Tư Mã Ý, một nhân vật lịch sử đầy bí ẩn và tài năng trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, không chỉ nổi tiếng với những mưu lược thâm sâu mà còn bởi những triết lý sống sâu sắc. Những câu nói của ông không chỉ phản ánh bản lĩnh, trí tuệ mà còn là những bài học quý giá cho chúng ta ngày nay. Hãy cùng khám phá 5 câu nói kinh điển nhất của Tư Mã Ý, những lời răn dạy vượt qua thời gian và không gian, vẫn còn nguyên giá trị.
Kính Sợ Đối Thủ, Không Hèn Nhát
“Con người sống không được hèn nhát rụt rè nhưng cũng không thể không biết kính sợ, phải học cách kính sợ đối thủ của mình.” Câu nói này của Tư Mã Ý được nhắc đến trong bối cảnh Tào Sảng lộng quyền, thao túng triều đình, muốn dùng chức Thái phó để kiểm soát ông. Tư Mã Ý không hề tỏ ra nao núng trước sự ức hiếp của Tào Sảng mà vẫn giữ vững thái độ bình tĩnh. Ông hiểu rõ sức mạnh của đối thủ, từ đó biết cách “lùi một bước để tiến ba bước”, chuẩn bị cho những toan tính lớn lao hơn. Bài học ở đây là không hèn nhát, không sợ hãi nhưng cũng không được chủ quan, kiêu ngạo, phải luôn có sự thận trọng, đánh giá đúng sức mình và đối thủ. Kính sợ không phải là đầu hàng mà là để hiểu rõ hơn về nguy cơ và tìm ra cách vượt qua.
Khiêm Nhường Trước Kẻ Ngốc
“Đừng so đo điện cùng với những kẻ ngốc, hãy học cách quy đầu trước họ.” Khi bị Tào Sảng sỉ nhục và chèn ép, Tư Mã Ý không hề nổi nóng, giận dữ mà vẫn giữ thái độ điềm tĩnh. Ông dạy con trai rằng đừng phí sức tranh cãi với kẻ ngốc bởi vì điều đó chỉ làm bản thân mình trở nên ngu ngốc theo. Thay vào đó, hãy học cách nhẫn nhịn, quy đầu, đó mới là thái độ của người có trí tuệ. Triết lý này cho thấy, sự kiềm chế và nhẫn nại đôi khi còn quan trọng hơn cả việc đối đầu trực tiếp. Nó thể hiện sự khôn ngoan của Tư Mã Ý khi biết cách chọn thời điểm và phương thức hành động phù hợp.
“Ta Chỉ Muốn Cả Đời Này Vãi Đều Ở Trong Tai Phu Nhân”
Câu nói này thể hiện khía cạnh “sợ vợ” đáng yêu của Tư Mã Ý trong phim. Tuy chỉ là một câu nói đùa nhưng ẩn chứa sự trân trọng, yêu thương và chiều chuộng vợ mình. Tư Mã Ý luôn nhường nhịn và quan tâm đến Trương Xuân Hoa, không để những chuyện bên ngoài làm ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình. Ông hiểu rằng, gia đình là nền tảng vững chắc để mình có thể tập trung vào sự nghiệp. Dù bận rộn đến đâu, ông vẫn dành thời gian cho gia đình, ăn cơm nhà và lắng nghe những lời cằn nhằn của vợ. Đây là một bài học về sự cân bằng giữa sự nghiệp và cuộc sống cá nhân.
Không Kẻ Địch, Chỉ Có Bạn Bè Và Bậc Thầy
“Thân cả cuộc đời không có kẻ địch, chỉ thấy toàn là bạn bè và bậc thầy.” Tư Mã Ý luôn có một góc nhìn khác biệt, không coi những người đối đầu với mình là kẻ thù. Ngay cả với Dương Tu, người đối đầu trực tiếp với ông, Tư Mã Ý vẫn dành sự kính trọng và học hỏi. Ông chủ động xin Tào Tháo cho mình gặp Dương Tu để bày tỏ sự ngưỡng mộ và trân trọng tài năng của người khác. Với Khổng Minh, dù là đối thủ trên chiến trường, Tư Mã Ý vẫn xem ông là tri kỷ, là người bạn lớn. Tư Mã Ý tin rằng, mỗi người chúng ta gặp trên đường đời đều có thể là thầy, là bạn, giúp chúng ta hoàn thiện bản thân.
Học Cách Chấp Nhận Thất Bại
“Người mà lúc nào cũng muốn thắng liệu có chiến thắng nổi không? Đánh nhau trước hết phải học cách chấp nhận thất bại, mãi mà không ở lại, mà không thương có vậy mới có thể cười cho tới khi sau cùng.” Tư Mã Ý đã dạy các con của mình phải biết chấp nhận thất bại trong trận chiến với Gia Cát Lượng. Ông không hề nao núng, hoảng sợ trước những thất bại mà vẫn bình tĩnh ngồi chơi, ung dung quan sát tình hình. Ông hiểu rằng, thất bại là một phần tất yếu của cuộc sống, quan trọng là chúng ta học được gì từ nó và cách chúng ta đứng lên sau vấp ngã. Chỉ có những người biết chấp nhận thất bại mới có thể đi đến thành công cuối cùng.
Kết Luận
Những câu nói của Tư Mã Ý không chỉ là những triết lý sống đơn thuần mà còn là những lời khuyên quý giá, giúp chúng ta có cái nhìn sâu sắc hơn về cuộc đời. Từ sự kính sợ đối thủ, khiêm nhường trước kẻ ngốc, trân trọng gia đình, học hỏi từ mọi người và chấp nhận thất bại, Tư Mã Ý đã để lại cho hậu thế những bài học vượt thời gian và không gian, mãi mãi có giá trị.
Tài liệu tham khảo
- La Quán Trung, Tam Quốc Diễn Nghĩa
- Trần Văn Đức, Tư Mã Ý truyện
- Các bài phân tích, bình luận lịch sử về Tam Quốc Diễn Nghĩa trên các website uy tín.