Từ lâu, các nhà thiên văn học đã biết rằng các thiên hà không đứng yên mà luôn chuyển động với tốc độ lớn. Theo định luật Hubble, các thiên hà đang di chuyển ra xa nhau với tốc độ tỉ lệ thuận với khoảng cách giữa chúng. Tuy nhiên, vào năm 1986, một dị thường hấp dẫn trong không gian liên thiên hà, được gọi là “Điểm Hút Lớn” (Great Attractor), đã được phát hiện. Vậy, điểm hút lớn này là gì và tại sao nó lại có sức hút mạnh mẽ đến vậy? Liệu nó có tác động đến thiên hà của chúng ta?
Sức Mạnh của Lực Hấp Dẫn và Sự Chuyển Động Trong Vũ Trụ
Trong vũ trụ bao la, mọi vật thể đều không ngừng chuyển động và thay đổi. Lực hấp dẫn phổ quát cho thấy độ lớn của lực hấp dẫn liên quan đến khối lượng của các thiên thể. Ví dụ, Mặt Trăng bị hút bởi Trái Đất và quay quanh nó, hay các hành tinh quay quanh Mặt Trời do khối lượng vượt trội của nó. Các hệ sao tương tự như Mặt Trời tạo thành các thiên hà, và ở trung tâm các thiên hà thường có một lỗ đen siêu lớn thu hút các hệ sao quay quanh. Nhưng vũ trụ không dừng lại ở các thiên hà, mà còn có các cụm thiên hà và siêu đám thiên hà, nơi các thiên thể được điều khiển bởi cùng một lực hấp dẫn.
Điểm Hút Lớn: Dị Thường Hấp Dẫn Tại Trung Tâm Siêu Đám Laniakea
Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, có một vùng dị thường về lực hấp dẫn nằm ở trung tâm của siêu đám Laniakea, được gọi là “Điểm Hút Lớn”. Để hiểu rõ hơn về sự phát hiện này, ta cần quay ngược lại lịch sử khám phá vũ trụ của con người. Ban đầu, việc khám phá vũ trụ dựa vào quan sát. Khi lý thuyết Vụ Nổ Lớn trở thành lý thuyết chính thống, bức xạ nền vi sóng vũ trụ đã trở thành một phần quan trọng để nghiên cứu nguồn gốc của vũ trụ. Các nhà khoa học đã phát hiện ra sự chênh lệch nhỏ về nhiệt độ ở hai đầu của dải ngân hà, gợi ý về một lực hút bí ẩn nào đó.
Hành Trình Khám Phá Điểm Hút Lớn
Đến những năm 1980, khi nghiên cứu hiện tượng dịch chuyển đỏ của các thiên thể, các nhà khoa học phát hiện ra một số lượng lớn các thiên hà cổ đại va chạm và giải phóng năng lượng khổng lồ. Điều này làm dấy lên suy đoán về một nguồn lực hấp dẫn rất lớn. Điều đáng ngạc nhiên là điểm hút này lại nằm trên cùng mặt phẳng với đĩa ngân hà, tạo điều kiện cho các nghiên cứu sâu hơn. Tuy nhiên, do nhiều lớp cản trở, các nhà khoa học đã gặp khó khăn trong việc quan sát trực tiếp. Bằng cách theo dõi chuyển động của các thiên hà xung quanh, họ đã xác định rằng khu vực dị thường này cách Trái Đất khoảng 150 đến 250 triệu năm ánh sáng, và năng lượng của nó ảnh hưởng đến các thiên hà trong phạm vi hàng trăm triệu năm ánh sáng.
Đến tháng 9 năm 2014, một bước đột phá mới đã được thực hiện thông qua việc định nghĩa vận tốc hướng tâm của các thiên hà, giúp khám phá ra siêu đám Laniakea, chứa khoảng 100.000 thiên hà, với đường kính khoảng 520 triệu năm ánh sáng. Điểm hút lớn này ảnh hưởng đến chuyển động của các thiên thể trong bán kính 260 triệu năm ánh sáng.
Bản Chất và Sức Mạnh của Điểm Hút Lớn
Vậy, điểm hút lớn là gì? Hầu hết các học giả tin rằng, lực hấp dẫn này không phải do lỗ đen hay thiên thể thông thường gây ra. Các quan sát thiên văn cho thấy, để tạo ra chuyển động của số lượng lớn siêu thiên hà trong phạm vi 520 triệu năm ánh sáng, khối lượng của điểm hút lớn phải gấp ít nhất 20.000 lần khối lượng của dải ngân hà. Lỗ đen không thể đạt đến khối lượng này. Vậy, có thể lực hút này là do một cụm thiên hà tạo ra? Tuy nhiên, khoảng cách giữa khối lượng của cụm thiên hà và khối lượng thực tế của điểm hút lớn vẫn là một bí ẩn.
Có giả thuyết cho rằng, siêu đám Shapley ở khoảng cách 650 triệu năm ánh sáng có thể có lực hấp dẫn đủ mạnh, với đường kính có thể đạt tới 4 tỷ năm ánh sáng, và có thể là nguồn gốc của điểm hút lớn. Mặc dù vẫn còn nhiều tranh cãi, siêu đám Shapley được xem là vật thể liên kết hấp dẫn lớn nhất được biết đến.
Tác Động của Điểm Hút Lớn Đến Vũ Trụ
Mặc dù điểm hút lớn có sức mạnh đáng kinh ngạc, nhưng nó không gây ra tác động thảm khốc đến sự vận hành và ổn định chung của vũ trụ. Các thiên hà và cấu trúc trong vũ trụ đã hình thành và thích nghi với sự tồn tại của điểm hút lớn. Khi nó tác động, nó vẫn tuân theo các quy luật vật lý của vũ trụ và sự cân bằng lực. Dù hiện tại chúng ta chưa thể hiểu hết bản chất của điểm hút lớn, nhưng với sự tiến bộ của công nghệ và các góc nhìn quan sát mới, chúng ta hoàn toàn có thể khám phá ra những bí ẩn này trong tương lai.
Kết luận
Điểm Hút Lớn vẫn là một bí ẩn lớn của vũ trụ, thách thức sự hiểu biết của chúng ta về lực hấp dẫn và sự chuyển động của các thiên hà. Với những khám phá và nghiên cứu mới, chúng ta hy vọng sẽ sớm làm sáng tỏ được bản chất của nó và hiểu rõ hơn về sự vận hành của vũ trụ bao la.