Chào mừng quý độc giả đến với chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa” trên dinhbaochau.com, nơi chúng ta cùng nhau khám phá những giá trị văn hóa và tri thức từ quá khứ. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về một tác phẩm đặc biệt, không chỉ là một quyển sách mà còn là một hành trình khám phá đầy thú vị về Bắc Kỳ vào cuối thế kỷ 19 qua lời kể của bác sĩ Charles Édouard Hocquard. Tác phẩm này không chỉ là một ghi chép lịch sử mà còn là một bức tranh sống động về đời sống, phong tục tập quán và con người Việt Nam thời bấy giờ.
Hành trình đến Bắc Kỳ
Tác phẩm “Một chiến dịch ở Bắc Kỳ” của bác sĩ Hocquard mở đầu bằng những dòng nhật ký ghi lại hành trình gian nan từ Pháp đến Việt Nam. Ngày 3 tháng 1 năm 1884, ông nhận lệnh biệt phái đến Bắc Kỳ cùng với đoàn quân viễn chinh. Bắt đầu từ bến cảng Bulông, đoàn quân di chuyển trên tuần dương hạm Enemas, vượt qua những chặng đường biển dài ngày để đến với một vùng đất xa lạ. Chuyến đi không chỉ là một cuộc hành quân mà còn là một cuộc phiêu lưu đầy thử thách.
Đến ngày 15 tháng 2, đoàn tàu tiến vào Vịnh Bắc Bộ, nơi Hocquard lần đầu tiên được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kỳ vĩ của dải bờ biển An Nam. Vịnh Hạ Long hiện ra như một bức tranh thủy mặc với những núi đá vôi trùng điệp, tạo nên một khung cảnh hùng vĩ và tráng lệ. Sau đó, đoàn quân tiếp tục hành trình đến Hải Phòng, một thành phố cảng sầm uất nhưng cũng đầy những nét tương phản.
Những ấn tượng đầu tiên về Bắc Kỳ
Ấn tượng ban đầu của Hocquard về Bắc Kỳ không mấy dễ chịu. Dưới bầu trời xám xịt, dòng sông Hồng đục ngầu chảy giữa những bờ đất sét thấp lè tè, tạo nên một khung cảnh có phần ảm đạm. Hải Phòng hiện ra như một thành phố nhỏ bé với những công trình kiến trúc đơn sơ, phía sau là những vùng đất hoang vu, đầm lầy rộng lớn.
Tuy nhiên, sự quan sát tỉ mỉ và tinh tế của một bác sĩ quân y đã giúp Hocquard nhận thấy những chi tiết độc đáo trong đời sống của người dân nơi đây. Ông ghi lại những hình ảnh về những con đường làng chật chội, những ngôi nhà tranh thấp bé, những người dân phu nghèo khổ với những bộ quần áo rách rưới, và cả những đàn lợn con chạy rông trên đường. Bệnh viện Hải Phòng được ông mô tả là một nơi khang trang với đầy đủ tiện nghi, nơi chăm sóc những binh lính bị thương trong các trận chiến.
Khám phá Hà Nội và đời sống thường nhật
Hành trình của Hocquard tiếp tục đến Hà Nội, một thành phố cổ kính với những nét đẹp riêng biệt. Sông Hồng chảy qua Hà Nội với bờ đê cao và những công trình kiến trúc đặc trưng của cả người Pháp lẫn người Việt. Khu nhượng địa của Pháp hiện lên như một ốc đảo giữa lòng thành phố với những tòa nhà ba tầng kiên cố, còn những khu dân cư của người bản xứ lại mang dáng vẻ giản dị và mộc mạc.
Hocquard không chỉ mô tả cảnh vật mà còn dành nhiều thời gian quan sát và tìm hiểu về đời sống thường nhật của người dân Hà Nội. Ông ghi lại những hình ảnh về những con phố nhộn nhịp, những cửa hiệu may đo, những xưởng khảm trai tài hoa. Đặc biệt, ông còn chú ý đến cách ăn mặc, trang sức và những phong tục tập quán của người dân, từ tầng lớp bình dân đến giới thượng lưu.
Những ghi chép của Hocquard cho thấy sự đa dạng trong trang phục của người dân Bắc Kỳ, từ những bộ áo dài truyền thống đến những chiếc nón lá duyên dáng. Ông cũng quan sát thấy sự khác biệt giữa cách ăn mặc của nam giới và nữ giới, cũng như những chi tiết trang sức đặc trưng của từng tầng lớp xã hội.
Những góc nhìn nhân văn và sự tương phản
Điều đặc biệt trong tác phẩm của Hocquard là sự kết hợp giữa góc nhìn của một nhà quan sát khoa học và một người có trái tim nhân văn. Ông không chỉ mô tả những điều mình nhìn thấy mà còn đưa ra những nhận xét sâu sắc về xã hội, con người và văn hóa Việt Nam. Ông không ngần ngại chỉ ra những mặt trái của xã hội, những sự tương phản giữa cuộc sống của người giàu và người nghèo, giữa người Pháp và người Việt, nhưng đồng thời cũng bày tỏ sự tôn trọng và khâm phục đối với những giá trị văn hóa và truyền thống tốt đẹp của người dân bản địa.
Hocquard cũng thể hiện sự ngạc nhiên và thích thú trước sự khéo léo và tài năng của những người thợ thủ công Việt Nam, từ những người thợ may đến những nghệ nhân khảm trai. Ông miêu tả tỉ mỉ quy trình làm ra những sản phẩm thủ công tinh xảo, đồng thời thể hiện sự trân trọng đối với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Kết luận
“Một chiến dịch ở Bắc Kỳ” không chỉ là một cuốn nhật ký hành trình mà còn là một tác phẩm văn hóa mang giá trị lịch sử sâu sắc. Qua ngòi bút của bác sĩ Charles Édouard Hocquard, chúng ta có cơ hội khám phá một phần của quá khứ, hiểu thêm về cuộc sống và con người Việt Nam vào cuối thế kỷ 19. Tác phẩm này không chỉ là một nguồn tư liệu quý giá mà còn là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc trân trọng và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Hy vọng rằng bài viết này đã mang đến cho quý độc giả những thông tin hữu ích và những trải nghiệm thú vị. Hãy tiếp tục theo dõi chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa” trên dinhbaochau.com để cùng nhau khám phá những giá trị văn hóa và tri thức quý báu từ quá khứ.