Chào mừng bạn đến với chuyên mục “Những lời dạy cổ xưa”, nơi chúng ta cùng nhau khám phá và suy ngẫm về những tri thức sâu sắc từ quá khứ. Hôm nay, chúng ta sẽ vén màn bí ẩn về thân thế của một nhân vật quen thuộc trong văn hóa Á Đông: Tôn Ngộ Không. Liệu Ngộ Không chỉ là một nhân vật hư cấu trong Tây Du Ký hay còn ẩn chứa những điều thú vị hơn thế? Hãy cùng nhau tìm hiểu hành trình tâm linh của nhân vật này qua bài viết sau đây.
Tôn Ngộ Không, nhân vật chính trong tác phẩm kinh điển Tây Du Ký, từ lâu đã trở thành một biểu tượng văn hóa, không chỉ ở Trung Quốc mà còn lan rộng ra nhiều quốc gia khác. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, nguồn gốc thực sự của Tôn Ngộ Không vẫn còn là một đề tài gây nhiều tranh cãi trong giới học thuật. Có nhiều giả thuyết khác nhau được đưa ra, từ việc Tôn Ngộ Không là một nhân vật du nhập từ Ấn Độ, đến việc là một hình tượng được lấy cảm hứng từ các câu chuyện cổ của Trung Quốc. Vậy, đâu là sự thật?
Một trong những giả thuyết gây tranh cãi nhất là ý kiến cho rằng Tôn Ngộ Không có nguồn gốc từ thần khỉ Hanuman trong thần thoại Ấn Độ. Quan điểm này được nhà nghiên cứu Hồ Thích đưa ra vào năm 1923. Ông cho rằng, do sự giao lưu văn hóa giữa Trung Quốc và Ấn Độ trong quá khứ, hình tượng Hanuman đã du nhập và trở thành Tôn Ngộ Không trong Tây Du Ký. Nhiều học giả sau này cũng ủng hộ quan điểm này, cho rằng không chỉ Tôn Ngộ Không mà cả Trư Bát Giới cũng có thể liên quan đến thần thoại Ấn Độ.
Tuy nhiên, nhà văn Lỗ Tấn lại có ý kiến phản bác mạnh mẽ. Ông cho rằng, Tôn Ngộ Không mang đậm tinh thần và khí chất của người Trung Quốc, không thể có nguồn gốc từ nước ngoài. Lỗ Tấn đưa ra dẫn chứng rằng hình tượng Tôn Ngộ Không được lấy cảm hứng từ các câu chuyện trong Sơn Hải Kinh, một cuốn sách cổ của Trung Quốc. Trong Sơn Hải Kinh có ghi lại câu chuyện về một con quái vật khỉ bị trấn áp dưới núi Ngũ Chỉ, có nhiều nét tương đồng với Tôn Ngộ Không.
Theo ghi chép cổ, vào thời đế Thuấn, tại khu vực sông Hoài có một con quái vật tên Vô Chi Kỳ, thường gây lũ lụt và làm hại dân lành. Vô Chi Kỳ được mô tả là một con vượn có mắt vàng, răng trắng, thân màu xanh lá cây. Đế Thuấn đã sai Đại Vũ mang gậy thần đến thu phục Vô Chi Kỳ. Sau ba ngày chiến đấu, Đại Vũ khuất phục được Vô Chi Kỳ, dùng xích sắt trói và trấn áp dưới chân núi Ngũ Chỉ. Điều đáng nói là Vô Chi Kỳ được cho là sinh ra ở Hoa Quả Sơn, nơi Tôn Ngộ Không xưng bá.
Không chỉ vậy, trong Tây Du Ký, Ngô Thừa Ân còn nhắc đến việc Đại Vũ dùng gậy như ý để trị thủy. Chi tiết này càng củng cố thêm giả thuyết về mối liên hệ giữa Tôn Ngộ Không và Đại Vũ. Theo đó, cây gậy như ý vốn là của Đại Vũ, sau đó được cất giữ ở Đông Hải. Khi Tôn Ngộ Không đến Đông Hải tìm vũ khí, cây gậy đã phát sáng như thể đang chờ đợi chủ nhân của mình. Sở dĩ gậy như ý nghe lời Tôn Ngộ Không là vì Tôn Ngộ Không được sinh ra từ tảng đá ngũ sắc trên Hoa Quả Sơn, nơi vợ Đại Vũ hóa thành vọng phu.
Ngoài hai giả thuyết trên, còn có ý kiến cho rằng Tôn Ngộ Không được lấy hình mẫu từ một người có thật trong lịch sử. Các nhà khảo cổ Trung Quốc đã phát hiện ra những bức bích họa có niên đại hơn 1000 năm trong động Thiên Phật, tỉnh Cam Túc. Những bức vẽ này mô tả một vị hòa thượng và một người khỉ đang chắp tay hành lễ hướng về phía Phật Bà Quan Âm. Theo giáo sư Hà Văn K Kiệt, người khỉ trong bức tranh là Thạch Bàn Đà, một người dân tộc Hồ có ngoại hình kỳ dị nhưng tính tình lương thiện. Thạch Bàn Đà đã theo Đường Tăng đi thỉnh kinh và được cho là nguyên mẫu của Tôn Ngộ Không.
Một số học giả khác lại cho rằng Tôn Ngộ Không được lấy cảm hứng từ một nhà sư tên Thích Ngộ Không. Thích Ngộ Không vốn là người Vân Dương, theo chương Quang Thao đi sứ Tây Vực. Do bị bệnh, ông phải ở lại dưỡng bệnh và sau đó xuống tóc đi tu. Đến năm 789, Thích Ngộ Không mới trở về kinh thành. Có giả thuyết cho rằng, người ta đã trộn lẫn cái tên Thích Ngộ Không với hình ảnh hầu hành giả luôn đi theo Đường Tăng để tạo ra nhân vật Tôn Ngộ Không.
Tuy có nhiều giả thuyết khác nhau, nhưng vẫn chưa có kết luận cuối cùng về nguồn gốc thực sự của Tôn Ngộ Không. Tuy nhiên, một giả thuyết gây sốc được đưa ra gần đây cho rằng, Tôn Ngộ Không có thể đến từ ngoài vũ trụ. Theo đó, Tây Du Ký đã dành một đoạn khá dài để giới thiệu về khởi nguồn của tiểu vũ trụ, trùng hợp với mô tả trong các tôn giáo hiện nay.
Theo truyền thuyết Trung Hoa, sau khi Bàn Cổ khai thiên lập địa, xuất hiện Tam Hoàng Ngũ Đế, rồi đến khi Trung Quốc chia làm bốn châu, xuất hiện nước Ngao Lai và Hoa Quả Sơn. Tuy nhiên, trong bản đồ cổ xưa của Trung Quốc không hề có bốn châu lục này. Theo kinh Phật, vũ trụ chúng ta đang sống là một tiểu vũ trụ trong vô số các vũ trụ. Trong tiểu vũ trụ có núi Tu Di, dưới chân núi có bốn châu lục gồm Đông Thắng Thần Châu, Nam Thiệm Bộ Châu, Tây Ngưu Hạ Châu và Bắc Cư Lư Châu. Trong đó, Nam Thiệm Bộ Châu tương ứng với địa cầu mà chúng ta đang ở.
Tây Du Ký viết rằng Tôn Ngộ Không được sinh ra ở Hoa Quả Sơn thuộc nước Ngao Lai ở Đông Thắng Thần Châu. Theo kinh Phật, trái đất của chúng ta ở Nam Thiệm Bộ Châu. Ngao có nghĩa là ngông cuồng, vô căn cứ, hư ảo. Do đó, có thể suy đoán Tôn Ngộ Không là sinh mệnh của một không gian khác, không thuộc không gian của nhân loại.
Tóm lại, thân thế của Tôn Ngộ Không vẫn còn là một ẩn số, nhưng hành trình khám phá nguồn gốc của nhân vật này đã mang lại cho chúng ta nhiều bài học quý giá. Dù Tôn Ngộ Không là ai, chúng ta vẫn có thể học hỏi được tinh thần dũng cảm, không ngại khó khăn của nhân vật này. Hãy tiếp tục khám phá những lời dạy cổ xưa và áp dụng chúng vào cuộc sống hàng ngày.