Tam Quốc Diễn Nghĩa, một trong Tứ Đại Danh Tác của văn học Trung Hoa, không chỉ là bức tranh hoành tráng về thời kỳ lịch sử đầy biến động mà còn là kho tàng những triết lý sống, những bài học nhân sinh sâu sắc. Các nhân vật anh hùng trong Tam Quốc, với chí khí ngút trời, không chỉ được biết đến qua chiến công hiển hách mà còn qua những phát ngôn kinh điển, đi vào lòng người và trở thành bất hủ. Dưới đây là 28 câu nói kinh điển như thế.
Những Câu Nói Khắc Họa Thời Thế Và Con Người Trong Tam Quốc
1. “Gà mái hóa gà trống là điềm loạn, đàn bà và hoạn quan làm loạn nước.”
Câu nói này xuất hiện vào thời vua Linh Đế, khi triều đình mục ruỗng, ngoại thích và hoạn quan lũng đoạn. Điềm báo kỳ lạ về con gà mái hóa gà trống, cùng với các hiện tượng thiên nhiên bất thường khác, được quan Nhị Lang Thái dùng để cảnh báo về sự suy vong của nhà Hán.
2. “Không mong được sinh cùng năm, cùng tháng, cùng ngày, chỉ nguyện được chết cùng năm, cùng tháng, cùng ngày.”
Lời thề kết nghĩa vườn đào của ba anh em Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi đã trở thành biểu tượng cho tình huynh đệ son sắt, gắn bó keo sơn, sẵn sàng sống chết có nhau.
3. “Kẻ sĩ giỏi thời loạn, kẻ gian hùng thời bình.”
Câu nói này của Hứa Thiệu khi bình phẩm về Tào Tháo đã khái quát một cách sâu sắc bản chất con người của Tào Tháo: tài năng xuất chúng, quyết đoán, nhưng cũng đầy mưu mô và thủ đoạn.
4. “Chim sẻ, chim én làm sao biết được chí hướng của chim hồng, chim hộc.”
Tào Tháo dùng câu nói này để thể hiện chí lớn, không cam chịu sự tầm thường khi bị Trần Cung bắt sau khi thất bại. Câu nói này cũng được biết đến qua tích Trần Thắng khởi nghĩa, thể hiện khát vọng vượt lên số phận.
5. “Ta phụ người, chứ quyết không để người phụ ta.”
Tào Tháo, sau khi giết cả nhà Lã Bá Sa vì hiểu lầm, đã thốt ra câu nói này để biện minh cho hành động của mình. Câu nói thể hiện sự tàn nhẫn, ích kỷ, đặt lợi ích cá nhân lên trên tất cả.
6. “Đại trượng phu sinh ra ở đời, lẽ đâu lại cứ chịu làm tôi tớ người khác mãi.”
Lã Bố, khi bị Vương Doãn khích tướng đã nói ra câu này, cho thấy sự bất mãn, không cam chịu phận tôi đòi, sẵn sàng nổi dậy lật đổ Đổng Trác.
7. “Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên.”
Câu nói của Gia Cát Lượng, thể hiện sự tôn trọng định mệnh nhưng không hề buông xuôi, vẫn luôn cố gắng hết mình để thực hiện lý tưởng. Câu nói này cũng cho thấy sự bất lực của con người trước quy luật của trời đất.
8. “Ta thà chết chứ không làm chuyện bất nhân bất nghĩa.”
Lời thề của Lưu Bị, thể hiện sự trung nghĩa, tấm lòng nhân từ, là cơ sở để ông thu phục được lòng người, tạo dựng nên sự nghiệp lớn.
9. “Trời đã sinh Du, sao còn sinh Lượng?”
Câu nói nổi tiếng của Chu Du, thể hiện sự ghen tị, bất lực trước tài năng của Gia Cát Lượng. Câu nói này đã khắc họa sâu sắc sự đối đầu giữa hai nhân vật kiệt xuất này.
10. “Khắp người Tử Long đều là gan.”
Lời khen ngợi của Lưu Bị dành cho Triệu Tử Long sau trận Trường Bản, thể hiện sự ngưỡng mộ, tin tưởng vào lòng dũng cảm và trung thành của vị tướng này.
11. “Sinh con thì phải được như Tôn Trọng Mưu!”
Lời khen của Tào Tháo dành cho Tôn Quyền, thể hiện sự công nhận tài năng và bản lĩnh của vị vua trẻ nhà Ngô, người đã kế thừa sự nghiệp của cha anh.
12. “Phụng Sồ, Long Ngọa, được một trong hai có thể an định thiên hạ.”
Lời của Thủy Kính tiên sinh khi giới thiệu Gia Cát Lượng và Bàng Thống, thể hiện sự trọng vọng đối với hai bậc kỳ tài, đồng thời cũng cho thấy vai trò quan trọng của họ trong việc định đoạt vận mệnh thiên hạ.
13. “Việc trong không ổn thì hỏi Trương Chiêu, việc ngoài không ổn thì hỏi Chu Du.”
Lời trăn trối của Tôn Sách trước khi lâm chung, thể hiện sự tin tưởng vào tài năng của Trương Chiêu và Chu Du, những người đã đóng góp to lớn cho sự nghiệp của nhà Ngô.
14. “Anh hùng trong thiên hạ chỉ có Sứ quân và Tháo thôi.”
Câu nói của Tào Tháo khi luận anh hùng với Lưu Bị, mang ý đồ thăm dò, đồng thời cũng thể hiện sự tự tin, kiêu ngạo của mình.
15. “Cúc cung tận tụy, đến chết mới thôi.”
Câu nói khắc họa rõ nét nhất về cuộc đời và sự nghiệp của Gia Cát Lượng, người đã dành cả đời để phò tá nhà Thục Hán, không màng gian khổ, hy sinh.
16. “Nhân trung Lã Bố, mã trung Xích Thố.”
Câu nói thể hiện sự ngưỡng mộ tuyệt đối dành cho Lã Bố và ngựa Xích Thố, hai hình tượng tiêu biểu cho sức mạnh vô song, khí phách hiên ngang.
17. “Từ nay ta không còn được ra trận đánh giặc nữa. Trời xanh thăm thẳm, giận này biết bao giờ nguôi!”
Lời than thở của Gia Cát Lượng trước khi qua đời, thể hiện sự tiếc nuối, bất lực trước số phận khi sự nghiệp lớn chưa thành.
18. “Tình cha huyết mẹ, không thể bỏ.”
Câu nói thể hiện sự xả thân của Hạ Hầu Đôn khi nuốt con mắt bị bắn trúng, một hành động đầy dũng cảm và trung thành với Tào Tháo.
19. “Có Trương Dực Đức ta ở đây, ai dám cùng ta quyết một trận tử chiến!”
Câu nói thể hiện sự dũng mãnh, khí phách của Trương Phi, người luôn xông pha trận mạc, không hề sợ hãi trước kẻ thù.
20. “Ta là Thường Sơn Triệu Tử Long đây!”
Câu nói thể hiện sự tự tin, khí phách của Triệu Tử Long khi một mình xông pha giữa vòng vây quân Tào, giải cứu ấu chúa.
21. “Mưu anh mẹo giỏi, yên thiên hạ đã mất, phu nhân lại thiệt quân.”
Lời than của Chu Du khi bị Gia Cát Lượng liên tiếp đánh bại, thể hiện sự thất vọng, bất lực trước trí tuệ của đối thủ.
22. “Ở đây vui quá, không còn nhớ nước Thục nữa.”
Câu nói của Lưu Thiện (A Đẩu) khi bị Tư Mã Chiêu thử lòng, thể hiện sự nhu nhược, vô dụng, không xứng đáng với sự nghiệp của cha ông.
23. “Tào Tháo biết sai, sửa sai nhưng không nhận sai.”
Câu nói thể hiện sự gian hùng, quỷ quyệt của Tào Tháo, người luôn cố chấp, không bao giờ chịu nhận lỗi sai của mình.
24. “Huynh đệ như tay chân, vợ con như quần áo.”
Câu nói của Lưu Bị, thể hiện sự coi trọng tình nghĩa anh em, đặt tình huynh đệ lên trên cả tình cảm vợ chồng.
25. “Con của hổ không gả cho loài chó.”
Câu nói của Quan Vũ khi từ chối gả con gái cho con trai Tôn Quyền, thể hiện sự kiêu hãnh, coi thường đối thủ.
26. “Người sống ở đời, chuyện không như ý thường chiếm đến 8, 9 phần.”
Câu nói của Dương Hỗ, thể hiện sự bi quan, chán nản, bất lực trước những khó khăn, trắc trở của cuộc đời.
27. “Ngũ Thường họ Mã, Bạch Mi giỏi nhất.”
Câu nói ca ngợi tài năng của anh em Mã Lương, đặc biệt là Mã Lương với đôi lông mày trắng, đồng thời cũng thể hiện sự tiếc nuối cho người em Mã Tốc vì sự kiêu ngạo đã dẫn đến thất bại.
28. “Phàm những việc đại sự trong thiên hạ, nên về nhà hỏi vợ, vợ bảo sao cứ làm ngược lại, ắt sẽ thành công.”
Câu nói hài hước, châm biếm về sự quyết đoán của Tào Tháo, cho thấy sự gian hùng, mưu mô của ông.
Kết Luận
28 câu nói kinh điển trên không chỉ là những lời thoại trong một tác phẩm văn học mà còn là những triết lý sống, những bài học nhân sinh sâu sắc, được đúc kết từ cuộc đời và sự nghiệp của các anh hùng hào kiệt trong Tam Quốc Diễn Nghĩa. Chúng đã đi vào lòng người, trở thành bất hủ và vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Hãy cùng nhau suy ngẫm và tìm thấy những bài học quý giá cho bản thân từ những câu nói này.
Tài Liệu Tham Khảo
- La Quán Trung. (2019). Tam Quốc Diễn Nghĩa. Nhà xuất bản Văn Học.
- Trần Văn Đức. (2018). Tam Quốc Chí. Nhà xuất bản Tri Thức.
- Sử ký Tư Mã Thiên.