Hơn nửa thế kỷ sau bước chân lịch sử đầu tiên của Neil Armstrong trên Mặt Trăng, một cuộc đua không gian mới đang nóng lên từng ngày. Lần này, đích đến không còn là vệ tinh quen thuộc của Trái Đất, mà là Sao Hỏa xa xôi. Tham vọng không chỉ dừng lại ở việc đặt chân lên hành tinh đỏ, mà còn là xây dựng một cộng đồng định cư lâu dài. Tuy nhiên, ngay cả Elon Musk, người sáng lập SpaceX, cũng không hề giấu giếm những rủi ro tiềm ẩn trong sứ mệnh đầy thách thức này. Ông thẳng thắn thừa nhận rằng, “rất nhiều người có thể phải hy sinh ngay từ đầu”, nhấn mạnh tính mạo hiểm tột độ của nhiệm vụ được coi là “mạo hiểm nhất trong lịch sử nhân loại”.
Cuộc đua chinh phục Sao Hỏa đang diễn ra vô cùng sôi động. Hàng loạt sứ mệnh thám hiểm đã được triển khai thành công, như tàu Perseverance của NASA hạ cánh an toàn vào tháng 2 năm 2021, hay tàu Chúc Dung của Trung Quốc hạ cánh thành công vào tháng 5 cùng năm. Những thành tựu này làm dấy lên câu hỏi: Khi nào con người mới thực sự đặt chân lên Sao Hỏa? NASA đặt mục tiêu đưa phi hành gia lên Sao Hỏa vào những năm 2030, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) có kế hoạch 100 năm để xây dựng thuộc địa trên hành tinh đỏ, và Trung Quốc coi việc này là mục tiêu chiến lược dài hạn. Song, tham vọng lớn nhất vẫn thuộc về Elon Musk, người tin rằng SpaceX có thể hoàn thành sứ mệnh này vào năm 2026.
Thách Thức Vượt Xa Mặt Trăng: Hành Trình Đến Sao Hỏa
Tuy nhiên, nhiều nhà khoa học cảnh báo rằng còn quá nhiều vấn đề chưa được giải quyết trong việc du hành vũ trụ đường dài. Việc đưa người lên Mặt Trăng chỉ mất vài ngày, nhưng việc đến và sinh sống trên Sao Hỏa đòi hỏi phải đối mặt với những thách thức phức tạp và nguy hiểm hơn rất nhiều. Chính Elon Musk cũng thừa nhận nhiều người có thể chết trong giai đoạn đầu của hành trình. Những rủi ro trong du hành vũ trụ sâu, vượt xa những gì chúng ta từng biết trong các chuyến đi lên Mặt Trăng, là điều mà các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu.
Khoảng Cách Vượt Trội và Thời Gian Di Chuyển
Các phi hành gia Apollo chỉ mất vài ngày để đến Mặt Trăng. Ngược lại, hành trình đến Sao Hỏa có thể kéo dài từ 6 đến 9 tháng, với khoảng cách từ 56 triệu đến 400 triệu km, tùy thuộc vào vị trí tương đối giữa Trái Đất và Sao Hỏa. Khoảng cách quá lớn và thời gian di chuyển dài đặt ra vô số thách thức. Phó giáo sư Alice Gorman tại Đại học Flinders nhận định rằng, khi bay lên Mặt Trăng, chúng ta luôn có thể tính đến phương án giải cứu hoặc tiếp tế từ Trái Đất hay trạm vũ trụ. Nhưng với Sao Hỏa, điều đó gần như là bất khả thi.
Mối Nguy Hiểm Từ Mặt Trời Và Bão Bụi Sao Hỏa
Bão Mặt Trời: Hiểm Họa Chết Người
Trong hành trình dài đằng đẵng đến Sao Hỏa, các phi hành gia phải đối mặt với một trong những mối đe dọa đáng sợ nhất của không gian: bão mặt trời. Đây là những vụ nổ mạnh nhất trong hệ Mặt Trời, với sức công phá tương đương 100 quả bom hydro mà Liên Xô từng thử nghiệm năm 1961 (Tsar Bomba). Tsar Bomba mạnh gấp 3800 lần quả bom mà Mỹ ném xuống Hiroshima trong Thế chiến II, tạo ra cơn địa chấn 5,7 độ richter và phá hủy mọi thứ trong phạm vi 35 km, với sóng xung kích có thể gây hư hại trong bán kính 900 km. Từ trường của Trái Đất bảo vệ chúng ta khỏi bức xạ Mặt Trời, nhưng trong không gian, các phi hành gia sẽ hoàn toàn không có sự bảo vệ này. Các sứ mệnh Apollo tránh được bão Mặt Trời nhờ sự tính toán chính xác của các nhà khoa học NASA khi chọn những ngày không có hiện tượng này, tuy nhiên một chuyến đi kéo dài vài tháng đến Sao Hỏa không cho phép sự may mắn đó.
Bão Bụi: Kẻ Thù Thầm Lặng Trên Sao Hỏa
Không chỉ bức xạ từ bão Mặt Trời, ngay cả khi đã hạ cánh thành công, môi trường khắc nghiệt của Sao Hỏa vẫn là một thử thách lớn. Với bầu khí quyển mỏng và không có lá chắn từ trường như Trái Đất, các phi hành gia sẽ phải đối mặt với bức xạ Mặt Trời và bức xạ vũ trụ. Bão bụi cũng là một mối đe dọa lớn. Sao Hỏa không có nguồn năng lượng nào khác ngoài các tấm pin mặt trời, nhưng khi cơn bão bụi kéo dài hàng tháng trời, ánh sáng sẽ bị chặn hoàn toàn, khiến hệ thống này không thể hoạt động. Các phi hành gia có thể rơi vào tình cảnh thiếu năng lượng để sưởi ấm trong những đêm lạnh giá của Sao Hỏa. Theo các nhà khoa học tại NASA, bão bụi trên Sao Hỏa có thể mạnh hơn nhiều so với Trái Đất, tạo ra từ trường cực mạnh khi các hạt bụi cọ xát vào nhau, gây ra một môi trường vô cùng nguy hiểm. Phó giáo sư Joseph Michalski tại Đại học Hồng Kông cho rằng biện pháp khả thi nhất là sống trong các hang động để tránh bức xạ và bão bụi, nhưng không ai muốn đi hàng trăm triệu km chỉ để sống như thời tiền sử trong hang động.
Yếu Tố Sống Còn: Thức Ăn, Nước Và Oxy
Để hiện thực hóa tham vọng đưa con người định cư trên Sao Hỏa, chúng ta cần đảm bảo ba yếu tố cơ bản: thức ăn, nước và oxy. Trong bộ phim “Người về từ Sao Hỏa”, phi hành gia bị mắc kẹt đã sống sót bằng cách trồng khoai tây trên đất Sao Hỏa được trộn với phân của chính mình. NASA cũng đang nghiên cứu một phương pháp tương tự, nhưng thay vì khoai tây, họ đã thành công trong việc trồng tảo tuyết. Loại tảo này có khả năng phát triển trong môi trường khắc nghiệt và có thể cung cấp cả thực phẩm lẫn oxy. Tuy nhiên, nghiên cứu này vẫn đang ở giai đoạn đầu. Về nước, các nhà khoa học tin rằng có thể tìm thấy trong các lớp băng dưới bề mặt Sao Hỏa. Việc xác định vị trí chính xác của những hồ băng này là điều tối quan trọng.
Hành Trình Trở Về Trái Đất: Thử Thách Công Nghệ Lớn Nhất
Trừ khi bạn sẵn sàng cho một hành trình một chiều đến Sao Hỏa, việc quay trở về Trái Đất là không thể thiếu. Theo Phó giáo sư Joseph Michalski, một trong những thách thức công nghệ lớn nhất của sứ mệnh Sao Hỏa là tìm cách sản xuất đủ nhiên liệu cho tên lửa quay trở lại. Chúng ta không thể mang theo đủ nhiên liệu cho cả chuyến đi và về vì khối lượng quá lớn. Giải pháp khả thi nhất là sản xuất nhiên liệu ngay trên Sao Hỏa bằng cách tách hydro từ nước. Tuy nhiên, việc tìm nguồn nước trên Sao Hỏa và thực hiện quy trình này không hề đơn giản.
Kết Luận: Một Chặng Đường Dài Phía Trước
Dù các bước tiến hiện nay mang lại nhiều hy vọng, việc hiện thực hóa giấc mơ định cư trên hành tinh đỏ có thể mất nhiều thập kỷ, thậm chí hàng thế kỷ. Tuy nhiên, mỗi bước tiến về công nghệ và hiểu biết về vũ trụ đang đưa chúng ta ngày càng gần hơn với mục tiêu chinh phục Sao Hỏa. Đây không chỉ là một hành trình khám phá, mà còn là khát vọng sinh tồn và phát triển của loài người. Hành trình đầy rủi ro nhưng cũng đầy vinh quang này hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho nhân loại.