Trận chiến Hán Trung, một trong những chiến dịch quan trọng bậc nhất thời Tam Quốc, đánh dấu cuộc đối đầu trực diện giữa hai thế lực hùng mạnh: Tào Tháo và Lưu Bị. Đây không chỉ là cuộc tranh giành lãnh thổ mà còn là sự khẳng định vị thế và mưu đồ bá chủ thiên hạ của hai nhà quân sự tài ba. Thất bại tại Hán Trung buộc Tào Tháo phải chấp nhận sự tồn tại của Thục Hán, mở ra một trang mới trong lịch sử Tam Quốc.
Hán Trung – Vị Trí Chiến Lược Quan Trọng
Hán Trung, vùng đất thuộc tỉnh Thiểm Tây ngày nay, sở hữu vị trí địa lý chiến lược, là cửa ngõ vào Tây Xuyên. Nơi đây không chỉ có địa hình hiểm trở với núi non trùng điệp, mà còn là điểm giao cắt các tuyến đường huyết mạch. Kiểm soát Hán Trung đồng nghĩa với việc nắm giữ chìa khóa để tiến vào hoặc bảo vệ Tây Xuyên, do đó, Tào Tháo và Lưu Bị đều coi đây là một vùng đất không thể bỏ qua.
Năm 215, khi Lưu Bị đang giao tranh với Tôn Quyền ở Kinh Châu, Tào Tháo bất ngờ tấn công Hán Trung và nhanh chóng giành quyền kiểm soát. Mưu sĩ của Tào Tháo khuyên ông thừa thắng tiến đánh Tây Xuyên, nhưng Tào Tháo lại quyết định rút quân về, để lại tướng Hạ Hầu Uyên trấn thủ. Quyết định này của Tào Tháo cho đến nay vẫn còn là một dấu hỏi lớn trong lịch sử.
Giai Đoạn Tranh Chấp và Trận Chiến Đầu Tiên
Mặc dù Hán Trung đã rơi vào tay Tào Tháo, Lưu Bị vẫn nuôi ý định chiếm lại vùng đất này. Do bận giao tranh với Tôn Quyền, Lưu Bị chỉ có thể cử Trương Phi trấn giữ biên giới, ngăn không cho quân Tào tiến vào Tây Xuyên.
Năm 217, Trương Cáp mang quân xuống phía nam, cướp bóc dân chúng. Trương Phi lập tức ra quân nghênh chiến. Hai bên giằng co hơn 50 ngày. Trương Phi dùng kế giả say, dụ Trương Cáp vào ổ phục kích, khiến quân Tào thua to, phải rút về Nam Trịnh. Chiến thắng này đã giúp Lưu Bị củng cố biên giới Tây Xuyên, đồng thời loại bỏ mối đe dọa trực tiếp từ quân Tào.
Lưu Bị Quyết Tâm Chinh Phạt Hán Trung
Sau khi hòa hoãn với Tôn Quyền, Lưu Bị dồn toàn lực cho chiến dịch Hán Trung. Ông sai Trương Phi đóng quân ở Cố Sơn, Ngô Lan đóng ở Hạ Bi. Tào Tháo lập tức phái Tào Hồng và Tào Hưu đến nghênh chiến. Tuy nhiên, lần này quân Thục đã không mắc mưu của Tào Tháo. Tào Hồng tập trung đánh Ngô Lan, khiến Ngô Lan thất bại và tử trận.
Mặc dù vậy, thất bại này không làm lay chuyển quyết tâm của Lưu Bị. Ông giao Thành Đô cho Gia Cát Lượng trấn giữ, còn mình cùng các tướng tài như Trương Phi, Mã Siêu, Triệu Vân, Hoàng Trung, Ngụy Diên dẫn đại quân tiến đánh Hán Trung. Cuộc chiến phân tranh thiên hạ giữa Tào Ngụy và Thục Hán chính thức bắt đầu.
Hán Trung Đại Chiến – Những Trận Đánh Nảy Lửa
Khi chiến dịch bắt đầu, Lưu Bị cho quân chiếm núi Mã Minh Các, một vị trí quan sát thuận lợi. Hạ Hầu Uyên nhận ra ý đồ của Lưu Bị, liền mang quân tấn công. Lưu Bị phản công, quân Thục giành được một số thắng lợi. Tuy nhiên, khi hai bên giao chiến, quân Thục không thể chiếm ưu thế tuyệt đối, chiến sự lâm vào thế giằng co.
Đầu năm 219, Lưu Bị cho quân vượt sông Định Quân Sơn, một nhánh của sông Hán Thủy, và chiếm được thế chủ động. Hạ Hầu Uyên vội vã dẫn quân phản công, nhưng bị trúng kế mai phục của Hoàng Trung. Hạ Hầu Uyên bị Hoàng Trung chém chết, quân Tào đại bại. Đây là một đòn giáng mạnh vào uy tín của quân Tào, đồng thời mở ra hy vọng cho quân Thục trong việc giành lại Hán Trung.
Sau trận thua ở Định Quân Sơn, Tào Tháo đích thân mang quân đến Hán Trung. Ông cố gắng giành lại thế chủ động bằng cách chiếm kho lương của quân Thục. Tuy nhiên, quân Thục đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Triệu Vân đã cứu được Hoàng Trung khỏi vòng vây, đồng thời đánh tan quân Tào.
Kết Cục Chiến Dịch và Tầm Quan Trọng Lịch Sử
Sau hơn một tháng giao tranh, quân Tào liên tục thất bại, lương thực cạn kiệt. Tào Tháo buộc phải ra lệnh rút quân vào tháng 5 năm 219. Lưu Bị giành chiến thắng vang dội, chiếm được Hán Trung. Hai tháng sau, Lưu Bị xưng Hán Trung Vương, sánh ngang với Tào Tháo, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp của mình.
Chiến thắng Hán Trung mang ý nghĩa lịch sử to lớn đối với Lưu Bị. Ông đã hoàn thành giấc mơ phục hưng nhà Hán, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của Thục Hán sau này. Về phía Tào Tháo, thất bại ở Hán Trung đánh dấu sự suy yếu của ông, khiến mộng bá chủ Trung Nguyên tan thành mây khói. Dù sau này Tào Tháo vẫn có những trận đánh lớn, nhưng vai trò của ông đã không còn đậm nét như trước.
Kết Luận
Đại chiến Hán Trung là một chiến dịch quân sự quan trọng, không chỉ định hình lại cục diện Tam Quốc mà còn thể hiện tài năng quân sự của cả Tào Tháo và Lưu Bị. Thất bại ở Hán Trung là một bước lùi đáng kể của Tào Tháo, đồng thời mở ra thời kỳ hoàng kim của nhà Thục Hán. Trận chiến này đã đi vào lịch sử như một minh chứng cho những mưu lược và sự tranh đấu không khoan nhượng của các thế lực trong thời đại loạn lạc.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung. Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ. Tam Quốc Chí.
- Các bài nghiên cứu lịch sử về Tam Quốc.