Chào mừng quý độc giả đến với chuyên mục “Những Lời Dạy Cổ Xưa” trên dinhbaochau.com, nơi chúng tôi khám phá và làm sáng tỏ những triết lý sâu sắc từ các bậc thầy tâm linh. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu những lời giảng khai sáng từ Thiền sư Thích Nhất Hạnh qua chương 1 của tác phẩm “Con Đã Có Đường Đi”, một hành trình đưa ta trở về với bản ngã và khám phá con đường tâm linh đích thực.
“Con Đã Có Đường Đi” không chỉ là một tác phẩm, mà là một lời mời gọi chúng ta cùng nhau chiêm nghiệm về những giá trị cốt lõi của cuộc sống. Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã đặt nền móng cho một cuộc đối thoại về đạo đức và tâm linh toàn cầu, khơi gợi từ những viên ngọc quý trong các truyền thống đạo đức và tâm kinh khác nhau, đặc biệt là từ Phật giáo. Với giọng văn giản dị, gần gũi, Thầy đưa chúng ta đến gần hơn với những triết lý sâu xa, giúp chúng ta soi chiếu vào nội tâm và tìm thấy con đường đi cho chính mình.
Nền Tảng Đạo Đức và Tuệ Giác
Theo Thiền sư Thích Nhất Hạnh, mọi nền đạo đức và luân lý đều bắt nguồn từ một cái thấy sâu sắc về thực tại, bao gồm cả thực tại nội tâm và thế giới siêu hình. Đạo đức học Phật giáo, từ đó mà ra, phát sinh từ một suối nguồn tuệ giác mà các bậc giác ngộ và hành giả đã đạt được. Tuệ giác này, còn được gọi là chánh kiến, là sự chứng nghiệm trực tiếp về thực tại, chứ không phải là sản phẩm của tư duy và lý luận. Nó là kinh nghiệm của một người an lạc, tựa như việc nếm được hương vị của trái xoài, không thể truyền đạt trọn vẹn bằng ngôn ngữ.
Sự tu tập và quán chiếu sâu sắc là chìa khóa để chúng ta đạt tới kinh nghiệm tâm linh này. Giống như người muốn ăn xoài không chỉ nghe kể về hương vị của nó, mà phải trực tiếp nếm trải, chúng ta cũng cần thực hành để chạm đến nguồn tuệ giác bên trong. Trong khóa tu an cư tại đạo tràng Hoa Thung, Thiền sư Thích Nhất Hạnh và các hành giả đã cùng nhau thực hành thiền tọa, thiền hành, chiêm nghiệm và pháp đàm về con đường của Bụt, cũng như những đóng góp của đạo Phật cho một nền đạo đức toàn cầu. Những bài pháp thoại này đã được tập hợp lại trong “Con Đã Có Đường Đi”, trở thành một tư liệu quý báu cho bất kỳ ai muốn tìm hiểu sâu hơn về thực tại bản thân và thế giới.
Chánh Kiến và Chánh Tư Duy
Chánh kiến là nền tảng của mọi sự tu tập. Nếu không có cái thấy thấu triệt về thực tại, chúng ta sẽ không thể thực hành chánh tư duy, chánh ngữ và chánh nghiệp. Chánh kiến giúp chúng ta vượt qua những khó khăn của bản thân và thế giới, hướng dẫn khoa học và kỹ thuật để chuyển hóa tình trạng hiện tại. Siêu hình học, khi được ứng dụng vào cuộc sống hàng ngày, có thể phá bỏ những cố chấp, kỳ thị, cực đoan, chia rẽ và hận thù.
Trong tuệ giác tương tức, ta nhận ra rằng ta và thế giới không phải là hai thực tại tách biệt. Ta có trong thế giới và thế giới có trong ta. Không có chủ thể nhận thức thì không có đối tượng nhận thức, và ngược lại. Cái nhìn này, khoa học hiện đại cũng đang dần hé mở, cho thấy sự tương quan mật thiết giữa mọi sự vật hiện tượng. Vì vậy, đạo đức học Phật giáo không thể tách rời tuệ giác về vô ngã và bất nhị.
Đóng Góp Cho Nền Đạo Đức Toàn Cầu
Những lời dạy của Thiền sư Thích Nhất Hạnh không chỉ dành riêng cho Phật tử, mà còn là nguồn cảm hứng cho mọi người trên khắp thế giới. Thầy khuyến khích chúng ta cùng nhau đóng góp những gì tốt đẹp nhất của truyền thống đạo môn cho nền đạo đức toàn cầu. Mỗi truyền thống đều có những viên ngọc quý, và khi cùng nhau chia sẻ, chúng ta sẽ xây dựng được một nền đạo đức chung, giúp nhân loại vượt qua những khó khăn và xung đột.
“Con Đường Cổ Bụt” là chủ đề của khóa tu An Cư năm 2008, thể hiện sự tiếp nối con đường mà đức Phật đã đi và sự hướng dẫn của Thầy cho chúng ta. Con đường này không chỉ giúp chúng ta chuyển hóa khổ đau mà còn mang lại hạnh phúc cho cả mình và người khác. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, một nền luân lý đạo đức được chấp nhận bởi toàn thể nhân loại là vô cùng cần thiết. Mỗi nền văn hóa và đạo đức đều có những giá trị riêng, nhưng chúng ta cần đi đến sự công nhận những giá trị chung, và những người tu tập theo đạo Phật có thể đóng góp tiếng nói từ trái tim mình.
Luân Lý và Đạo Đức
Trong tiếng Việt, đạo đức và luân lý thường được dùng để chỉ morality. Luân là cách hành xử giữa người với người sao cho trọn vẹn, hạnh phúc và không đau khổ. Nhân luân là đạo đức của con người xử lý. Luân thường đạo lý là những nguyên tắc hành xử được áp dụng chung cho mọi người. Đạo là con đường, còn có nghĩa là lý luận. Vậy luân thường đạo lý có thể hiểu là những nguyên tắc luân lý được xem là con đường bằng những cách hành xử giữa người với người và được mọi người chấp nhận.
Theo quan điểm của người Á Đông, đạo còn là con đường, đức là những tính tốt như thành thật, nhân từ. Đạo đức là con đường của đức hạnh, mang lại hạnh phúc và tránh đau khổ cho bản thân và người khác. Thành đạo chính là sự giác ngộ hoàn toàn, sự giải thoát. Đạo không chỉ là con đường mà còn là chân lý, là tuệ giác. Tôn giáo cũng có thể hiểu là đạo, nhưng theo cách hiểu của phương Tây thì thường liên quan đến niềm tin vào một đấng tối cao.
Tứ Diệu Đế và Bát Chánh Đạo
Bài giảng đầu tiên của đức Phật sau khi giác ngộ, còn gọi là chuyển pháp luân kinh, đã đề cập đến Tứ Diệu Đế (bốn sự thật màu nhiệm) và Bát Chánh Đạo (con đường của tám sự hành trì chân chính). Tứ Diệu Đế là một sự thật về khổ đau, nguyên nhân của khổ đau, sự chấm dứt khổ đau và con đường dẫn đến sự chấm dứt khổ đau. Bát Chánh Đạo là con đường tu tập gồm chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm và chánh định.
Khổ Đế là sự công nhận những khổ đau hiện thực trong cuộc đời. Đạo Phật không nói về những vấn đề siêu hình mà đưa chúng ta về với thực trạng của bản thân và xã hội. Chúng ta phải nhận diện và gọi đúng tên cái khổ đó, từ đó tìm cách chuyển hóa chúng. Nhiều người đã hiểu sai về khổ đau, cho rằng tất cả đều là khổ, nhưng đức Phật chỉ nói về cái khổ đang có mặt và cách giải quyết nó.
Tập Đế là nguyên nhân dẫn đến khổ đau. Chúng ta phải thấy được những gốc rễ của khổ đau để chuyển hóa chúng hiệu quả. Chẳng hạn, để chuyển hóa tình trạng hâm nóng địa cầu, chúng ta cần thấy được những nguyên nhân như cách tiêu thụ hàng ngày, việc sử dụng quá nhiều tài nguyên, và phá hủy rừng cây.
Kết Luận
“Con Đã Có Đường Đi” là một tác phẩm quý báu, đưa chúng ta trở về với con đường tâm linh đích thực. Qua những lời giảng sâu sắc của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, chúng ta hiểu rõ hơn về đạo đức, tuệ giác và cách sống một cuộc đời an lạc. Chúng ta được khuyến khích hãy thực hành chánh niệm, quán chiếu và trao đổi để đóng góp cho sự phát triển của bản thân và xã hội. Những lời dạy này không chỉ dành riêng cho Phật tử mà còn là kim chỉ nam cho bất kỳ ai muốn tìm kiếm ý nghĩa và hạnh phúc trong cuộc sống. Hãy cùng nhau tiếp tục khám phá những lời dạy cổ xưa và xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.
Để hiểu rõ hơn và sâu sắc hơn về những lời dạy của Thiền sư Thích Nhất Hạnh, bạn đọc có thể tìm đọc trọn vẹn tác phẩm “Con Đã Có Đường Đi” và các tác phẩm khác của Thầy.