Chào mừng bạn đến với dinhbaochau.com, nơi chúng tôi khai mở những giá trị văn hóa và tâm linh sâu sắc. Hôm nay, Chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa” sẽ đưa bạn đến với một tác phẩm kinh điển, một góc nhìn về phong tục, tập quán Việt xưa qua chương 1 của “Đất Lề Quê Thói” – tác phẩm của cố nhà văn Nhất Thanh. Hành trình này không chỉ là một cuộc khám phá về quá khứ mà còn là cơ hội để mỗi chúng ta nhìn lại và trân trọng những giá trị truyền thống đã nuôi dưỡng tâm hồn Việt.
Phong Tục, Lệ Thói: Nét Đẹp Văn Hóa Việt
“Đất Lề Quê Thói” mở đầu bằng những trăn trở về sự đổi thay của xã hội, khi mà hai tiếng “lệ thói” dần trở nên xa lạ. Tác giả Nhất Thanh đã đặt vấn đề một cách sâu sắc, rằng liệu những phong tục, nếp sống truyền thống có còn giữ được vị thế trong dòng chảy hiện đại? Ông đưa ra định nghĩa về “phong” là sự cảm hóa từ người trên, và “tục” là sự tiếp nhận, hình thành thói quen từ người dưới. Phong tục, như vậy, không chỉ là những hành vi đơn lẻ mà còn là biểu hiện của một nền văn hóa, một hệ thống giá trị được truyền từ đời này sang đời khác.
Tác giả nhấn mạnh rằng, phong tục không chỉ là những tập quán đơn thuần mà còn phản ánh chính trị, xã hội. Từ xa xưa, các bậc vua chúa, quan lại thường lấy phong tục của dân làm thước đo để đánh giá chính sự. Một xã hội tốt đẹp là một xã hội có phong tục thuần phong mỹ tục, nơi người dân sống hòa thuận, đạo đức, tuân theo những chuẩn mực tốt đẹp. Chính vì vậy, việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống là vô cùng quan trọng.
Sự Hình Thành và Phát Triển của Môn Phong Tục Học
Để hiểu rõ hơn về phong tục, Nhất Thanh đã dẫn chúng ta đến với lịch sử hình thành và phát triển của môn phong tục học trên thế giới. Từ cuối thế kỷ 18, các nhà nghiên cứu đã bắt đầu quan tâm đến việc khảo cứu và phân loại phong tục. Các hội nghiên cứu về phong tục học đã được thành lập, các cuộc hội nghị quốc tế về chủ đề này cũng đã diễn ra. Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn của xã hội đối với việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa.
Tác giả cũng điểm qua những công trình nghiên cứu về phong tục ở Pháp, Anh, Đức và nhiều nước khác, trong đó có những công trình phân loại phong tục một cách khoa học và chi tiết. Điều này cho thấy, việc nghiên cứu phong tục không chỉ dừng lại ở việc mô tả, ghi chép mà còn đi sâu vào phân tích, lý giải các hiện tượng văn hóa.
Phong Tục Việt Nam: Một Kho Tàng Văn Hóa
Quay trở lại với Việt Nam, Nhất Thanh nhận thấy rằng, tuy có một kho tàng phong tục vô cùng phong phú và đa dạng, nhưng việc nghiên cứu và biên khảo về phong tục lại chưa được quan tâm đúng mức. Từ thế kỷ 14 trở đi, tuy có những ghi chép về phong tục, nhưng chủ yếu là ở dạng địa chí, chưa có những công trình nghiên cứu chuyên sâu.
Mãi đến đầu thế kỷ 20, mới có những tác phẩm nghiên cứu về phong tục Việt Nam bằng chữ quốc ngữ, tiêu biểu là “Việt Nam phong tục” của Phan Kế Bính. Tuy nhiên, các công trình này cũng chỉ tập trung vào việc mô tả, ghi chép, chưa đi sâu vào phân tích và lý giải các hiện tượng văn hóa.
Tác giả cho rằng, một trong những kho tàng phong tục quý giá của Việt Nam chính là tục ngữ, ca dao, thành ngữ. Những câu nói này không chỉ phản ánh những nếp sống, sinh hoạt của người Việt mà còn chứa đựng những bài học sâu sắc về đạo lý, về cách sống. Việc sưu tầm, nghiên cứu và bảo tồn những giá trị văn hóa này là vô cùng cần thiết.
Những Thay Đổi và Thách Thức
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nhiều phong tục truyền thống đang dần bị mai một. Sự giao thoa văn hóa, sự du nhập của những lối sống mới đã làm thay đổi ít nhiều những giá trị văn hóa truyền thống. Tuy nhiên, tác giả cũng chỉ ra rằng, có những thay đổi là tất yếu và là một phần của quá trình phát triển. Điều quan trọng là chúng ta phải biết giữ gìn những giá trị cốt lõi, những nét đẹp văn hóa của dân tộc, đồng thời biết tiếp thu những giá trị văn minh của thế giới.
Nhất Thanh cũng bày tỏ sự trăn trở về việc nhiều người Việt Nam, đặc biệt là những người sống ở thành thị, đang dần mất đi bản sắc văn hóa dân tộc. Ông cho rằng, việc giáo dục thế hệ trẻ về các giá trị văn hóa truyền thống là vô cùng cần thiết để giữ gìn và phát huy những nét đẹp văn hóa của dân tộc.
Kết Luận
Chương 1 của “Đất Lề Quê Thói” là một lời nhắc nhở về những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, về tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy những giá trị đó trong bối cảnh xã hội hiện đại. Tác phẩm không chỉ là một tài liệu khảo cứu về phong tục mà còn là một tác phẩm văn học mang đậm giá trị nhân văn, khơi dậy trong lòng mỗi chúng ta tình yêu quê hương, đất nước và lòng tự hào dân tộc. Hãy cùng dinhbaochau.com tiếp tục khám phá những giá trị sâu sắc trong các chương tiếp theo của “Đất Lề Quê Thói” và những lời dạy cổ xưa khác để thêm trân quý hành trình tâm linh của mình.
Nguồn tham khảo:
- Nhất Thanh. (2019). Đất Lề Quê Thói. NXB Văn hóa – Văn nghệ.