiên văn học hiện đại, các nhà khoa học phát hiện ra Trái Đất có hình dạng một khối cầu dẹt, hay còn gọi là hình phỏng cầu. Hai cực của Trái Đất bị dẹt, trong khi đường xích đạo phình ra do lực quay của hành tinh. Do đó, đường kính từ cực này sang cực kia ngắn hơn đường kính ở xích đạo. Mặc dù đỉnh Everest là ngọn núi cao nhất so với mực nước biển, nhưng nếu đo từ tâm Trái Đất, núi Chimborazo ở Ecuador mới là ngọn núi cao nhất.
3. Thành phần cấu tạo chủ yếu của Trái Đất: Sắt, oxy và silicon
Phân tích thành phần vật chất của Trái Đất, chúng ta thấy có 32,1% là sắt, 30,1% oxy, 15,1% silicon và 13,9% magiê. Phần lớn sắt tập trung ở lõi Trái Đất, với 88% là sắt, còn lớp vỏ Trái Đất thì chứa đến 47% oxy.
4. 70% bề mặt Trái Đất là nước
Các phi hành gia khi lần đầu tiên quan sát Trái Đất từ không gian thường gọi nó bằng biệt danh “Hành tinh Xanh” (Blue Planet). Điều này dễ hiểu, khi có đến 70% bề mặt hành tinh của chúng ta được bao phủ bởi nước, chỉ 30% là phần đất liền (còn gọi là “vỏ lục địa”).
5. Bầu khí quyển Trái Đất rộng 10.000 km
Bầu khí quyển Trái Đất dày nhất trong vòng 50km tính từ bề mặt, nhưng thực tế nó kéo dài đến tận 10.000km ngoài không gian. Khí quyển Trái Đất bao gồm 5 lớp chính: tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng trung lưu, tầng nhiệt và tầng ngoài. Theo quy luật giảm áp suất và mật độ khí, mật độ khí càng giảm khi càng lên cao. 75% khí quyển nằm trong vòng 11km tính từ bề mặt Trái Đất. Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây cho thấy Trái Đất có một lớp khí quyển khác, lớn đến mức có thể chạm tới Mặt Trăng, với khoảng cách trung bình là 384.403km.
6. Lõi sắt nóng chảy tạo ra từ trường
Trái Đất như một nam châm khổng lồ, với hai cực nằm gần các cực địa lý thực tế. Từ trường trải rộng hàng nghìn km, tạo thành khu vực được gọi là “từ quyển”. Các nhà khoa học tin rằng từ trường được tạo ra bởi lớp lõi ngoài nóng chảy của Trái Đất. Nếu không có từ trường, các hạt mang điện từ gió mặt trời sẽ bắn trực tiếp vào Trái Đất, gây ra bức xạ lớn. Từ quyển giúp bảo vệ chúng ta bằng cách làm lệch hướng gió mặt trời.
7. Trái Đất quay quanh trục trong chưa đến 24 giờ
Thực tế, Trái Đất quay quanh trục của nó trong 23 giờ 56 phút 4 giây, các nhà thiên văn học gọi đó là “Ngày thiên văn”. Tuy nhiên, do Trái Đất còn quay quanh Mặt Trời, nên mỗi ngày Mặt Trời di chuyển lệch 1 độ so với các ngôi sao. Vì vậy, chúng ta thấy Mặt Trời trở lại vị trí cũ sau 24 giờ, tạo thành “Ngày Mặt Trời”.
8. Một năm trên Trái Đất không phải 365 ngày
Một năm trên Trái Đất thực tế là 365,2564 ngày. Phần lẻ 0,2564 ngày này tạo ra năm nhuận cứ mỗi 4 năm. Đó là lý do tại sao cứ 4 năm chúng ta có một ngày 29 tháng 2. Tuy nhiên, quy tắc này có ngoại lệ, những năm chia hết cho 100 nhưng không chia hết cho 400 thì không phải năm nhuận (ví dụ như năm 1900 và 2100).
9. Trái Đất có một Mặt Trăng và hai vệ tinh khác
Chúng ta đều biết Trái Đất có một Mặt Trăng. Nhưng bạn có biết rằng, Trái Đất còn có hai tiểu hành tinh khác cùng quỹ đạo quanh nó không? Đó là 3753 Cruithne, một tiểu hành tinh và 2002 AA29, một vật thể gần Trái Đất. Tiểu hành tinh 3753 Cruithne dài 5km, đôi khi được gọi là “Mặt Trăng thứ hai của Trái Đất”. Nó không thực sự quay quanh Trái Đất, mà có quỹ đạo đồng bộ với hành tinh của chúng ta, thực tế nó vẫn di chuyển theo quỹ đạo riêng quanh Mặt Trời. Còn 2002 AA29 dài khoảng 60m, có quỹ đạo hình móng ngựa quanh Trái Đất, và chỉ tiếp cận gần Trái Đất 95 năm một lần.
10. Trái Đất là hành tinh duy nhất có sự sống
Chúng ta đã tìm thấy dấu vết của nước và các phân tử hữu cơ trên sao Hỏa, các khối xây dựng của sự sống trên mặt trăng của sao Thổ, và các axit amin trong tinh vân. Các nhà khoa học cũng đang tìm kiếm sự sống dưới lớp băng của mặt trăng Europa (sao Mộc) và Titan (sao Thổ). Tuy nhiên, cho đến nay, Trái Đất vẫn là hành tinh duy nhất có sự sống tồn tại mà chúng ta biết đến.
11. Hành tinh chứa năng lượng phóng xạ
Nghiên cứu năm 2011 cho thấy Trái Đất tỏa ra nhiệt lượng lên đến 40 terawatt, một nửa trong số đó là do sự phân rã phóng xạ ở lõi Trái Đất. Phần lớn nhiệt lượng duy trì sự sống trên hành tinh của chúng ta đến từ sự phân rã của các nguyên tố như thorium, uranium và kali.
12. Sự sống dưới đáy biển
Các trầm tích dưới đáy biển là “ngôi nhà” của khoảng 2.900 nghìn tỷ tỷ vi sinh vật, tồn tại ở độ sâu 2,5km. Hệ sinh thái ở đây phát triển rất chậm so với các hệ sinh thái biển khác. Các nhà khoa học đang tìm kiếm các dấu hiệu của sự sống ở các độ sâu lớn hơn nữa.
13. Rêu có mặt ở khắp nơi trên hành tinh
Rêu có thể phát triển ở khắp mọi nơi nhờ khả năng hấp thụ nước trực tiếp trong không khí thông qua cấu trúc đặc biệt, phần “râu” mọc ra từ lá. Với rêu sống ở khí hậu nóng khô, đây là một khả năng rất có lợi.
14. Mây giúp điều hòa nhiệt độ Trái Đất
Nếu gom hết nước trong mây lại và trải đều trên bề mặt Trái Đất, chúng ta sẽ có một lớp nước mỏng như sợi tóc. Chính lượng nước này tạo ra sự khác biệt giữa nhiệt độ mùa hè và mùa đông. Mây là yếu tố giúp điều hòa nhiệt độ của thời tiết trên hành tinh của chúng ta, giữ nhiệt độ môi trường ở mức mát mẻ hơn.
15. Ai đã đặt tên Trái Đất?
Không giống như các hành tinh khác, chúng ta không biết ai đã đặt tên cho Trái Đất. Từ “Earth” có nguồn gốc từ tiếng Anh cổ và ngôn ngữ Thượng Giéc-man (thuộc nhóm ngôn ngữ Giéc-man Tây), và cũng là hành tinh duy nhất không được đặt theo tên vị thần Hy Lạp hay La Mã.
16. Trái Đất là một động cơ nhiệt
Nhiệt từ Mặt Trời được hấp thụ ở vĩ độ thấp và trên bề mặt Trái Đất, sau đó bức xạ ra ở vĩ độ cao, tạo thành một động cơ nhiệt. Chính điều này đã tạo ra gió và bão.
17. Có nhiều virus hơn cả các ngôi sao trên bầu trời
Trái Đất có vô số virus. Ước tính có hơn 1 nghìn tỷ loại virus khác nhau trên hành tinh này. Số lượng này đủ để gán cho mỗi ngôi sao trong vũ trụ 100 triệu lần.
Kết luận
Trái Đất, ngôi nhà của chúng ta, vẫn còn ẩn chứa nhiều điều bí ẩn và thú vị. Hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những kiến thức mới mẻ và khơi dậy sự tò mò về hành tinh xanh tuyệt đẹp này. Hãy tiếp tục khám phá và trân trọng những điều kỳ diệu mà Trái Đất mang lại!