Chào mừng quý độc giả đến với chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa” trên dinhbaochau.com, nơi chúng ta cùng nhau khám phá những giá trị tâm linh sâu sắc từ các kinh điển Phật giáo và Thiên Chúa giáo. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau suy ngẫm về chương 1 của tác phẩm “Bình An Trong Nhân Gian” của Hòa thượng Thích Thánh Nghiêm, một tác phẩm bàn về sự an định nội tâm và mối quan hệ giữa cá nhân với xã hội.
An Định Nhân Tâm, An Định Xã Hội
Hòa thượng Thích Thánh Nghiêm đã mở đầu tác phẩm bằng một luận điểm sâu sắc: sự an định của mỗi cá nhân có mối liên hệ mật thiết với sự an định của toàn xã hội. Một xã hội bất an sẽ tạo ra những cá nhân bất an và ngược lại. Môi trường sống có ảnh hưởng đến con người và ngược lại, mỗi suy nghĩ, hành động nhỏ bé của chúng ta đều có thể tác động đến toàn xã hội. Điều này khẳng định trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc kiến tạo một xã hội an bình.
Tuy nhiên, điều gì thực sự ảnh hưởng đến môi trường sống của chúng ta? Có phải chỉ là những yếu tố bên ngoài như chính trị, kinh tế hay những trào lưu xã hội? Hòa thượng Thích Thánh Nghiêm đã chỉ ra rằng: “Mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội là mối quan hệ tương tác lẫn nhau”. Thái độ, hành vi của mỗi người sẽ tác động đến xã hội, và ngược lại, xã hội cũng có thể thay đổi suy nghĩ của mỗi người.
Nhiều người cho rằng, phải có một người lãnh đạo tài ba hoặc một phong trào lớn mới có thể thay đổi xã hội. Tuy nhiên, sức mạnh thực sự nằm ở quần chúng. Nếu mỗi cá nhân đều thay đổi suy nghĩ và hành vi theo hướng tích cực, thì xã hội cũng sẽ tự khắc tốt đẹp hơn. Hòa thượng khẳng định: “Chỉ cần một suy nghĩ hay một hành động nhỏ của mỗi cá nhân thay đổi, xã hội sẽ có những tác động khác nhau”.
Tâm Thanh Tịnh, Quốc Độ Thanh Tịnh
Theo kinh điển Phật giáo, “Tâm sinh thì mọi pháp cũng sinh”. Khi tâm con người thanh tịnh, thì thế giới xung quanh cũng trở nên thanh tịnh. Ngược lại, nếu tâm chứa đầy những u phiền, sân hận, đố kỵ thì dù ở trong hoàn cảnh nào, con người cũng cảm thấy bất an.
Hòa thượng đã đưa ra một ví dụ rất cụ thể: Nếu tâm an định, cơ thể sẽ không dễ bị kích động bởi những yếu tố bên ngoài, như nhiệt độ cao chẳng hạn. Tương tự như vậy, nếu tâm thanh tịnh, chúng ta sẽ cảm nhận thế giới xung quanh một cách tích cực, ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất.
Mục tiêu cuối cùng của các tôn giáo là giúp con người đạt được sự an định nội tâm. Nhiều người mong muốn có được sự an định bằng cách cải thiện môi trường sống thông qua các biện pháp chính trị, kinh tế, pháp luật. Điều này là cần thiết, nhưng quan trọng hơn là phải bắt đầu từ sự an định trong lòng mỗi người.
Tâm Không Dao Động Vì Ngoại Cảnh
Vậy làm thế nào để đạt được sự an định nội tâm? Theo Hòa thượng Thích Thánh Nghiêm, điều quan trọng nhất là “Không để tâm mình dao động theo môi trường bên ngoài”. Người sáng suốt là người có thể giữ được sự bình tĩnh, không bị chi phối bởi những tác động bên ngoài, dù đó là lời khen hay tiếng chê.
Khi tâm bị dao động, chúng ta sẽ sinh ra buồn phiền, lo sợ, hoài nghi. Chúng ta dễ dàng phản ứng thái quá trước những lời chỉ trích và trở nên tự mãn trước những lời khen ngợi. Điều này cho thấy chúng ta chưa thực sự hiểu rõ về chính mình.
Giáo lý Phật giáo dạy chúng ta “Bát phong xuy bất động”, không dao động trước tám ngọn gió cuộc đời: lợi, suy, hủy, dự, xưng, cơ, khổ, lạc. Khi đối diện với nghịch cảnh, chúng ta không nên trốn tránh mà phải dùng trí tuệ để giải quyết vấn đề. Để đạt được sự an định, chúng ta nên tiếp nhận, bảo vệ môi trường tâm linh, biết hài lòng với những gì mình đang có.
Ba Phương Pháp Bảo Vệ Môi Trường Tâm Linh
Hòa thượng Thích Thánh Nghiêm đã đề xuất ba phương pháp để bảo vệ môi trường tâm linh:
- Tọa thiền niệm Phật: Giúp tâm được an định một cách tự nhiên.
- Biết hổ thẹn, kiểm điểm và sám hối: Nhìn nhận lại những sai lầm và sửa chữa chúng.
- Biết ơn và cống hiến: Đối đãi với mọi người, mọi sự vật bằng lòng biết ơn và cống hiến hết mình để trả ơn.
Khi thực hành những phương pháp này, chúng ta sẽ đạt được sự an định trong thân tâm, ở bất kỳ nơi đâu và bất kỳ lúc nào. Đây cũng là cách chúng ta tự hoàn thiện nhân cách và đóng góp vào sự an định của xã hội.
Kết Luận
“Bình An Trong Nhân Gian” không chỉ là một tác phẩm của Phật giáo mà còn là một lời nhắc nhở sâu sắc cho tất cả chúng ta. Sự an định của xã hội bắt đầu từ sự an định của mỗi cá nhân. Muốn có một xã hội bình an, chúng ta phải bắt đầu từ việc tu dưỡng tâm tính, không để ngoại cảnh làm dao động và thực hành những phương pháp để bảo vệ môi trường tâm linh.
Hy vọng rằng những chia sẻ này sẽ giúp quý độc giả có thêm những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống và hành trình tìm kiếm sự an bình trong tâm hồn. Hãy cùng nhau lan tỏa những giá trị tốt đẹp và xây dựng một xã hội an định, hạnh phúc.
Tài liệu tham khảo:
- Sách “Bình An Trong Nhân Gian” của Hòa thượng Thích Thánh Nghiêm.