Tam Quốc Diễn Nghĩa, một tác phẩm kinh điển, không chỉ là một bản anh hùng ca về lòng dũng cảm và mưu lược thời loạn thế, mà còn là một bức tranh chân thực về nhân tính và thế đạo. Tác phẩm này mang đến cho hậu thế những bài học quý giá về đạo làm người, cách đối nhân xử thế. Tuy nhiên, ẩn sau những trang sử hào hùng ấy là 8 điều đại kỵ mà người đọc cần phải tránh, nếu không sẽ phải đối mặt với những hậu quả khôn lường.
Lời Nói Không Giữ, Thay Đổi Thất Thường
Lã Bố, người được mệnh danh “mãnh hổ”, sở hữu sức mạnh vô song, nhưng lại là kẻ vong ân bội nghĩa, tráo trở. Vì chữ lợi, Lã Bố giết cha nuôi, phản chủ, thay đổi liên minh như trở bàn tay. Cuối cùng, Lã Bố phải chịu kết cục bi thảm tại Bạch Môn Lầu, để lại bài học đắt giá về sự thành tín. Khổng Tử từng nói: “Nhân vô tín bất lập, nghiệp vô tín bất hưng”. Thành tín không chỉ là phẩm hạnh mà còn là nguyên tắc sống còn, một khi đã đánh mất thì khó lòng cứu vãn.
Trí Nhỏ Mưu Lớn, Hám Lợi Đen Lòng
Viên Thuật, xuất thân danh gia vọng tộc, có trong tay cơ đồ lớn nhưng lại không biết lượng sức mình. Viên Thuật tham lam, xa hoa, không quan tâm đến binh sĩ và dân chúng. Hắn mưu mô nhỏ nhặt, chỉ biết lợi ích cá nhân, tự xưng đế, tự biến mình thành cái đích của mọi sự công kích. Kết cục, Viên Thuật bị đánh tan tác, uất ức mà chết. Bài học ở đây là người có lý tưởng và dã tâm lớn cần phải có đủ khả năng gánh vác, nếu không chỉ chuốc lấy thất bại.
Yếu Nhưng Đòi Ra Gió, Tự Cho Mình Là Đúng
Mã Tốc, được Gia Cát Lượng trọng dụng, có chút tài mưu lược nhưng lại tự cao tự đại, không biết lượng sức mình. Mã Tốc không nghe lời khuyên, khinh địch, tự ý thay đổi chiến thuật, dẫn đến thất bại ở Nhai Đình. Dù có chút tài năng, nhưng nếu không biết mình là ai, không biết lắng nghe, thì hậu quả sẽ vô cùng nặng nề. Chúng ta cần phải biết mình bao nhiêu cân, tránh tự rước họa vào thân.
Kiêu Ngạo Tự Mãn, Không Coi Ai Ra Gì
Quan Vũ, một vị tướng tài ba, nhưng lại quá kiêu ngạo và tự phụ. Câu nói “Hổ nữ sao có thể gả cho khuyển tử” đã gây hấn với Tôn Quyền, làm mất đi Kinh Châu và dẫn đến cái chết của chính ông. Sự kiêu ngạo của Quan Vũ khiến ông xem thường người khác, kể cả những người lớn tuổi và có kinh nghiệm. Kiêu ngạo tự mãn là một cái bẫy do chính chúng ta tạo ra, nó có thể hủy hoại tất cả.
Không Kiềm Chế Được Cảm Xúc, Tức Giận Vô Cớ
Trương Phi, dũng mãnh vô song, nhưng tính tình nóng nảy, dễ nổi giận. Sự nóng nảy của Trương Phi đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng: mất Từ Châu, đánh mất cơ hội phát triển và cuối cùng bị chính thuộc hạ ám sát. Cổ nhân có câu “khi cả giận không được trừng phạt người quá đáng, khi vui mừng không được ban cho người quá nhiều”. Cảm xúc chi phối hành động, sẽ gây họa cho bản thân.
Đức Không Xứng Vị, Tất Có Tai Ương
Đổng Trác, một kẻ tham lam, tàn bạo, không có tài năng quân sự nhưng lại nắm giữ quyền lực tối cao. Đổng Trác lộng quyền, giết vua, hoang dâm vô độ, bị cả người và thần căm phẫn. Cuối cùng, Đổng Trác bị Lã Bố giết, kết thúc cuộc đời trong sự ô nhục. Đức không xứng vị tất có tai ương, nhân phẩm quyết định vận mệnh.
Đầu Óc Hẹp Hòi, Tự Cho Mình Là Đúng
Chu Du, một vị tướng tài ba của Đông Ngô, nhưng lại có tính đố kỵ cao. Vì ghen ghét tài năng của Gia Cát Lượng, Chu Du tìm mọi cách hãm hại. Cuối cùng, Chu Du tức giận mà chết, để lại bài học về hậu quả của sự đố kỵ. So sánh mình với người khác chỉ khiến bản thân mệt mỏi và không thể phát triển. Người ghen tỵ không thể nhìn thấy lòng tốt của người khác, tự mình chuốc lấy phiền não.
Do Dự Nhu Nhược, Chần Chừ Thiếu Quyết Đoán
Viên Thiệu, xuất thân danh gia vọng tộc, thế lực hùng mạnh nhưng lại do dự, nhu nhược, thiếu quyết đoán. Viên Thiệu nghi kỵ mưu sĩ, không dám đưa ra quyết định, cuối cùng thất bại trước Tào Tháo. Do dự và thiếu quyết đoán đã tước đi cơ hội chiến thắng, khiến Viên Thiệu mất đi cơ đồ. Trong cuộc đời, sự chủ động nắm bắt cơ hội mới tạo nên thành công.
Tam Quốc Diễn Nghĩa không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một cuốn sách giáo khoa về đạo làm người. Đọc và hiểu những bài học trong Tam Quốc, chúng ta sẽ tránh được những sai lầm, học được cách đối nhân xử thế, từ đó có được cuộc sống tốt đẹp hơn.
Tài liệu tham khảo:
- La Quán Trung. Tam Quốc Diễn Nghĩa.
- Trần Thọ. Tam Quốc Chí.
- Các bài nghiên cứu lịch sử và văn hóa liên quan đến Tam Quốc Diễn Nghĩa.