Tư Mã Ý, một nhân vật lịch sử tài ba thời Tam Quốc, không chỉ nổi tiếng với tài thao lược mà còn được biết đến với những tư duy sâu sắc, có giá trị ứng dụng cao trong cuộc sống và kinh doanh. Dù Tam Quốc phân tranh, cuối cùng thiên hạ vẫn về tay gia tộc Tư Mã, điều này không chỉ nhờ vào may mắn mà còn nhờ vào bản lĩnh và trí tuệ của ông. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích 2 tư duy kinh điển của Tư Mã Ý, những bài học có thể giúp chúng ta thành công trên con đường đời.
Tư Duy Thứ Nhất: Trên Con Đường Đời Không Có Kẻ Thù
Một trong những phẩm chất nổi bật của Tư Mã Ý là sự nhẫn nại. Nhiều người cho rằng đó là sự thâm sâu khó lường, nhưng thực chất đó là khả năng hạ mình, không khoe khoang, khiến người khác khó đoán được suy nghĩ bên trong. Câu nói “càng thấp càng dễ móc túi” của diễn giả Lê Thẩm Dương phần nào cho thấy sự khôn khéo của Tư Mã Ý. Cuối cùng, ông đã thâu tóm toàn bộ cơ nghiệp mà Tào Tháo dày công xây dựng.
Trong binh pháp, việc nắm bắt thông tin tình báo và hiểu rõ đối thủ là vô cùng quan trọng. Tư Mã Ý luôn cố gắng làm cho đối thủ không thể nhìn thấu mình, từ đó tạo ra những đòn đánh bất ngờ. Điều này không chỉ giúp ông giành chiến thắng mà còn giúp ông giữ thế bất bại. Ngoài ra, trong cuộc sống, sự nhẫn nhịn còn giúp tránh được những xung đột, thù oán và tai họa không đáng có.
Dương Tu, một người tài giỏi nhưng kiêu ngạo, nhiều lần tìm cách hãm hại Tư Mã Ý, nhưng ông không coi Dương Tu là kẻ thù. Ngay cả khi Dương Tu bị Tào Tháo xử tử, Tư Mã Ý vẫn giữ thái độ bình thản. Tư Mã Ý từng nói với Tào Tháo rằng trên con đường của ông không có kẻ thù, mà chỉ có bằng hữu. Điều này thể hiện sự bao dung và tầm nhìn xa của ông.
Điển tích “không thành kế” trong Tam Quốc Diễn Nghĩa cũng cho thấy Tư Mã Ý không có kẻ thù mà chỉ có những người bạn và người thấy. Ngay cả Gia Cát Lượng, đối thủ không đội trời chung của ông, cũng có mối liên hệ tri âm tri kỷ. Họ hiểu nhau chỉ qua tiếng đàn và ánh mắt. Tư Mã Ý và Gia Cát Lượng tuy là đối thủ, nhưng chưa bao giờ coi nhau là kẻ địch.
Trong cuộc sống, việc giữ cho người khác một con đường lui, duy trì sự tôn trọng với đối thủ là yếu tố quan trọng dẫn đến thành công. Cổ nhân cũng dạy rằng nên biết ơn những người mang đến đau khổ, vì chính những khó khăn đó sẽ giúp ta trở nên mạnh mẽ hơn.
Tư Duy Thứ Hai: Thất Bại Mà Không Xấu Hổ, Thất Bại Mà Không Tổn Thương
Thành công của gia tộc Tư Mã và sự sụp đổ của nhà Tào có mối liên hệ mật thiết. Tào Phi tài giỏi nhưng đoản mệnh, các con trai của ông cũng không sống được lâu. Ngược lại, hai con trai của Tư Mã Ý là Tư Mã Sư và Tư Mã Chiêu đều rất ưu tú, có công lớn trong việc xây dựng cơ nghiệp. Điều này cho thấy tầm quan trọng của phương pháp giáo dục mà Tư Mã Ý đã truyền lại cho con cháu.
Tư Mã Ý dạy con không sợ thất bại, mà phải học hỏi và trưởng thành từ những thất bại đó. Trong một lần giao chiến với Gia Cát Lượng, Tư Mã Ý bị cướp mất lúa mì ở Lũng Thượng. Các tướng lĩnh quân Ngụy đều rất thất vọng, nhưng Tư Mã Ý vẫn bình tĩnh luyện ngũ cảm. Ông dạy rằng muốn thắng trận, trước tiên phải học cách chấp nhận thất bại, không hổ thẹn, không tổn thương, có như vậy mới có thể trở thành người chiến thắng cuối cùng.
Tư Mã Ý không câu nệ thành bại, mà tập trung vào việc học hỏi từ những trải nghiệm. Ông từng đánh thắng nhiều trận, cũng từng thất bại không ít lần, nhưng cuối cùng vẫn trở thành người chiến thắng. Chính thái độ này đã giúp các con ông cũng trở nên ưu tú. Đây chính là chỉ số nghịch cảnh (AQ) mà trong kinh doanh thường nhắc đến.
Trong đời người, ai cũng sẽ gặp khó khăn và thất bại. Quan trọng là khi đối mặt với nghịch cảnh, chúng ta nên có một thái độ bình thản để vượt qua. Chỉ số cảm xúc (EQ) rất quan trọng, nhưng chỉ số nghịch cảnh (AQ) cũng không thể thiếu. Nếu có thể làm được điều này, ngay cả khi rơi vào vực sâu, bạn vẫn có thể nhanh chóng lật ngược tình thế và vươn lên mạnh mẽ hơn.
Kết Luận
Hai tư duy kinh điển của Tư Mã Ý: “Trên con đường đời không có kẻ thù” và “Thất bại mà không xấu hổ, thất bại mà không tổn thương” mang đến cho chúng ta những bài học quý giá về cách đối nhân xử thế và vươn đến thành công. Bằng sự nhẫn nại, bao dung và khả năng học hỏi từ thất bại, chúng ta hoàn toàn có thể đạt được những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Hãy cùng suy ngẫm và áp dụng những tư duy này để xây dựng một cuộc đời ý nghĩa và thành công.
Tài Liệu Tham Khảo
- La Quán Trung. (2019). Tam Quốc Diễn Nghĩa. Nhà Xuất Bản Văn Học.
- Trần, D. (2018). Tư Mã Ý Truyện. Nhà Xuất Bản Thế Giới.
- Lê Thẩm Dương. (2020). Kỹ Năng Sống. Nhà Xuất Bản Trẻ.