Trận Đồng Quan không chỉ là một cuộc đối đầu quân sự mà còn là minh chứng cho tài thao lược và sự khốn đốn của Tào Tháo trước một mãnh tướng như Mã Siêu. Sau thất bại nặng nề tại Xích Bích, Tào Tháo đối mặt với nguy cơ mất quyền kiểm soát Trung Nguyên. Bài viết này sẽ đi sâu vào diễn biến trận chiến Đồng Quan, phân tích những quyết định và chiến thuật của Tào Tháo, cũng như sức mạnh đáng gờm của liên quân Tây Lương.
Sau trận Xích Bích, thế chân vạc Tam Quốc dần hình thành. Tào Tháo tuy vẫn giữ được vị thế ở Trung Nguyên, nhưng binh lực hao tổn, các vùng đất phía nam lần lượt rơi vào tay Tôn Quyền và Lưu Bị. Trong bối cảnh đó, mối đe dọa từ phía Tây nổi lên với sự lớn mạnh của Mã Siêu ở Tây Lương.
Mã Siêu, con trai Mã Đằng, được Tào Tháo phong tước để tạm thời xoa dịu. Tuy nhiên, Mã Siêu không cam phận ở Tây Lương mà nuôi chí lớn, muốn hùng cứ thiên hạ. Ông liên kết với Hàn Toại, một thế lực khác ở Tây Lương, và chiêu mộ quân sĩ. Năm 211, Tào Tháo mượn cớ đánh Hà Trung để tiến quân về phía Tây, gây sức ép lên Mã Siêu và Hàn Toại.
Mã Siêu cùng Hàn Toại nhận ra ý đồ của Tào Tháo, liền nổi binh chống lại. Liên quân Tây Lương với hơn 10 vạn quân tiến đánh Đồng Quan, cửa ải quan trọng được Tào Tháo xây dựng để phòng thủ phía Tây.
Diễn Biến Trận Chiến Đồng Quan:
-
Phòng tuyến vững chắc của Tào Tháo: Đồng Quan được xây dựng kiên cố, với địa hình hiểm trở, phía bắc có sông Hoàng Hà, phía nam có dãy Tần Lĩnh, tạo thành một phòng tuyến tự nhiên vững chắc. Tào Tháo giao cho Tào Nhân trấn giữ Đồng Quan, dặn dò cố thủ, không giao chiến.
-
Chiến thuật dụ địch: Tào Tháo chủ động giao chiến với quân Mã Siêu, mục đích là để dụ liên quân Tây Lương tập trung vào Đồng Quan, làm suy yếu lực lượng tại các khu vực khác. Ông chuyển hướng tấn công vào sườn địch, buộc Mã Siêu phải rời bỏ phòng tuyến Đồng Quan, lui về giữ vị khẩu bên bờ sông Vị Thủy.
-
Vượt sông Vị Thủy: Tào Tháo bí mật cho quân vượt sông Vị Thủy bằng cầu phao. Mã Siêu không kịp trở tay, quân Tào đã sang được bờ nam. Kỵ binh Tây Lương tinh nhuệ phản công quyết liệt, khiến quân Tào rối loạn. Tào Tháo suýt mất mạng, phải cắt râu, vứt áo để thoát thân.
-
Cố thủ và phản công: Sau khi vượt sông thành công, Tào Tháo chủ trương cố thủ, không giao chiến, chờ cơ hội phản công. Ông nhận thấy quân Tây Lương dù đông nhưng không đoàn kết, dễ bị chia rẽ. Trong khi đó, Mã Siêu liên tục tăng viện, tưởng rằng Tào Tháo không hề biết đến kế hoạch của mình. Tào Tháo mừng rỡ, mở tiệc ăn mừng, làm quân Tây Lương mất cảnh giác.
-
Cuộc chiến trên sông Vị: Mã Siêu biết được âm mưu vượt sông của Tào Tháo, liền tổ chức chặn đánh trên sông. Tuy nhiên, do không thông thạo thủy chiến, quân Tây Lương bị quân Tào đánh bại. Tào Tháo lại vượt sông thành công, cắm cờ lập trại. Mã Siêu tức giận dẫn quân đánh úp, gây ra hỗn loạn. Tào Tháo lại một lần nữa gặp nguy hiểm, may nhờ quân sĩ liều mình cứu thoát.
-
Xây thành và phòng thủ: Tào Tháo cho xây thành bằng băng đá qua đêm, tạo thành phòng tuyến vững chắc. Mã Siêu dù tấn công quyết liệt cũng không thể phá vỡ. Tào Tháo chuyển sang thế phòng ngự, chờ cơ hội phản công.
-
Kế ly gián: Tào Tháo dùng kế ly gián, khiến Mã Siêu nghi ngờ Hàn Toại. Ông bí mật liên lạc với Hàn Toại, khiến Mã Siêu nổi giận. Nội bộ liên quân Tây Lương xảy ra mâu thuẫn, không còn phối hợp tác chiến hiệu quả. Tào Tháo thừa cơ tấn công, đánh tan liên quân Tây Lương.
Kết Cục và Ý Nghĩa:
Trận Đồng Quan kết thúc với thất bại của liên quân Tây Lương. Mã Siêu phải chạy sang nương nhờ bộ tộc Nhung, sau này đầu quân cho Lưu Bị. Tào Tháo củng cố vị thế ở Trung Nguyên, nhưng cũng chịu tổn thất không nhỏ.
Trận Đồng Quan là một trong những trận chiến ác liệt nhất trong cuộc đời Tào Tháo, thể hiện tài thao lược, khả năng ứng biến và sự tàn nhẫn của ông. Đồng thời, trận chiến cũng cho thấy sức mạnh đáng gờm của Mã Siêu, một trong những mãnh tướng hàng đầu thời Tam Quốc. Chiến thắng tại Đồng Quan củng cố vị thế của Tào Tháo ở Trung Nguyên nhưng không dập tắt được những mầm mống chống đối, cũng như ý chí phục hưng nhà Hán của các thế lực khác.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung. Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ. Tam Quốc Chí.
- Các bài nghiên cứu lịch sử về thời Tam Quốc.