Lịch sử Trung Hoa chứng kiến nhiều thời kỳ loạn lạc, nhưng có lẽ không giai đoạn nào sánh được với sự nổi tiếng và sức ảnh hưởng của thời Tam Quốc. Đây là giai đoạn lịch sử đầy biến động, với những cuộc chinh chiến liên miên giữa ba thế lực Ngụy, Thục, Ngô, xuất phát từ những năm cuối thời Đông Hán. Có ý kiến cho rằng Tam Quốc nổi tiếng nhờ tiểu thuyết “Tam Quốc Diễn Nghĩa”, nhưng thực tế, sự nổi tiếng của giai đoạn này đã tạo tiền đề cho sự ra đời của các tác phẩm văn học, kịch, và điện ảnh. Nguyên nhân chính nằm ở việc thời kỳ này sản sinh ra vô số bậc kỳ tài, từ những quân vương như Tào Tháo, Lưu Bị, Tôn Quyền, đến các mưu sĩ tài ba như Gia Cát Lượng, Quách Gia, Tư Mã Ý, và các võ tướng dũng mãnh như Quan Vũ, Triệu Vân, Trương Phi. Tất cả đều góp phần làm nên một thời đại hào hùng, đầy hấp dẫn.
Nhiều nhà sử học thống nhất rằng, cuộc khởi nghĩa Khăn Vàng năm 184 chính là ngọn nguồn dẫn đến thời kỳ Tam Quốc. Cuộc khởi nghĩa này kéo dài 21 năm, gây ra những hậu quả sâu rộng, đánh dấu sự suy yếu của nhà Hán và mở ra một thời đại mới. Bối cảnh xã hội lúc bấy giờ là sự cùng cực của người dân dưới ách thống trị của triều đình Đông Hán. Nạn đói, lũ lụt, thuế má nặng nề cùng với sự tham nhũng của quan lại, đặc biệt là các hoạn quan như Trương Nhượng, khiến dân chúng vô cùng oán hận. Hán Linh Đế, vị hoàng đế thứ 12 của Đông Hán, đã bỏ bê triều chính, để mặc hoạn quan thao túng, tham ô, khiến chính quyền mục nát, lòng dân ly tán. Ông ta còn công khai mua bán quan tước, khiến cho tham nhũng càng lan rộng, đời sống nhân dân ngày càng khốn khổ.
Trong hoàn cảnh đó, anh em Trương Giác đã đứng lên kêu gọi quần chúng nổi dậy. Họ sử dụng phương pháp ma thuật, bùa chú, chữa bệnh để thu phục lòng dân. Trương Giác tự xưng là “Đại Hiền Lương Sư”, truyền bá đạo Thái Bình, tập hợp được đông đảo tín đồ. Dưới sự lãnh đạo của Trương Giác, Trương Bảo và Trương Lương, cuộc khởi nghĩa Khăn Vàng bùng nổ. Quân khởi nghĩa đội khăn vàng, tấn công các nha môn, đốt phá thành trì, gây nên một làn sóng nổi dậy mạnh mẽ khắp nơi. Trương Giác phao tin “trời xanh đã chết, trời vàng sẽ dựng”, tạo động lực cho quân khởi nghĩa. Quân số của họ lên đến 36 vạn người, gồm cả nông dân, quan chức và học giả.
Tuy nhiên, trước khi cuộc khởi nghĩa nổ ra, một tín đồ đã mật báo cho triều đình. Những người ủng hộ ở Lạc Dương bị hành quyết. Triều đình cũng phát binh trấn áp. Biết tin, Trương Giác quyết định khởi nghĩa ngay lập tức. Ông tự xưng là “Thiên Công Tướng Quân”, Trương Bảo là “Địa Công Tướng Quân”, Trương Lương là “Nhân Công Tướng Quân”. Quân Khăn Vàng tấn công các thôn trang, đốt phá nha môn, gây dựng uy thế.
Tuy nhiên, cuộc khởi nghĩa nhanh chóng suy yếu. Trương Giác mất vì bạo bệnh, hai người em cũng tử trận. Các sử gia cho rằng, thất bại của anh em Trương Giác là do họ thiếu kiến thức, không có lý tưởng rõ ràng về một chính quyền thay thế, lại không có quân sư tài giỏi. Họ bị so sánh với những thủ lĩnh nông dân nổi dậy khác, chỉ biết phá hủy mà không có kế hoạch xây dựng. Tuy nhiên, dù thất bại, cuộc khởi nghĩa Khăn Vàng đã chứng minh sự suy yếu của nhà Hán, dẫn đến quyền lực rơi vào tay các quân phiệt địa phương.
Trong 21 năm khởi nghĩa, hàng chục vạn quân Khăn Vàng bị tiêu diệt. Tình trạng vô pháp, hỗn loạn kéo dài, gây ra cái chết cho hàng triệu người. Sau khi Hán Linh Đế qua đời, tướng Hà Tiến bị hoạn quan sát hại. Viên Thiệu trả thù, đốt phá cung điện. Đổng Trác nhân cơ hội nắm quyền, thao túng triều đình. Sau khi Đổng Trác bị Lữ Bố giết, Tào Tháo nổi lên, “tá thiên tử hiệu lệnh chư hầu”, lập nhà Ngụy. Tôn Quyền kế thừa sự nghiệp của cha anh, lập nhà Ngô. Lưu Bị, sau nhiều lần lưu lạc, nhờ có Gia Cát Lượng phò tá, mới giành được Kinh Châu, mở đường cho trận Xích Bích và sự hình thành cục diện Tam Quốc. Cuộc khởi nghĩa Khăn Vàng tuy thất bại nhưng lại là ngòi nổ cho thời kỳ Tam Quốc phân tranh đầy kịch tính và hào hùng.