Chào mừng quý vị đến với chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa”, nơi chúng ta cùng nhau khám phá những giá trị tinh thần sâu sắc từ quá khứ, để soi sáng hành trình tâm linh của mỗi người. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về một pháp môn tu tập quen thuộc trong Phật giáo, đó là niệm danh hiệu “Nam Mô A Di Đà Phật”. Liệu việc niệm Phật có đơn giản chỉ là một câu cửa miệng, hay ẩn chứa những ý nghĩa sâu xa hơn mà chúng ta cần khám phá? Hãy cùng nhau tìm hiểu trong bài viết này.
Phật giáo, với sự đa dạng các tông phái, mang đến nhiều phương pháp tu tập khác nhau, phù hợp với căn cơ và hoàn cảnh của từng người. Sự phân chia này không xuất phát từ mâu thuẫn hay tranh giành quyền lực, mà từ sự khác biệt trong cách hiểu và thực hành giáo pháp. Ban đầu, Đức Phật Thích Ca thuyết giảng những điều giản dị để mọi người dễ tiếp cận, sau đó nâng cao dần theo sự phát triển của Phật giáo. Hai hệ phái lớn là Phật giáo Nam Tông (Tiểu thừa) và Bắc Tông (Đại thừa) đã ra đời, từ đó phát triển thành nhiều tông phái nhỏ hơn, trong đó có Thiền tông và Tịnh độ tông. Thiền tông chú trọng thiền định, còn Tịnh độ tông tập trung vào niệm Phật.
Vậy, niệm Phật có nguồn gốc từ đâu, mang lại lợi ích gì và cần thực hành như thế nào cho đúng? Để trả lời câu hỏi này, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu một câu chuyện mang đậm ý nghĩa nhân quả. Thái tử A Xà Thế, con vua Tần Bà Sa La, nghe lời xúi giục của Đề Bà Đạt Đa, đã giết vua cha và lên ngôi. Kiếp trước, A Xà Thế là một tu sĩ bị vua Tần Bà Sa La ép phải đầu thai sớm để có con nối dõi. Vì thế, kiếp này A Xà Thế phải chịu quả báo. Trong lúc đau khổ tột cùng, hoàng hậu Vi Đề Hy đã cầu xin Đức Phật cứu độ. Đức Phật hiện ra và cho bà thấy nhân quả của nghiệp báo. Bà chọn cõi Tịnh Độ của Đức Phật A Di Đà và được Phật dạy phép Quán Vô Lượng Thọ, giúp bà được vãng sanh về cõi Phật sau khi qua đời.
Câu chuyện trên cho thấy, niệm Phật không chỉ đơn thuần là một hình thức tụng niệm, mà còn là một phương pháp quán chiếu để gieo nhân lành, tránh quả dữ. Niệm Phật là sự kết nối với Đức Phật A Di Đà và cõi Tịnh Độ thanh tịnh. Năm 1987, ngài Khoan Tịnh Đại Sứ, đệ tử của Hư Vân Hòa Thượng, đã kể lại trong cuốn Tây Phương Du Ký rằng, ông đã được Quan Thế Âm Bồ Tát đưa đến cõi Cực Lạc và gặp Đức Phật A Di Đà. Ngài dạy rằng, nếu ai tu được Nhất Tâm Bất Loạn, chỉ cần niệm 10 danh hiệu Phật A Di Đà sẽ được vãng sanh về cõi Cực Lạc.
Kinh điển cũng dạy rằng, nếu ai chuyên tâm niệm danh hiệu Đức Phật A Di Đà từ một đến bảy ngày, khi lâm chung, Đức Phật và chư Bồ Tát sẽ hiện đến đón về cõi Cực Lạc. Cõi này có chín phẩm, tùy theo công đức tu tập mà sinh vào các phẩm khác nhau, được sinh ra từ hoa sen chứ không phải từ cha mẹ như cõi Ta Bà này. Đức Phật A Di Đà, với 48 lời nguyện độ sinh, đặc biệt nguyện thứ 18 rằng, “Nếu ai hết lòng tin tưởng, muốn sanh về cõi nước của Ta, chuyên niệm danh hiệu của Ta, người đó sẽ được vãng sanh, trừ những người phạm tội ngũ nghịch và khinh chê Chánh pháp”.
Vậy, chúng ta niệm Phật như thế nào cho đúng cách? Có nhiều phương pháp niệm Phật, như: tụng niệm trong chùa, niệm thầm khi đi lại, niệm khi gặp khó khăn, lần chuỗi, quán tưởng hình tượng Phật, niệm Phật công phu, và chuyên niệm trong mọi lúc. Điều quan trọng nhất là phải có tâm thành kính, tập trung vào từng tiếng niệm, không để tâm xao nhãng. Khi niệm thầm, cần chú tâm vào từng chữ, không để tâm chạy theo các suy nghĩ khác. Khi lần chuỗi, tay tự động lần, còn tâm thì tập trung vào danh hiệu Phật. Cần hiểu rằng, việc niệm Phật không chỉ là hình thức bên ngoài, mà là sự kết nối sâu sắc với tâm linh bên trong.
Yếu tố cốt lõi của pháp môn niệm Phật là “Tín, Hạnh, Nguyện”. “Tín” là tin vào cõi Ta Bà đầy khổ đau, tin vào pháp môn niệm Phật, tin vào cõi Cực Lạc. “Hạnh” là thực hành niệm Phật liên tục trong từng phút giây. “Nguyện” là tâm thành tha thiết cầu được vãng sanh về cõi Tây Phương Cực Lạc. Người tu Tịnh Độ cũng cần phải giữ giới để tránh tạo nghiệp xấu, nếu không sẽ phải luân hồi trở lại cõi Ta Bà này. Niệm Phật là một pháp môn dễ tu, dễ chứng, đặc biệt phù hợp với thời mạt pháp. Nó như một chiếc thuyền từ đưa chúng sinh qua bờ giải thoát.
Bên cạnh niệm Phật, thiền định cũng là một pháp môn quan trọng. Thiền là pháp môn trực chỉ Chân Tâm Kiến Tánh, giúp người tu làm chủ tâm ý, không để bị ngoại cảnh chi phối. Cả hai pháp môn này đều hướng đến mục tiêu giải thoát sinh tử, phù hợp với căn cơ và duyên nghiệp của từng người. Thiền dành cho người có căn cơ cao, còn Tịnh Độ phù hợp với đại chúng. Tuy nhiên, dù tu pháp môn nào, người tu cũng cần phải có thầy hướng dẫn, hiểu rõ mục đích của sự tu tập, và thực hành một cách chuyên cần.
Mục tiêu cuối cùng của việc tu tập là giải thoát khỏi sinh tử luân hồi. Điều dẫn chúng ta đi trong sinh tử chính là nghiệp, được tạo ra bởi thân, miệng và ý. Muốn hết nghiệp, phải dừng ý niệm xấu, thay vào đó bằng những ý niệm thiện lành. Cả thiền và niệm Phật đều hướng đến mục tiêu này, một bên dừng ý niệm hư ảo, một bên dừng miệng hư ảo. Khi tâm được thanh tịnh, chúng ta sẽ thấy rõ chân lý và đạt đến giải thoát. Dù tu pháp môn nào, nếu chuyên tâm quán chiếu và thực hành liên tục từ một đến bảy ngày, chúng ta đều có thể đạt được đạo quả.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người tu tập vẫn gặp khó khăn, đó là do sức định tâm còn yếu. Ý niệm dễ bị xao nhãng, không thể tập trung liên tục. Để khắc phục điều này, chúng ta cần phải quyết tâm, xem như chết trong câu niệm Phật, chết trong quán niệm. Khi đó, việc tu tập sẽ trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Trên con đường tu tập, làm chủ tâm mình là điều quan trọng nhất. Nếu chúng ta không thể làm chủ tâm mình, dù có tu tập bao lâu cũng không đạt được kết quả.
Cũng có ý kiến cho rằng, nên kết hợp cả thiền và tịnh độ trong tu tập. Tuy nhiên, điều này có thể gây khó khăn, bởi Tịnh độ dựa trên niềm tin vào cõi Cực Lạc, còn Thiền tập trung vào việc hiểu rõ các pháp duyên hợp. Việc kết hợp hai pháp môn này có thể khiến người tu bị phân tâm và không đạt được hiệu quả cao nhất. Các pháp môn tu tập trong Phật giáo giống như những con đường khác nhau để lên đỉnh núi, dù đường đi có khác, nhưng khi đến đích, tất cả đều gặp nhau.
Vì vậy, chúng ta không nên phân biệt pháp môn cao thấp, mà nên chọn pháp môn phù hợp với mình và tu tập một cách chuyên cần. Khi đã chứng đắc, thì thiền hay tịnh cũng chỉ là một, cốt làm sao cho tâm được nhất tâm bất loạn. Hãy nhớ rằng, sự tu tập không chỉ là hình thức bên ngoài, mà là sự thay đổi từ bên trong, là quá trình chuyển hóa tâm thức, hướng đến giác ngộ và giải thoát.
Việc niệm Nam Mô A Di Đà Phật không phải là một hành động lung tung, mà là một pháp môn tu tập sâu sắc, nếu chúng ta hiểu rõ ý nghĩa và thực hành đúng cách. Hãy để “Những lời dạy cổ xưa” soi sáng con đường tu tập của bạn, giúp bạn tìm thấy bình an và hạnh phúc đích thực.